Μόνο η ΕΚΤ συγκρατεί το ευρώ από διάλυση

Από τους Financial Times (via Euro2day)

Του Wolfgang Munchau

Οι δύο πραγματικές επιλογές για λύση της κρίσης χρεών στην ευρωζώνη συνάντησαν πλήρη αντίσταση την περασμένη εβδομάδα. Η πρώτη είναι το κοινό ομόλογο της ευρωζώνης. Η δεύτερη είναι η νομισματοποίηση του εθνικού χρέους (monetisation of national debt) μέσω της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (σ.σ.: κίνηση που ουσιαστικά μεταφράζεται σε εκτύπωση χρήματος). Η κ. Άνγκελα Μέρκελ απορρίπτει την πρώτη. Οι κεντρικοί τραπεζίτες της Ευρώπης απορρίπτουν τη δεύτερη.


Ο κ. Γιούργκεν Σταρκ, μέλος του ανώτατου συμβουλίου της ΕΚΤ, απέρριψε και τις δύο και παραιτήθηκε σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Όπως και άλλοι συντηρητικοί οικονομολόγοι, είναι υπέρμαχος μιας τρίτης λύσης, της προσαρμογής μέσω βαθιάς ύφεσης – την ταυτόχρονη απομόχλευση και του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα.

Ως υπέρμαχος των ομολόγων της ευρωζώνης, παραδέχομαι ότι οι προοπτικές των μέσων αυτών είναι δυσοίωνες μετά την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Γερμανίας, που υπερασπίστηκε τον ευρωπαϊκό μηχανισμό διαχείρισης κρίσεων.

Η απόφαση ακούστηκε ως πολύ καλή εξέλιξη, διαβάζοντας όμως αναλυτικά τις 29 σελίδες της κατάλαβα ότι στην πραγματικότητα μόνο νίκη για την ευρωζώνη δεν ήταν. Αντιθέτως αποκλείει κατηγορηματικά οποιοδήποτε άλλο μέσο πέρα από όσα έχουν συμφωνηθεί. Δεν μπορώ να αντιληφθώ πώς κάτι τέτοιο συνάδει με την επιβίωση της ευρωζώνης.

Η απόφαση είναι ατυχώς σαφής: Η γερμανική κυβέρνηση δεν πρέπει να αποδεχτεί μόνιμους μηχανισμούς – σε αντίθεση με το EFSF, το οποίο είναι προσωρινό – με βάση τα παρακάτω κριτήρια: αν περιλαμβάνει μόνιμες υποχρεώσεις απέναντι σε άλλη χώρα, αν αυτές οι υποχρεώσεις είναι πολύ μεγάλες ή δεν μπορούν να υπολογιστούν και αν οι ξένες κυβερνήσεις, μέσω των πράξεών τους, μπορούν να φέρουν εξόφληση εγγυήσεων.

Προσωπικά θεωρώ ότι αυτή η απόφαση είναι ανοιχτή πρόσκληση για την κατάθεση νέας προσφυγής έναντι του ευρωπαϊκού μηχανισμού σταθερότητας.

Αν λοιπόν το ESM μόλις και μετά βίας ανταποκρίνεται στο γερμανικό Σύνταγμα, το ευρωομόλογο δεν έχει κανένα περιθώριο. Βέβαια ευφυώς το δικαστήριο δεν αναφέρει τα ευρωομόλογα. Αναφέρεται σε υποχρεώσεις. Η Bundestag δεν απαγορεύεται να δώσει χρήματα στην Ελλάδα, όμως δεν μπορεί να δώσει ανάλογη εντολή σε τρίτο μέρος, όπως το EFSF ή το ESM, και οπωσδήποτε σε έναν υποθετικό οργανισμό διαχείρισης χρέους.

Τι θα γινόταν αν η Ε.Ε. αποφάσιζε εν τέλει να δημιουργήσει μία δημοσιονομική ένωση; Το συνταγματικό δικαστήριο έχει ήδη αποφασίσει επί της Συνθήκης της Λισσαβώνας ότι ούτε αυτό είναι δυνατόν. Οπότε βρισκόμαστε σε αδιέξοδο. Όπως και να οργανωθεί ο μελλοντικός δημοσιονομικός χώρος στην ευρωζώνη, είτε θα είναι ανούσιος είτε θα προσκρούει στο γερμανικό Σύνταγμα.

Η κατάληξη είναι ότι η απόφαση αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα χρεοστασίου ενός ή αρκετών κρατών - μελών της ευρωζώνης. Αυτό είναι μια απλή επίπτωση του Κανόνα των Μεγάλων Αριθμών. Υπάρχουν πλέον τόσο πολλά εμπόδια, ώστε είναι πολύ πιθανό να συμβεί σε κάποιο σημείο ένα συστημικό ατύχημα.

● Ποιος πιστεύει πράγματι ότι η Bundestag, που με το ζόρι δέχτηκε το δεύτερο πακέτο διάσωσης της Ελλάδας, θα εγκρίνει και τρίτο;

● Ή ένα δεύτερο πορτογαλικό ή ιρλανδικό πακέτο;

● Ότι θα υπερψηφίσει να αρχίσει το EFSF να αγοράζει ομόλογα ή να κάνει επανακεφαλαιοποιήσεις τραπεζών;

Ένα και μόνο «όχι» μπορεί να γίνει το έναυσμα για χρεοστάσιο. Και όταν γίνει αυτό, δεν θα υπάρχουν άλλα περιθώρια διπλωματίας.

Γι' αυτό η γερμανική απόφαση αφήνει τη μετά Σταρκ ΕΚΤ μοναδικό παράγοντα αποτροπής της διάσπασης της ευρωζώνης. Όμως, κατά τη γνώμη μου, ούτε αυτός ο παράγοντας μπορεί πλέον να αποδώσει, άποψη που σκοπεύω να αναλύσω σε επόμενο άρθρο μου.