Από τους Financial Times (via Euro2day)
Του Peter Spiegel
Τα περιθώρια για την αντιμετώπιση της κρίσης κρατικού χρέους στην ευρωζώνη στενεύουν με πολύ ταχύτερο ρυθμό από ό,τι ανέμεναν οι αξιωματούχοι. Προτάσεις για την Ελλάδα και για το μέλλον του ευρώ που κάποτε θεωρούνταν αδιανόητες τώρα πρέπει να διευθετηθούν μέσα σε διάστημα λίγων εβδομάδων.
Οι κυβερνήσεις της ευρωζώνης, πολλές εκ των οποίων αντιμετωπίζουν εγχώριες αντιδράσεις, πρέπει να απαντήσουν σε τρία αλληλένδετα θέματα ώστε να απαντήσουν στην κρίση. Προτάσεις που μέχρι πρότινος έμοιαζαν εξωφρενικές, όπως η δημοσιονομική ένωση και η κοινή ευθύνη για το κρατικό χρέος ετοιμάζονται με ταχύτατους ρυθμούς ώστε να συζητηθούν σε επίπεδο υπουργών.
Ανώτατοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι ελπίζουν ότι μέχρι τη σύνοδο κορυφής του Οκτωβρίου θα έχουν θέσει σε ισχύ το ταμείο διάσωσης της ευρωζώνης των 440 δισ. ευρώ, συμφωνήσει για την ανάγκη επέκτασης της ισχύος του ταμείου και να παρουσιάσουν σχέδια για περαιτέρω οικονομική ενοποίηση. Οι αξιωματούχοι όμως, καλούνται παράλληλα να αντιμετωπίσουν αμέτρητες διαφωνίες που θα μπορούσαν να καταδικάσουν όλη τη διαδικασία.
1. Ταμείο διάσωσης με νέα καθήκοντα
Η πιο άμεση πρόκληση για τους Ευρωπαίους ηγέτες, αποτελεί σημείο τριβής εδώ και περίπου δύο μήνες. Ο λόγος για την επικύρωση της επιθεώρησης του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας και από τα 17 κράτη - μέλη της ευρωζώνης. Αρχικά χώρες όπως η Γερμανία και η Ολλανδία – μεταξύ άλλων – αντιδρούσαν.
Τώρα η επικύρωση της συμφωνίας της 21ης Ιουλίου για το EFSF κρίνεται θεμελιώδης για να αντιμετωπιστούν οι δύο βασικές απειλές της ευρωζώνης: η κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος – που θα μπορούσε να ξεκινήσει ίσως από την Γαλλία – και η επίθεση των κερδοσκόπων στα ιταλικά και τα ισπανικά ομόλογα.
Βάσει της συμφωνίας, το EFSF θα μπορεί να κάνει ενέσεις κεφαλαίων σε τράπεζες και να αγοράζει ομόλογα υπερχρεωμένων χωρών στην ανοιχτή αγορά, μειώνοντας έτσι το κόστος δανεισμού και δίνοντας στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις τα απαραίτητα χρονικά περιθώρια για να εφαρμόσουν μεταρρυθμίσεις.
Τελευταία η κατάσταση έχει γίνει πολύ πιο περίπλοκη. Αν και έξι κοινοβούλια έχουν επικυρώσει τη συμφωνία, η Φινλανδία – το πιο δύστροπο από τα 6 μέλη της ευρωζώνης με αξιολόγηση τριπλού «Α» – ψηφίζει την Τετάρτη και η επικύρωση δεν είναι βέβαιη.
Τα βλέμματα στρέφονται στη Γερμανία, όπου την Πέμπτη διεξάγεται η σχετική ψηφοφορία και η καγκελάριος Angela Merkel έχει την στήριξη των κομμάτων της αντιπολίτευσης, αλλά αντιμετωπίζει εσωκομματικές αντιδράσεις. «Εάν έστω και μία χώρα με αξιολόγηση τριπλού «Α» δεν δώσει το πράσινο φως, τότε η συμφωνία θα χαλάσει» αναφέρει ανώτατος Ευρωπαίος αξιωματούχος.
Έπειτα είναι και η Σλοβακία, που προβάλλει τις ισχυρότερες πολιτικές αντιδράσεις. «Υπάρχει τεράστια ανυπομονησία στα μεγαλύτερα κράτη - μέλη και πραγματικά εντείνουν τις πιέσεις» δηλώνει ο Sony Kapoor, επικεφαλής της οικονομικής συμβουλευτικής Re-Define, που έχει συνεργαστεί με κυβερνήσεις της ευρωζώνης. Εάν η Σλοβακία δεν επικυρώσει την συμφωνία, τότε το πλήγμα δεν θα είναι θανατηφόρο, αλλά θα αυξήσει τις πιθανότητες να ακολουθήσουν και άλλα κράτη - μέλη.
Ο Mujtaba Rahman, ο αναλυτής επί ευρωπαϊκών θεμάτων του Eurasia Group, δηλώνει ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι τα κοινοβούλια των χωρών - μελών να «περάσουν» εθνική νομοθεσία που ουσιαστικά θα εκμηδενίζει τις όποιες νέες εξουσίες δίνονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο στο EFSF. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η εμμονή της γερμανικής Budnestag να έχει δικαίωμα επικύρωσης των όποιων κινήσεων του ΕFSF.
Ορισμένοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι έχουν επαναφέρει το σενάριο για μεγαλύτερο haircut για τους κατόχους ελληνικών ομολόγων, από τη στιγμή που θα επικυρωθεί η συμφωνία για το EFSF, τον επόμενο μήνα.
Αρκετοί αξιωματούχοι των Βρυξελλών και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ανθίστανται στις πιέσεις για τέτοιες κινήσεις, αλλά αρκετοί στο Βερολίνο πιστεύουν ότι το ενισχυμένο EFSF θα δώσει τη δυνατότητα στους Ευρωπαίους ηγέτες να δημιουργήσουν ένα τείχος προστασίας γύρω από την Ελλάδα ώστε να προστατεύσουν άλλες χώρες που αντιμετωπίζουν προβλήματα και τις ευρωπαϊκές τράπεζες.
«Αυτό θα ήθελαν να δουν οι μετριοπαθείς στη Γερμανία» είπε αστειευόμενος Ευρωπαίος αξιωματούχος. Η στήριξη όμως για ταχεία και απότομη χρεοκοπία είναι περιορισμένη και πολλοί αξιωματούχοι υποστηρίζουν πως αυτό το σενάριο δεν έχει πολλές πιθανότητες.
2. Πιο ισχυρά πολεμοφόδια για το EFSF
Οι ηγέτες της ευρωζώνης αναγνώρισαν επιτέλους ότι το EFSF δεν είναι αρκετά μεγάλο για ανταποκριθεί στα νέα του καθήκοντα. Τα πακέτα στήριξης της Ιρλανδίας, της Πορτογαλίας και της Ελλάδας μείωσαν σημαντικά τις διαθέσιμες δυνατότητες εγγυήσεων του EFSF σε περίπου 250 δισ. ευρώ. Αρκετές πιστώτριες χώρες δεν μπορούν να αυξήσουν τις δεσμεύσεις τους, κυρίως για πολιτικούς λόγους ή επειδή μπορεί να διακυβεύεται και η δική τους πιστοληπτική αξιολόγηση.
Οι ηγέτες της Ε.Ε. συζητούν τουλάχιστον πέντε διαφορετικές προτάσεις για τον τρόπο επέκτασης της ισχύος του EFSF, κυρίως μέσω της μόχλευσης της εναπομείνασας διαθέσιμης ρευστότητας. Μία πρόταση είναι να εγγυηθεί το EFSF ζημίες έως 20% σε κρατικά ομόλογα – επί παραδείγματι της Ιταλίας και της Ισπανίας – αντί να αγοράζει απευθείας κρατικά ομόλογα. Τέτοια εξασφάλιση θα πενταπλασίαζε την αξία της στήριξης του EFSF και θα απέφευγε εμπροσθοβαρείς καταβολές.
Μία ακόμη πρόταση είναι να επισπευσθεί κατά ένα χρόνο η δημιουργία του αντικαταστάτη του EFSF, του μόνιμου Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, ESM, ο οποίος, βάσει του αρχικού σχεδιασμού, θα τεθεί σε ισχύ στα μέσα του 2013. Εν αντιθέσει με το EFSF, που χρηματοδοτείται μέσω κρατικών εγγυήσεων, μεγάλο μέρος της χρηματοδότησης του ESM προκύπτει από καταβολές των κρατών - μελών που μπορούν πολύ ευκολότερα να μοχλευθούν από τις κεφαλαιαγορές.
Ο κ. Kapoor δηλώνει πως όλες αυτές οι προτάσεις εντάσσονται σε μία ευρύτερη αλλαγή σκέψης, που δεν στηρίζεται πλέον τόσο στο EFSF, όσο στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
Ανάμεσα στις προτάσεις που στηρίζονται περισσότερο στην ΕΚΤ περιλαμβάνεται η μετατροπή του EFSF σε τράπεζα ώστε να έχει τη δυνατότητα να δανείζεται από την ΕΚΤ σχεδόν απεριόριστα κεφάλαια. Το σχέδιο αυτό, πάντως, έχει δεχθεί εντονότατη κριτική από την Bundesbank. Μία άλλη πρόταση, αφορά το πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων της ΕΚΤ, βάσει της οποίας η εγγύηση των αγορών των κρατικών ομολόγων θα μεταβιβαστεί στο EFSF, ώστε να μην βαρύνουν οι ζημίες την ΕΚΤ.
Δεν θεωρείται πιθανόν να υπάρξει ευρύτερη αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, εάν δεν υλοποιηθεί κάποια από τις προτάσεις για την μόχλευση των κεφαλαίων του EFSF. Οι αξιωματούχοι δεν μπορούν να προβλέψουν με σαφήνεια πόσος καιρός θα χρειαστεί για να αποφασιστεί κάτι τέτοιο. Οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης πιθανότατα θα συζητήσουν αυτές τις προτάσεις την επόμενη εβδομάδα. Οι ηγέτες της ευρωζώνης θα μπορούσαν στη συνέχεια να καταλήξουν σε αποφάσεις στη σύνοδο Κορυφής του Οκτωβρίου.
Ενδεχομένως, όμως, να χρειαστεί ένας ακόμη γύρος επικυρώσεων από τα εθνικά κοινοβούλια, εξέλιξη που θα οδηγήσει σε νέες καθυστερήσεις μηνών – ως προς τα σχέδια αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους.
3. Στενότερη οικονομική συνεργασία και κινήσεις προς δημοσιονομική ενοποίηση
Οι ηγέτες της ευρωζώνης θα ξεκινήσουν επίσης τη συζήτηση για ευρύτερες μεταρρυθμίσεις ως προς τη δημιουργία μίας κεντρικής ευρωπαϊκής αρχής πάνω από την εθνική οικονομική πολιτική. Ο Herman Van Rompuy, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, θα σκιαγραφήσει τις προτάσεις στη σύνοδο του Οκτωβρίου, όπου περιλαμβάνονται ιδέες για Ευρωπαίο υπουργό Οικονομικών και νέα ομόλογα που θα έχουν συλλογική στήριξη από τα 17 κράτη-μέλη της ευρωζώνης.
Η συζήτηση τις τελευταίες ημέρες επικεντρώνεται στο εάν οι αλλαγές αυτές απαιτούν και αλλαγές στις ευρωπαϊκές συνθήκες. Οι απόψεις διίστανται, με αρκετές χώρες – εκ των οποίων και η Βρετανία – να ανησυχούν ότι μία ευρεία συζήτηση περί των ιδρυτικών συνθηκών της Ε.Ε. θα μπορούσε να οδηγήσει σε επικίνδυνες διαμάχες μεταξύ κρατών-μελών με κίνδυνο αποσταθεροποίησης της Ένωσης. «Αλλαγή συνθηκών σε αυτό το στάδιο θα ήταν πολύ επικίνδυνη» δηλώνει Ευρωπαίος διπλωμάτης.
Ορισμένοι αξιωματούχοι υποστηρίζουν ότι η Συνθήκη της Λισσαβώνας δίνει τη δυνατότητα στην ευρωζώνη να προχωρήσει σε μεγάλες αλλαγές για την «ενίσχυση του συντονισμού και της εποπτείας της δημοσιονομικής πειθαρχίας». Οι νομικοί σύμβουλοι της Κομισιόν, όμως, αμφιβάλλουν, ενώ ορισμένοι αξιωματούχοι δηλώνουν ότι η Γερμανία πιέζει σκληρά για νέες συνθήκες ώστε να στηρίξει νέους σκληρούς κανόνες που θα προστατεύουν το ενιαίο νόμισμα από τα άσωτα κράτη - μέλη.
Η πρόταση για «ευρωομόλογα» συλλογικής στήριξης αναμένεται να τεθεί επί τάπητος. Αρκετοί αξιωματούχοι ωστόσο επισημαίνουν έναν βασικό κίνδυνο: η επιτυχία του εγχειρήματος εν κατακλείδι εξαρτάται από την ισχυρή οικονομία και την πιστοληπτική αξιολόγηση της Γερμανίας. Το Βερολίνο θα αποκτήσει πρωτοφανή ευρωπαϊκή ισχύ και θα ζητήσει σε αντάλλαγμα νέους σκληρούς κανόνες στις ευρωπαϊκές συνθήκες.
Τα επόμενα βήματα
● 27 Σεπτεμβρίου: Το ελληνικό κοινοβούλιο ψηφίζει για το τέλος επί της ακίνητης περιουσίας.
● 28 Σεπτεμβρίου: Το κοινοβούλιο της Φινλανδίας ψηφίζει για την επικύρωση της συμφωνίας για το EFSF.
● 29 Σεπτεμβρίου: Το γερμανικό κοινοβούλιο ψηφίζει για την επικύρωση της συμφωνίας για το EFSF. Το ερώτημα είναι εάν η Angela Merkel θα πείσει τους κυβερνητικούς της εταίρους.
● 3 Οκτωβρίου: Σύνοδος υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης στο Λουξεμβούργο.
● 11 Οκτωβρίου: Το κοινοβούλιο της Σλοβακίας ψηφίζει για την επικύρωση της συμφωνίας για το EFSF.
● 13 Οκτωβρίου: Ενδεχομένως να συναντηθούν και πάλι οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης για να αποφασίσουν ως προς την εκταμίευση της 6ης δόσης του ελληνικού πακέτου.
● 14 Οκτωβρίου: Συνάντηση των υπουργών Οικονομικών της G20 στο Παρίσι
● Μέσα Οκτωβρίου: Εξαντλούνται τα κεφάλαια της Ελλάδας.
● 17-18 Οκτωβρίου: Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Herman Van Rompuy, θα καταθέσει προτάσεις στην Σύνοδο της Ε.Ε. ως προς τη δημοσιονομική ενοποίηση.
● 3-4 Νοεμβρίου: Σύνοδος της G20 στις Κάννες.
● Δεκέμβριος: Συζήτηση για την επόμενη δόση του ελληνικού πακέτου.
● 9 Δεκεμβρίου: Σύνοδος της Ε.Ε., κατά την οποία οι ηγέτες θα συζητήσουν την επέκταση του EFSF και τη δημοσιονομική ενοποίηση.
● Αρχές 2012: Το γερμανικό κοινοβούλιο ψηφίζει για τον μόνιμο Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης που αντικαθιστά το EFSF.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου