Στη σφαίρα της πτώχευσης

Από Το Ποντίκι 8.9.2011 (απ' όπου και το σκίτσο του Soloup)

Του Δημήτρη Καζάκη
οικονομολόγου - αναλυτή

Σε πρωτοφανή ιστορικά επίπεδα ανέβηκαν τα ασφάλιστρα κινδύνου για τα ελληνικά κρατικά ομόλογα τη Δευτέρα. Το κόστος ασφάλισης για τα ελληνικά κρατικά ομόλογα έναντι αθέτησης πληρωμών (CDS) ξεπέρασαν τις 3.000 μονάδες βάσης. Ποτέ άλλοτε, από την εποχή που τα συγκεκριμένα ασφάλιστρα κινδύνου επινοήθηκαν στη χρηματαγορά στις αρχές της δεκαετίας του ’90, δεν έφτασαν σε τέτοιο επίπεδο για ομόλογα κράτους που επίσημα δεν έχει κηρύξει πτώχευση. Ακόμη.

Με λίγα λόγια, οι περίφημες «αγορές», τις οποίες τόσο επίμονα προσπαθούν να εντυπωσιάσουν η κυβέρνηση και η τρόικα, έχουν βαθμολογήσει την κατάσταση της Ελλάδας πολύ χειρότερα από οποιαδήποτε άλλη χώρα έχει πτωχεύσει επίσημα τις προηγούμενες δύο δεκαετίες. Και εις ανώτερα!


Την ίδια ημέρα η απόδοση (επιτόκιο) του διετούς ελληνικού ομολόγου χτύπησε νέα επίπεδα ρεκόρ. Έφτασε το 49,47%! Η Ανταρκτική σαν οικονομία θα είχε πετύχει καλύτερα επίπεδα. Βέβαια, η εκτίναξη των μεσοπρόθεσμων ομολόγων του ελληνικού Δημοσίου δεν οφείλεται μόνο στις τραγικές προοπτικές της ελληνικής οικονομίας, αλλά και στο άγριο «σορτάρισμα» που κάνουν κυρίως οι τράπεζες. Κάτι που πυροδότησε η απόφαση της 21ης Ιουλίου και η εθελοντική ανταλλαγή ομολόγων.


Όσες τράπεζες έχουν συμφωνήσει σ’ αυτήν την εθελοντική ανταλλαγή ομολόγων, έχουν επιδοθεί σε ένα άγριο παιχνίδι «σορταρίσματος» προκειμένου να κερδίσουν όσο περισσότερα μπορούν πριν γίνει αυτή η ανταλλαγή.

Την ίδια πάλι ημέρα ο Ζόζεφ Άκερμαν δηλώνει κατά τη διάρκεια ομιλίας του στη Φρανκφούρτη ότι οι συνθήκες στις αγορές μετοχών και ομολόγων θυμίζουν τη χρηματοπιστωτική κρίση του φθινοπώρου του 2008. Μέσα στον Αύγουστο εξανεμίστηκαν 7 τρισ. δολάρια σε αξία μετοχών, με τις τράπεζες να είναι οι περισσότερο χαμένες. Τον προηγούμενο μήνα χάθηκαν άλλα 2 τρισ. δολάρια, χάρη κυρίως στην πτώση των τραπεζικών μετοχών, που πήρε χαρακτήρα χιονοστιβάδας μόλις κατακάθισε ο επικοινωνιακός κουρνιαχτός των αποφάσεων της 21ης Ιουλίου.

Είναι σίγουρο ότι οι τράπεζες θα κάνουν ό,τι μπορούν για να μετακυλίσουν το κόστος αυτής της χασούρας στην κοινωνία και την οικονομία. Περισσότερα ρευστά θα «παρκάρουν» στα ταμεία τους, χάρη και στη διαρκή επιδότηση των κρατών. Λιγότερα δάνεια θα βρουν τον δρόμο τους προς την πραγματική οικονομία και με υψηλότερα επιτόκια.

Όλα αυτά θα επιδεινώσουν το ήδη άσχημο επενδυτικό κλίμα διεθνώς. Η παραγωγή διεθνώς θα υποχωρήσει. Νέα συρρίκνωση μισθών και απασχόλησης θα επακολουθήσει και, όπως είναι φυσικό, η κατανάλωση που ήδη βρίσκεται σε ιστορικά χαμηλά θα υποχωρήσει ακόμη περισσότερο. Απ’ ό,τι φαίνεται, η παγκόσμια οικονομία δεν θα μπορέσει να αποφύγει ένα νέο παγκόσμιο κραχ.


Διάλυση της χώρας

Όμως για τους κυβερνώντες στην Ελλάδα όλα αυτά συμβαίνουν κάπου πολύ μακριά. Ίσως σε άλλο πλανήτη. Γι’ αυτούς υπάρχουν μόνο οι δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει τυφλά και υποτακτικά απέναντι στην τρόικα. Κι έτσι, ύστερα από μια ακόμη άθλια παράσταση με αφορμή την 6η δόση, ο κ. Βενιζέλος βγήκε και εξήγγειλε τη χαριστική βολή στην ελληνική κοινωνία και οικονομία:

«Θα εισηγηθώ στο Υπουργικό Συμβούλιο μια σειρά από πρωτοβουλίες για όλη τη δέσμη των διαρθρωτικών αλλαγών. Οι ιδιωτικοποιήσεις, οι ποσοτικοί στόχοι του 2011 θα καλυφθούν. Θα μεταφερθούν όλα τα περιουσιακά στοιχεία στο Ταμείο Αξιοποίησης της περιουσίας του Δημοσίου. Θα προχωρήσουμε με πάρα πολύ γρήγορο ρυθμό, θα υπάρξουν αποτελέσματα μέσα στον Σεπτέμβριο, μέσα στη χρονιά».

Εξήγγειλε δηλαδή ότι η ύφεση θα σημειώσει ρεκόρ αυτή τη χρονιά. Ήδη κινείται σε ποσοστά άνω του 7%. Η ανεργία θα ξεπεράσει κάθε προηγούμενο, δημιουργώντας έναν στρατό εφεδρείας που ξεπερνά το σύνολο της απασχόλησης του δημόσιου τομέα. Χωρίς να προσθέσουμε σ’ αυτόν και τον στρατό εφεδρείας που θα δημιουργηθεί στο ίδιο το Δημόσιο.

Οι κυβερνώντες, και φυσικά η τρόικα, βιάζονται να τελειώσουν με τη διάλυση της χώρας πριν η επίσημη πτώχευση γίνει ξαφνικά αναπότρεπτη. Είτε πριν τους προλάβει ένα νέο παγκόσμιο κραχ. Ο λόγος είναι απλός. Η επίσημη πτώχευση είτε το νέο κραχ επιδεινώνουν δραματικά τους αστάθμητους παράγοντες των εξελίξεων μέσα κυρίως στην κοινωνία. Με εξαγριωμένες μάζες στους δρόμους γιατί έχουν χάσει τα πάντα, δεν μπορούν να γίνουν καλές μπίζνες.


«Παντοτινή» πτώχευση

Το έχουμε πει και θα το ξαναπούμε: Με την απόφαση της Ευρωπαϊκής Συνόδου Κορυφής της 21ης Ιουλίου, η Ελλάδα τελεσίδικα μπήκε στη σφαίρα της επίσημης πτώχευσης. Δεν είναι πια μια οικονομία σε κατάσταση αφερεγγυότητας, δηλαδή αδυναμίας συνέχισης των πληρωμών της, αλλά μια οικονομία που πλέον οδηγείται σε στάση πληρωμών.

Μόνο που επίσημα η κυβέρνηση μας λέει ότι δεν θα είναι πλήρης, ολική πτώχευση, αλλά μόνο «επιλεκτική πτώχευση», και δεν πρέπει να μας νοιάζει ιδιαίτερα. Γιατί; Διότι υπάρχει το νέο «πακέτο στήριξης». Όμως το πακέτο αυτό μόνο με τις εγγυήσεις που ζητούν οι «εταίροι» θα οδηγήσει στην εκτίναξη του δημόσιου χρέους ήδη από το 2011.

Το «πακέτο στήριξης» που αποφασίστηκε όχι μόνο δεν μετατρέπει το δημόσιο χρέος της Ελλάδας σε βιώσιμο, αλλά επιδεινώνει τους συνολικούς όρους διαχείρισής του. Εκτιμάται ότι οι δανειακές ανάγκες μόνο για τον επόμενο χρόνο θα εκτιναχθούν κατά 14% επί του ΑΕΠ, οδηγώντας το δημόσιο χρέος στο 179% του ΑΕΠ στα τέλη του 2012.

Όμως αυτό το γνωρίζουν τα επιτελεία της ευρωζώνης. Άλλος είναι ο βασικός στόχος του «νέου πακέτου». Η εξαγορά του απαραίτητου χρόνου για να απεγκλωβιστούν οι μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες από το δημόσιο χρέος της Ελλάδας, αλλά και να αποτραπεί ένα άμεσο «πιστωτικό γεγονός», δηλαδή μια κατάρρευση του εγχώριου τραπεζικού συστήματος λόγω έλλειψης ρευστότητας.

Με την πρακτική αυτή όχι μόνο δεν ελαφραίνει το βάρος του δημόσιου χρέους, αλλά καταδικάζεται η ελληνική κοινωνία και οικονομία σε μια διαδικασία εσαεί πτώχευσης «τριτοκοσμικού» χαρακτήρα. Όχι μόνο το λαϊκό νοικοκυριό και το κράτος θα πρέπει να εξασφαλίζουν την πληρωμή των δυσβάσταχτων χρεών και να υποστηρίζουν την κερδοσκοπία των τραπεζών με το ελληνικό χρέος για τα επόμενα 30 χρόνια, αλλά ολόκληρη η περιουσία της χώρας έχει ήδη τεθεί στη διάθεση των δανειστών.

Πολύ γρήγορα η επιδείνωση όλων των ζωτικών δεικτών της ελληνικής οικονομίας θα αποδείξει ακόμη και στον πιο αφελή ότι η πτώχευση της χώρας έχει ήδη συντελεστεί και ότι η συμφωνία της Συνόδου Κορυφής αποτελεί μόνο τον τρόπο διαχείρισής της υπέρ των δανειστών και της ευρωζώνης.

Επομένως το ερώτημα δεν είναι ευρώ ή δραχμή. Άλλωστε σήμερα η μεγάλη πλειονότητα του πληθυσμού έχει καταλάβει ότι ακόμη και οι καταθέσεις που έχουν απομείνει στο τραπεζικό σύστημα είναι απλώς μια «μαγική εικόνα» δίχως αντίκρισμα. Οι επιτελείς της ευρωζώνης προτιμούν να δουν την Ελλάδα να φλέγεται παρά να της επιτρέψουν να εγκαταλείψει το ευρώ. Κι επομένως θα πρέπει να αναρωτηθεί πολύ σοβαρά τι άλλο μπορεί να γίνει για να αποφευχθεί μια τόσο σίγουρη καταστροφή. Θα πρέπει εδώ και τώρα να μετρήσει τι επιθυμεί να ρισκάρει.

● Να δοκιμαστεί με τις δυσκολίες και τις απειλές μιας ριζικά διαφορετικής πορείας που ξεκινά με τη μη αναγνώριση του χρέους και την έξοδο από το ευρώ, η οποία είναι σίγουρο ότι μπορεί να οδηγήσει σε καλύτερες εποχές τη χώρα και την εργαζόμενη πλειονότητα του πληθυσμού της;

● Ή να αφεθεί στη βεβαιότητα ενός κοινωνικού και οικονομικού ολοκαυτώματος μέσα στο ευρώ;


Άρνηση χρέους το στοιχειώδες μέτρο άμυνας

Η επίσημη προπαγάνδα αγωνίζεται να πείσει ότι καλύτερα νεκρός με ευρώ, παρά ζωντανός και με εθνικό νόμισμα. Πολύ σύντομα ο ελληνικός λαός θα αναγκαστεί εκ των πραγμάτων να επιλέξει. Θα τον αναγκάσει η ίδια η κατάσταση. Ό,τι κι αν λένε οι παπαγάλοι των διαπλεκομένων.

Η μόνη πραγματική εναλλακτική λύση είναι η άρνηση της πληρωμής του χρέους, η οποία δεν είναι ένα επαναστατικό μέτρο, αλλά ένα βαθιά λαϊκό δημοκρατικό μέτρο που απαντά όχι μόνο στην αδυναμία της αποπληρωμής του σημερινού δημόσιου χρέους της χώρας, αλλά και στον χαρακτήρα αυτού του χρέους. Είναι ένα στοιχειώδες μέτρο άμυνας μπροστά στη δρομολογημένη καταστροφή.

Η πράξη απέδειξε ότι κανένας άλλος τρόπος δεν υπάρχει για να αντιμετωπιστεί το δημόσιο χρέος της χώρας και να αποφευχθεί η χρεοκοπία. Η κυβέρνηση Παπανδρέου ξεκίνησε με το «θα πληρώσουμε μέχρι και το τελευταίο σεντ» και οδήγησε τη χώρα στην «επιλεκτική πτώχευση». Είναι αποφασισμένη να τη φτάσει έως και στην επίσημη πτώχευση, προκειμένου να διασωθούν οι τράπεζες και οι τοκογλύφοι. Αρκεί να τα βγάλει όλα στο σφυρί.

Οι θιασώτες της αναδιάρθρωσης μπορεί να συνεχίζουν τον χαβά τους, αλλά η πράξη έχει αποδείξει ότι κάθε σχέδιο αναδιάρθρωσης του χρέους δεν είναι παρά ένα βήμα πριν από την επίσημη πτώχευση της χώρας. Ιδίως αν αυτό επιχειρηθεί εντός του ευρώ.

Μόνο η μη αναγνώριση – με βάση τις αρχές και τις προτροπές του διεθνούς δικαίου – του δημόσιου χρέους έχει μείνει για να γλιτώσουμε τη χρεοκοπία. Τέλος, η άρνηση πληρωμής του χρέους είναι μόνο η αρχή, η αναγκαία αφετηρία για μια άλλη, ριζικά διαφορετική πορεία, που απαιτεί εδώ και τώρα:

1. Απαλλαγή της χώρας από το καθεστώς της νέας κατοχής από την Ε.Ε. και το ΔΝΤ με την κατάργηση του συνόλου των δεσμεύσεων που έχει υπογράψει, αποδεχθεί και νομοθετήσει η κυβέρνηση. Το σύνολο των μέτρων και παρεμβάσεων που έχουν παρθεί από την εποχή που ψηφίστηκε το μνημόνιο τον Μάιο του 2010, πρέπει να καταργηθεί.

2. Άνοιγμα όλων των δημόσιων λογαριασμών του κράτους, ώστε να δούμε τι έγιναν τα λεφτά, τι κρύβουν οι συμβάσεις δανεισμού και ποιος επωφελήθηκε από αυτές.

3. Κατάργηση κάθε έννοιας παραγραφής και ασυλίας για όλους όσοι διαχειρίστηκαν και διαχειρίζονται δημόσιο χρήμα. Και μάλιστα με αναδρομική ισχύ. Όποιος, πολιτικός ή επιχειρηματίας, κόμμα ή επιχείρηση, έβαλε χέρι ή συνέργησε στη λεηλασία του δημόσιου πλούτου θα πρέπει να τιμωρηθεί και η περιουσία του να δημευθεί.

4. Έξοδος από τη ζώνη του ευρώ και επαναφορά εθνικού νομίσματος. Όσο η χώρα βρίσκεται μέσα στην ΟΝΕ είναι σαν τον μελλοθάνατο που περιμένει τη θανατηφόρα ένεση. Είναι εκτεθειμένη σε κάθε είδους πιέσεις, εκβιασμούς και επιδρομές της διεθνούς κερδοσκοπίας. Ενώ λειτουργεί ως αναλώσιμο είδος για τα διευθυντήρια της ευρωζώνης και τους αποικιοκράτες «εταίρους» της.

5. Εθνικοποίηση των μεγάλων τραπεζών, με πρώτη την Τράπεζα της Ελλάδος, για να αποκτήσει ο λαός τον έλεγχο της οικονομίας, να ξεριζώσουμε τον σαράφικο και τοκογλυφικό χαρακτήρα του τραπεζικού συστήματος και να επιβάλουμε αυστηρούς ελέγχους στην κίνηση κεφαλαίων.

6. Ανάδειξη του κράτους σε βασικό μοχλό της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης της χώρας, με πρώτη την εθνικοποίηση των παλιών ΔΕΚΟ, όλων των δημόσιων αγαθών και υπηρεσιών που ιδιωτικοποιήθηκαν. Ένα κράτος που πρέπει να πάψει να αποτελεί φέουδο μιας παρασιτικής οικονομικής και πολιτικής ολιγαρχίας η οποία σήμερα κυβερνά τη χώρα.

7. Παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας μέσα από μια γενναία αναδιανομή πλούτου και εισοδημάτων υπέρ των εργαζομένων, των ατομικών παραγωγών και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Μόνο έτσι μπορεί να ανακάμψει γρήγορα η εσωτερική αγορά και να υπάρξουν σοβαρές επενδύσεις στην παραγωγή.

8. Απαλλαγή της χώρας από τα δεσμά που της έχουν επιβληθεί. Χρειάζεται επιτέλους η χώρα και ο λαός της να γλιτώσουν από την απομόνωση που βιώνουν εντός της ευρωζώνης και υπό καθεστώς δουλοπαροικίας του χρέους. Πρέπει να ανοιχτούν στη διεθνή ζωή, να αξιοποιήσουν όλες τις δυνατότητες και τις ευκαιρίες που υπάρχουν μέσα από την αναζήτηση νέων διεθνών ερεισμάτων, επαφών και σχέσεων με όλους τους λαούς της Ευρώπης και του κόσμου, δίχως ανισοτιμίες, καταναγκασμούς, επιβολές και υποτέλειες.


Μεγάλη μάχη για την επιβίωση

Η μάχη που καλείται να δώσει σήμερα ο εργαζόμενος, ο αγρότης, ο μικρομεσαίος, ο επαγγελματίας, ο νέος δεν είναι μόνο ή απλώς της δικής του προσωπικής επιβίωσης. Κανείς δεν μπορεί να τη βγάλει καθαρή από μόνος του. Ειδικά στις σημερινές συνθήκες. Κανείς δεν μπορεί να γλιτώσει από αυτό που έρχεται.

Σήμερα κανένας δεν μπορεί να διασώσει τον βιοπορισμό του δίχως να παλέψει για τη σωτηρία συνολικά της χώρας. Δεν υπάρχει άλλη επιλογή. Δεν υπάρχουν πια άλλα περιθώρια για το «άσε πρώτα να δούμε τι θα γίνει και ύστερα βλέπουμε». Ή οι εργαζόμενοι και ολόκληρος ο λαός παίρνει την υπόθεση στα χέρια του και αναλαμβάνει δράση για τη διάσωση της χώρας ή θα ζήσουμε καταστάσεις που έχουμε γνωρίσει μόνο στις πιο σκοτεινές σελίδες της Ιστορίας μας.

Ήδη η κατάσταση έχει φτάσει στο απροχώρητο. Πόσα θύματα ακόμη πρέπει να συσσωρευθούν; Πόσοι ακόμη πρέπει να κλάψουν τη δουλειά τους, το μεροκάματο και τη σύνταξή τους, το μέλλον και τα νιάτα τους. Πού πρέπει να οδηγηθεί η χώρα για να αποφασίσουμε να κάνουμε κάτι; Κάθε ημέρα που αφήνουμε να περνάει τόσο περισσότερο η χώρα βυθίζεται στο απόλυτο τέλμα.

Ο κ. Βενιζέλος, εξαγγέλλοντας τα τελευταία μέτρα, είπε ότι «έχουμε πόλεμο». Το είπε για να φοβίσει, για να επιδείξει την αποφασιστικότητα της κυβέρνησης να μη σταματήσει μπροστά σε τίποτε προκειμένου να υλοποιήσει τις εντολές - δεσμεύσεις που έχει αναλάβει. Ο κ. Βενιζέλος πιστεύει ότι δεν έχει να φοβηθεί τίποτε και έτσι μπορεί να ξεστομίζει οτιδήποτε.

Το πρόβλημα με τον κ. υπουργό είναι ότι στην πραγματικότητα δεν γνωρίζει τι σημαίνει «έχουμε πόλεμο». Αν γνώριζε, δεν θα μιλούσε έτσι. Αν η εξουσία ξέρει να κάνει πόλεμο, η κοινωνία ξέρει να ανταποδίδει αυτόν τον πόλεμο στη νιοστή δύναμη. Και, δυστυχώς, η εξουσία φαίνεται αποφασισμένη να οδηγήσει την κοινωνία σ’ αυτό το σημείο.