Από τους Financial Times (via Euro2day)
Των Charles Goodhard και Sony Kapoor
Ανεξαρτήτως του εάν η Ελλάδα αποχωρήσει ή όχι από την ευρωζώνη ή εάν θα υπάρξει αναπτυξιακή πτυχή στο δημοσιονομικό συμβόλαιο, το πιθανότερο είναι ότι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο θα κληθεί να χρηματοδοτήσει τα τείχη προστασίας για να αμυνθεί η ευρωζώνη από την πλήρη κατάρρευση.
Το ΔΝΤ θα πρέπει να εκμεταλλευθεί αυτήν την ευκαιρία και να δράσει με πιο ισχυρό τρόπο από ό,τι στο παρελθόν όσον αφορά τον χειρισμό των προβλημάτων της Γηραιάς Ηπείρου.
Προ της κρίσης, τα αναπτυσσόμενα κράτη θεωρούσαν το ΔΝΤ «παρία», ενώ οι ανεπτυγμένες χώρες θεωρούσαν ότι ο διεθνής οργανισμός απλούστατα δεν τους αφορά. Φαίνεται πως όλοι έμαθαν το μάθημά τους από τις τρέλες του παρελθόντος και τώρα καταβάλλουν γενναίες προσπάθειες να αντιμετωπίσουν ακριβώς τα προβλήματα που δικαιολογούν την ύπαρξη του ΔΝΤ.
Σε ό,τι αφορά την κρίση της ευρωζώνης, επί παραδείγματι, το ΔΝΤ είχε ζητήσει να γίνει νωρίτερα η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, να υλοποιηθούν ταχύτερα οι μεταρρυθμίσεις στον τραπεζικό κλάδο και να επιβληθεί με βραδύτερο ρυθμό η λιτότητα. Αυτή η συνταγή μοιάζει πιο λογική από αυτά που ανέπτυξαν αργότερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, τα άλλα μέλη της τρόικας, που συντονίζουν τη στήριξη των υπερχρεωμένων χωρών της ευρωζώνης.
Δυστυχώς, η προοπτική για διάθεση περισσότερων κεφαλαίων από τους πόρους του ΔΝΤ, ή υπό τη μορφή δανείων του G20 που θα διοχετευθούν μέσω του ΔΝΤ, οδήγησε την Ευρώπη σε μεγαλύτερο εφησυχασμό. Η παρουσία του ΔΝΤ στα προγράμματα στήριξης έδωσε στους Ευρωπαίους ηγέτες πολιτική κάλυψη για τη συνέχιση εσφαλμένων και αποτυχημένων τακτικών και για την αναβολή απολύτως αναγκαίων λύσεων στην κρίση.
Η παραδοσιακή συνταγή του ΔΝΤ αφορά διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, άμεσες αποφάσεις για τις τράπεζες, λιτότητα και προσαρμογή μέσω των συναλλαγματικών ισοτιμιών.
Η συνταγή αυτή, όμως, δεν μπορεί να λειτουργήσει εντός της ευρωζώνης. Βασικός λόγος είναι πως δεν υπάρχει ευρωπαϊκή ολοκλήρωση του τραπεζικού συστήματος, με αποτέλεσμα τα εθνικά τραπεζικά συστήματα και οι εθνικές κυβερνήσεις να βρίσκονται δεμένα σε έναν χορό θανάτου, υπό την πίεση των απολύτως σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών.
Το συνολικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της ευρωζώνης (που είναι σχεδόν εξισορροπημένο), το εμπορικό της ισοζύγιο (που καταγράφει μικρό πλεόνασμα), το συνολικό δημοσιονομικό έλλειμμα (το οποίο θα ήταν διαχειρίσιμο) και το συνολικό ύψος του χρέους (που είναι μέτριο) δείχνουν ότι τα προβλήματα είναι εσωτερικά.
Κατά συνέπεια, οι λύσεις πρέπει να αναζητηθούν εντός της ευρωζώνης. Χωρίς πολιτική βούληση, τα τρίτα μέρη δεν μπορούν να γίνουν πολλά για την αντιμετώπιση της κρίσης χρέους. Ή μήπως μπορούν;
Ιστορικά, το ΔΝΤ έχει διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο σε πολλές αναπτυσσόμενες χώρες, ασκώντας πιέσεις προς την κατεύθυνση των απαιτούμενων μεταρρυθμίσεων, για τις οποίες δεν υπήρξε ποτέ πολιτική βούληση. Αυτός είναι ο ρόλος που θα πρέπει να παίξει και στην ευρωζώνη.
Ένας εξωτερικός, αμερόληπτος παρατηρητής, όπως το ΔΝΤ, μπορεί να αντιμετωπίσει το αδιέξοδο. Η αποτυχία σχηματισμού συμφωνιών μέσω των ευρωπαϊκών μηχανισμών για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών ή για την παροχή εγγυήσεων στο τραπεζικό σύστημα μπορεί να έχει λογική για ορισμένα κράτη - μέλη, αλλά σε συλλογικό επίπεδο είναι καταστροφική.
Η επιζήμια καθυστέρηση στην αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους και η εμμονή των Ευρωπαίων ηγετών στα καταστροφικά μέτρα σκληρής λιτότητας εμπίπτουν στην ίδια κατηγορία. Το ΔΝΤ πρέπει να παρέμβει για να σώσει την ευρωζώνη από τον εαυτό της.
Το πρόγραμμα του ΔΝΤ για την ευρωζώνη θα πρέπει να επικεντρωθεί στην αντιμετώπιση της επιδείνωσης των προβλημάτων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα ήταν οι αντισυμβαλλόμενοι του ΔΝΤ στην παροχή δημοσιονομικής, επενδυτικής και νομισματικής στήριξης αντιστοίχως, ώστε να γίνει πιο εύκολη η διαδικασία της απαραίτητης προσαρμογής.
Σε αυτήν την περίπτωση, οι όροι και οι προϋποθέσεις δεν θα πρέπει να αφορούν μόνο χώρες όπως η Ελλάδα και η Ισπανία, αλλά επίσης τη Γαλλία, τη Γερμανία, ακόμη και την ΕΚΤ... Το τρέχον ασύμμετρο και ημιτελές πρόγραμμα προσαρμογής για την ευρωζώνη, το οποίο επικεντρώνεται στις οικονομίες της περιφέρειας, είναι αυτοκαταστροφικό.
Με βάση αυτήν τη στρατηγική, το ΔΝΤ θα πρέπει να επιμείνει ότι ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας – το ταμείο για την αντιμετώπιση της κρίσης – θα μπορεί να διοχετεύει αμέσως κεφάλαια στις τράπεζες που αντιμετωπίζουν προβλήματα και θα μπορεί να παράσχει προσωρινές εγγυήσεις χρηματοδότησης.
Οι πόροι της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων θα πρέπει να διπλασιαστούν έτσι ώστε να υπάρξει ένα πανευρωπαϊκό πρόγραμμα επενδύσεων σε υποδομές, ενώ το ΔΝΤ θα πρέπει να πιέσει τις χώρες της Ε.Ε. να συνεργαστούν για την επιβολή αυστηρών μέτρων κατά της φοροδιαφυγής που θα δώσουν την απαραίτητη ώθηση στα δημόσια έσοδα.
Επίσης, το ΔΝΤ θα πρέπει να υπερκεράσει τις αντιστάσεις της Γαλλίας και της Γερμανίας στη μεγαλύτερη ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς υπηρεσιών. Τέλος, το ΔΝΤ θα πρέπει να ζητήσει έναν σαφή και αξιόπιστο χάρτη για την αναμόρφωση της λειτουργίας της ευρωζώνης.
Το ΔΝΤ έχει εντολή να παρακολουθεί το διεθνές νομισματικό σύστημα. Κατά συνέπεια, ο αντισυμβαλλόμενός του είναι η ευρωζώνη και όχι τα κράτη - μέλη της. Υπό αυτό το πρίσμα, η συζήτηση για μία ενιαία έδρα της ευρωζώνης στο διοικητικό συμβούλιο του ΔΝΤ έχει λογική.
Με ένα επιτυχές πρόγραμμα του ΔΝΤ για όλη την ευρωζώνη θα υπάρξει πιο συμμετρική μέθοδος για την ανάκτηση της ανταγωνιστικότητας, μία πανευρωπαϊκή προσέγγιση για τη σταθεροποίηση του τραπεζικού συστήματος, θα δοθεί μεγαλύτερη προσοχή στην ανάκαμψη της συνολικής εγχώριας ζήτησης, θα υπάρξει ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς και ένας αξιόπιστος χάρτης για την ευρωζώνη.
ΔΝΤ, βοήθησε την Ευρώπη να βοηθήσει τον εαυτό της...
* Ο Charles Goodhard είναι επίτιμος καθηγητής στο London School of Economics. Το άρθρο συνυπογράφει ο Sony Kapoor, γενικός διευθυντής του διεθνούς think tank, Re-Define
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου