Η τουρκική συνταγή στην ευρωκρίση

Από τους Financial Times (via Euro2day)

Του William R. Rhodes

Το Μεξικό, η Βραζιλία, η Νότιος Κορέα και η Τουρκία αναδύθηκαν τις περασμένες δεκαετίες μέσα από βαθύτατες κρίσεις, διασφαλίζοντας δυναμικούς και σταθερούς ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης, την εμπιστοσύνη των αγορών και τη δημιουργία ισχυρών δημοκρατικών θεσμών.

Αυτό που πρέπει να κάνουν τώρα οι πολιτικοί ηγέτες της Ευρώπης είναι να αντιμετωπίσουν την κρίση της ευρωζώνης με την αποφασιστικότητα και τον ρεαλισμό που επέδειξαν κατά το παρελθόν οι ηγέτες των αναπτυσσόμενων οικονομιών.


Περισσότερη αδράνεια είναι ανεπίτρεπτη: Η εμπιστοσύνη των αγορών στη δυνατότητα δράσης των πολιτικών ηγετών της Ευρώπης εξανεμίζεται με διαρκώς επιταχυνόμενο ρυθμό. Το γεγονός αυτό φανερώνεται από το τι συμβαίνει τελευταία στις αποδόσεις των ισπανικών και των ιταλικών κρατικών ομολόγων – την 1η Μαΐου οι αποδόσεις για τα 10ετή ομολόγα διευρύνθηκαν στο 5,77% για την Ισπανία και στο 5,54% για την Ιταλία, από 4,9% και για τις δύο χώρες στις αρχές Μαρτίου.

Η σοβαρότητα των προβλημάτων της ευρωζώνης εμφανίζεται στα στατιστικά στοιχεία που δημοσίευσε πρόσφατα η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, τα οποία δείχνουν ότι ο ετήσιος ρυθμός πιστωτικής επέκτασης έχει επιβραδυνθεί από το 2,7% τον περασμένο Οκτώβριο στο 0,7% τον Φεβρουάριο. Η καταναλωτική πίστωση έχει συρρικνωθεί για 35 συνεχόμενους μήνες, από τις αρχές του 2009.

Αυτό που πραγματικά ανησυχεί τις αγορές είναι η αποτυχία των πολιτικών ηγετών στις ανεπτυγμένες βιομηχανικές οικονομίες να συγκροτήσουν αξιόπιστες πολιτικές για τη διαχείριση των πρωτοφανών δημοσιονομικών προβλημάτων ή να αναγνωρίσουν ότι οι σημερινές τους θέσεις για τη ρύθμιση του χρηματοπιστωτικού τομέα βλάπτουν τις προοπτικές για ανάπτυξη.

Οι επιτυχημένοι διαχειριστές κρίσεων στις αναπτυσσόμενες οικονομίες, από τον πρώην υπουργό Οικονομικών της Βραζιλίας Fernandο Henrique Cardoso, τον Κim Dae-young της Νότιας Κορέας και τον Τούρκο υπουργό Οικονομικών Κemal Dervis, κατάλαβαν πόσο σημαντική ήταν η ανάκτηση της εμπιστοσύνης των αγορών για τις οικονομίες τους.

Όλοι τους εφάρμοσαν τολμηρά προγράμματα, που αποκατέστησαν την εμπιστοσύνη των αγορών – προγράμματα τα οποία συνδύαζαν φιλοαναπτυξιακά μέτρα που εξασφάλιζαν την εγχώρια δημόσια στήριξη, δομικές μεταρρυθμίσεις που ενίσχυαν την ανταγωνιστικότητα και βραχυπρόθεσμα σχέδια προϋπολογισμού για την αποφυγή μεγάλων υπερβάσεων.

Σήμερα αντίστοιχες αποφασιστικές και περιεκτικές πολιτικές λείπουν και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Οι πολιτικοί μας ηγέτες φαίνεται να αγνοούν τους κινδύνους μιας παρατεταμένης οικονομικής κατάπτωσης. Μοιάζουν τόσο ανυποψίαστοι για τους κινδύνους που αντιμετωπίζει η παγκόσμια οικονομία, όσο ήταν για παράδειγμα και στις αρχές του 2007, όταν κάποιοι από εμάς προειδοποίησαν για τους αυξημένους κινδύνους της φούσκας ακινήτων στις ΗΠΑ.

Αψηφώντας την πίεση των εκλογών, οι Ευρωπαίοι πολιτικοί πρέπει να βρουν το κουράγιο να αλλάξουν πορεία όσον αφορά τόσο τις δημοσιονομικές πολιτικές όσο και τη ρύθμιση του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Πρέπει να εστιάσουν σε υποστηρικτικές πολιτικές, που ανοίγουν ένα μονοπάτι προς τη βιώσιμη ανάπτυξη, και την ίδια ώρα να πιέσουν για δομικές μεταρρυθμίσεις που θα προωθήσουν την ανταγωνιστικότητα και για μέτρα μεσοπρόθεσμης δημοσιονομικής προσαρμογής.

Η πίεση που ασκεί η Επιτροπή της Ε.Ε. και το Εurogroup προς την Ισπανία, την Ιταλία, την Πορτογαλία και την Ελλάδα για να περικόψουν τις δημόσιες δαπάνες έχει γίνει υπερβολική. Είναι μια πορεία που οδηγεί στην ύφεση, εξασθενίζει ακόμα περισσότερο τον χρηματοπιστωτικό τομέα της Ευρώπης και αυξάνει την εγχώρια πολιτική αντιπαράθεση.

Εν τω μεταξύ, στις ΗΠΑ, οι πρόσφατες απόπειρες για την ύπαρξη δημιουργικής συναίνεσης για τις δημοσιονομικές πολιτικές είναι εξίσου καθοριστικές, συμπεριλαμβανομένης της φορολογικής μεταρρύθμισης. Θα ήταν παράτολμο να υπάρξει και φέτος επανάληψη της φάρσας που είδαμε πέρυσι στην Ουάσιγκτον για το ταβάνι του χρέους.

Κάθε κρίση χρέους στις αναπτυσσόμενες οικονομίες συνοδευόταν και από τραπεζική κρίση. Αυτό το μάθημα έχει ξεχαστεί από τους Ευρωπαίους πολιτικούς και αξιωματούχους, οι οποίοι προχωράνε με νέους κανονισμούς, καθώς και με αυξήσεις στα εποπτικά κεφάλαια, εν όψει του προγράμματος εφαρμογής της Βασιλείας ΙΙΙ, ενώ αγνοούν τον αντίκτυπο της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους και των αδύναμων οικονομικών συνθηκών στους ισολογισμούς των τραπεζών.

Οι πολιτικές πρέπει να επικεντρωθούν αμέσως στην ενίσχυση της δυνατότητας των τραπεζών της ευρωζώνης να παράσχουν τώρα πιστωτική επέκταση. Σε καμία περίπτωση τα πράγματα δεν διευκολύνονται, όταν κάποιοι πολιτικοί ηγέτες συνεχίζουν να υποστηρίζουν την εισαγωγή ενός νέου φόρου στις χρηματιστηριακές συναλλαγές.

Στις ΗΠΑ, η συνεισφορά του χρηματοπιστωτικού τομέα στην ανάπτυξη είναι μικρότερη από αυτή που θα έπρεπε, εξαιτίας της παρατεταμένης αβεβαιότητας για το πώς θα εφαρμοστεί ο Dodd-Frank.

Δύο σημαντικά μαθήματα από την κρίση χρέους στις αναπτυσσόμενες οικονομίες είναι ότι η μετάδοση είναι πάντα μεγαλύτερη από αυτήν που περιμένουν οι πολιτικοί και ότι ο χρόνος είναι εχθρός.

Αυτήν την ώρα, οι χρηματοπιστωτικές αγορές στέλνουν σήμα ότι το ρολόι χτυπάει γρήγορα και ότι ο αντίκτυπος μιας ακόμα καθυστέρησης στην ανάληψη οριστικών δράσεων, ιδίως στην ευρωζώνη, θα είναι η διόγκωση των προβλημάτων της Ευρώπης και η εξάπλωση του πόνου σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό, πολύ πέρα από τα σύνορα της Ευρώπης.

* Ο William R. Rhodes είναι πρόεδρος και CEO της William R. Rhodes Global Advisors και συγγραφέας του «Banker to the World - Leadership Lessons from the Front Lines of Global Finance»