Το κράτος, η κρίση και το έθνος

Από τη Ρήξη Σεπτεμβρίου

Του Κωνσταντίνου Γεώρμα

Ο Χέγκελ, μας θυμίζει ο Παπαϊωάννου, (1) επισημαίνει ότι οι ιδιώτες και η αγορά δεν διαθέτουν καμία συνείδηση της ολότητας των κοινωνικών αναγκών... Απέναντι στη φυσική τάξη των αγροτών και την σκεπτόμενη τάξη των παραγωγών βιομηχανικών προϊόντων μόνον η κρατική γραφειοκρατία μπορεί να παρουσιαστεί σαν μία οικουμενική τάξη ικανή να ανυψωθεί πάνω από τον αντιφατικό και διασπασμένο οικονομικό κόσμο, να θεωρήσει την ολότητα των αναγκών από μια οικουμενική σκοπιά και να ζητήσει συνειδητά και συστηματικά να επιβάλει και να συγκρατήσει την ενότητα του συνόλου.


Εάν η γραφειοκρατία αποτελεί την έκφραση του συλλογικού συμφέροντος, όλες οι παθογένειες της ελληνικής περίπτωσης οφείλονται ακριβώς στο γεγονός ότι οι πολιτικές ελίτ καλλιεργούσαν ακριβώς το αντίθετο: η τοποθέτηση στο κράτος μέσα από κομματικές σχέσεις, η καλλιέργεια της διαφθοράς του δημόσιου λειτουργού μέσα από τη μίζα, του γιατρού μέσα από το φακελάκι, του πολεοδόμου μέσα από τη μίζα για την άδεια του αυθαιρέτου, του αστυνομικού μέσα από τη μίζα για να παραβλέπει τα δίκτυα πορνείας, διακίνησης ναρκωτικών και της νύχτας δεν είναι παρά η προσπάθεια «ιδιωτικοποίησης», ή μήπως, καλύτερα, «ιδιωτικής οικειοποίησης», της κομματικής οικειοποίησης, ενός θεσμού που θα έπρεπε να εκπροσωπεί το συλλογικό καλό.

Το ελληνικό κράτος, όπως τονίζει ο Καραμπελιάς, ήταν πάντα δισυπόστατο: από τη μία ήταν παντοδύναμο και από την άλλη παθητικό. «Η εξάρτηση του κράτους από κυρίαρχες τάξεις με διαμεσολαβητικό εμπορικό χαρακτήρα, η ανυπαρξία αυτόνομης γραφειοκρατίας, η εξάρτηση από τη διεθνή οικονομία, η ουσιαστική επίδραση των μικροαστικών δυνάμεων στην ίδια τη διαμόρφωση του κράτους εξηγούν εν μέρει αυτόν τον χαρακτήρα...». (2)

Με το ΠΑΣΟΚ αυτά τα χαρακτηριστικά φτάνουν στον παροξυσμό. Το κράτος μεταμορφώνεται σε κομματικό κράτος. Η αριστερά στο σύνολό της, με τη μεγάλη «έφοδο προς τα ανάκτορα», καταλαμβάνει το κράτος.

● Εκατοντάδες τα πόστα στους δημόσιους οργανισμούς, αυτούς τους οργανισμούς που πλούτισαν εκατοντάδες ημετέρους και τώρα το ΠΑΣΟΚ τους καταργεί.

● Εκατοντάδες οι θέσεις σε πανεπιστημιακά πόστα, μελετητικά κέντρα και σε ένα σύνολο από δραστηριότητες που κινούνται γύρω από το κράτος (τηλεόραση, κοινοτικά κονδύλια, δημόσια έργα πάσης φύσεως, κατασκευές, τυχερά παιχνίδια, αθλητισμός κ.λπ.).

Το ΠΑΣΟΚ «εισάγει» την Ελλάδα σε αυτό που αποκαλέστηκε «κομματικό σύστημα καρτέλ».

Όπως γράψαμε και παλιότερα, τα χαρακτηριστικά αυτού του συστήματος είναι, κατά πρώτον, η απόλυτη διασύνδεση του κόμματος με το κράτος. Το κράτος καθίσταται το εργαλείο της αναπαραγωγής του κομματικού συστήματος καρτέλ. Στην Ελλάδα, το πρώτο που έκανε αυτό το σύστημα ήταν η τοποθέτηση στο κράτος μεγάλου αριθμού οπαδών του.

Το δεύτερο ήταν να εξασφαλίσει τη χρηματοδότηση των κομμάτων μέσα από τις κρατικές επιχορηγήσεις. Το τρίτο ήταν η χρήση των δημόσιων κονδυλίων για την υπόγεια χρηματοδότηση τόσο προσωπικά των πολιτικών όσο και του κομματικού μηχανισμού (βλέπε χρηματιστήριο, αγορά του αιώνα, Ζήμενς, φαγοπότι με τα ευρωπαϊκά κονδύλια κ.λπ., μισθοί σε ΔΕΚΟ κ.λπ.).

Η κατάλυση του κράτους στην Ελλάδα έλαβε χώρα ενάντια σε αυτό που αποκαλούμε συλλογικό συμφέρον. Η κομματοκρατία, η τοποθέτηση ημετέρων στο δημόσιο δεν αποτελεί παρά ένδειξη του γεγονότος της κατάλυσης του φορέα της εθνικής συνείδησης που αποτελεί το κράτος.

Γι' αυτό ακριβώς, σε συνέργεια με τα χαρακτηριστικά της παρασιτικής φύσης του ελληνικού κράτους που έχει αναφέρει ο Καραμπελιάς, οι ελίτ που κατέλαβαν το κράτος αντιτάχθηκαν σθεναρά στον εκσυγχρονισμό της οικονομίας.

Αυτό γιατί, εάν πρότειναν μία πολιτική ανάπτυξης της οικονομίας και του κοινωνικού κράτους, της εξίσωσης των κοινωνικών αντιθέσεων και καλλιέργειας της επιχειρηματικότητας, της έρευνας και της ανταγωνιστικότητας, θα ήταν υποχρεωμένες να διαμοιράσουν με τις άλλες τάξεις τα οφέλη που απομυζούν μέσα από την εκμετάλλευση του κράτους.

Η επίθεση στο κράτος σήμερα εμπεριέχει και άλλους στόχους. Ο ένας μετά τον άλλο οι θεσμοί στήριξης του έθνους υπονομεύονται.

● Ο στρατός υπονομεύτηκε από τη σωρεία μιζών, τη μικροκομματική χρήση της μείωσης της θητείας και το μέσο για τον κανακάρη μας.

● Η εκκλησία δέχτηκε τη μεγάλη επίθεση από το σημιτικό κατεστημένο και είχε την ατυχία να χάσει πρόωρα έναν μεγάλο ηγέτη.

● Τώρα ήρθε η σειρά του κράτους, ως του τελευταίου καταφύγιου της εθνικής συνείδησης.

Αυτά λαμβάνουν χώρα τη στιγμή που η παγκοσμιοποίηση «εισρέει» ραγδαία στην ελληνική πραγματικότητα μέσα από την ένταξη της χώρας στην Ε.Ε. και ιδιαίτερα με την υιοθέτηση του ευρώ. Το άνοιγμα στο ευρωπαϊκό και διεθνές εμπόριο αφήνει να διαφανούν οι αδυναμίες του πασοκικού κομματικού κράτους.

Η επίθεση θα είναι σκληρή. Από τη μία, η «γενιά του '83» αποχωρεί. Συνεπώς το ΠΑΣΟΚ χάνει σταδιακά την υποστήριξή του στον δημόσιο τομέα. Από την άλλη, τόσο μέσα από τους διορισμούς του ΑΣΕΠ (3) όσο και μέσα από τους αποφοίτους της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης, στο κράτος αρχίζει να διαμορφώνεται ένα άλλο στρώμα που δεν εξάρτησε την ένταξή του σε αυτό από κομματικά ρουσφέτια.

Αυτούς ακριβώς στοχεύει να χτυπήσει ο νέος νόμος που ετοιμάζει ο Ρέππας. Είναι ενδεικτικό τι λέει ο Μόσιαλος: «Ο δημόσιος υπάλληλος πλέον δεν ανήκει σε μια οργανική θέση... Ανήκει συνολικά στον δημόσιο τομέα. Άρα μπορεί να γίνουν πιο εύκολες οι μετατάξεις εντός του δημόσιου τομέα. Κάνουμε μια επιλογή να πάμε στον δημόσιο τομέα, οπότε πρέπει να είμαστε στη διάθεση του κοινού καλού, του κοινού οφέλους». (4)

Υπενθυμίζουμε ότι αυτός «ο δημόσιος υπάλληλος»ν που είναι διυπουργικός, υπάρχει ήδη με νόμο... του ΠΑΣΟΚ από το 1983! Αλλά καμία κυβέρνηση δεν τον εφάρμοσε! (5)

Οι πρακτικές που εφαρμόζει ήδη το ΠΑΣΟΚ είναι ενδεικτικές του τι θα ακολουθήσει. Οι λίστες μετακινούμενων υπαλλήλων έπειτα από έγκριση της ΠΑΣΚΕ πάνε κι έρχονται. Ενώ το ΠΑΣΟΚ, με τη γνωστή ευρηματικότητά του σε μεγάλο οργανισμό του δημοσίου χρησιμοποίησε... την κλήρωση για να καλυφθούν οι «ανεπιθύμητες» θέσεις. Μόνο που στην κληρωτίδα μπήκαν μόνο τα ονόματα των πολιτικών αντιπάλων!

Αξιοκρατικοί θεσμοί, όπως η Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης και το ΑΣΕΠ, κινδυνεύουν. Η Σχολή κινδυνεύει με κλείσιμο, παρ' όλο που χρηματοδοτείται με κοινοτικά κονδύλια! Το ΑΣΕΠ απειλείται με... ιδιωτικοποίηση: ο Βενιζέλος μόλις χθες ανέφερε ότι αυτό θα «βοηθηθεί» από «εταιρείες συμβούλων».

Ακόμα και το αίτημα της άρσης της μονιμότητας θα χρησιμοποιηθεί για έναν και μόνον σκοπό: την αύξηση του πελατειακού κράτους, αφού πλέον θα είναι ελεύθερη η τοποθέτηση ημετέρων.

Η επίθεση ενάντια στο κράτος έχει πολλαπλές στοχεύσεις:

α. Αντιτίθεται στον τελευταίο ισχυρό θεσμό που μπορεί να υπερασπιστεί το εθνικό συμφέρον τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά.

β. Προωθεί ύπουλα τον κατακερματισμό της κοινωνίας, αφού κατακερματίζει τον φορέα που μπορεί να έχει μία συνολική εικόνα για το συλλογικό συμφέρον.

γ. Προετοιμάζει τον πλήρη αφελληνισμό.

δ. Καταστρέφει την οποιαδήποτε δυνατότητα μελλοντικής ανάπτυξης, αφού ιστορικά το κράτος, όχι βέβαια το σημερινό πελατειακό κράτος, ήταν αποφασιστικός μοχλός στην οικονομική ανάπτυξη.

Κράτος και εκκλησία, όσο και να είναι θεσμοί σε παρακμή, δεν παύουν να αποτελούν θεσμούς που ενσωματώνουν, εγκιβωτίζουν και διατηρούν το έθνος. Η κρίση αποτελεί πρόσχημα για την απογύμνωση του κράτους από το όποιο περιουσιακό του στοιχείο, έτσι ώστε να αποδυναμωθεί πλήρως.

Το μνημόνιο δεν είναι παρά μία προσπάθεια να υπονομευθεί το κράτος σε μία σειρά από ζητήματα όπως τα εργασιακά, η κοινωνική προστασία, η υγεία, η αστυνόμευση και άλλες κοινωνικές και οικονομικές λειτουργίες. Είναι σαφής η προσπάθεια πλήρους απονομιμοποίησης του κράτους στα μάτια της κοινωνίας.

Σήμερα, την ίδια στιγμή που το κράτος υπονομεύεται, είναι καίριος ο ρόλος του ως φορέα που θα αναλάβει της οργάνωση της κοινωνίας. Σήμερα «μία χώρα που είναι ανεπτυγμένη στον οικονομικό, τον κοινωνικό και τον πολιτικό τομέα είναι ένα έθνος που υπηρετείται σωστά από ένα κράτος που μπορεί να ρυθμίζει την ελεύθερη και αποτελεσματική αγορά. Το κράτος και η αγορά είναι θεσμοί της κοινωνίας – εργαλεία συλλογικής δράσης και τα κύρια εργαλεία για να επιτύχει μία κοινωνία τους σκοπούς της. Το κυριότερο όργανο είναι το κράτος...». (6)

Σημειώσεις:

1. Κώστας Παπαϊωάννου, Κράτος και φιλοσοφία. Ο διάλογος Μαρξ-Χέγκελ, Εναλλακτικές Εκδόσεις, Θεωρία 12, 1990

2. Γιώργος Καραμπελιάς, Κράτος και κοινωνία στη μεταπολίτευση (1974-1988), εκδόσεις Εξάντας, 1989

3. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι ο πρωθυπουργός δεν παρέστη στην κηδεία του κ. Πεπονή, εμπνευστή του συγκεκριμένου θεσμού

4. Ηλίας Μόσιαλος, συνέντευξη στην εκπομπή «Αυτήκοος μάρτυς» του ραδιοφώνου της ΝΕΤ FM 105,8, 7.9.2011

5. Για τους ενδιαφερόμενους είναι ο Ν. 1388/83 (ΦΕΚ 113 Α /29.8.83)

6. Luiz Carlos Bresser - Pereira, «Assault on the State and on the Market: Neoliberalism and Economic Theory», Estudos Avancados, 23 (66) 2009.