«Κολλημένοι» στη λύση των τεχνοκρατών

Από τους Financial Times (via Euro2day)

Του Robert Shrimsley

Είστε έτοιμοι για την άνοδο των τεχνοκρατών στην εξουσία; Φαίνεται πως η απάντηση στα τεράστια προβλήματα της ευρωζώνης είναι η αντικατάσταση των εκλεγμένων πρωθυπουργών με οικονομολόγους.

Στην Ελλάδα, ο Λουκάς Παπαδήμος, πρώην αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, ανέλαβε την δύσκολη θέση. Στην Ιταλία αναφέρεται το όνομα του Μάριο Μόντι, ενός ακόμη οικονομολόγου που ήταν επίτροπος της Ε.Ε. Μπορεί να μην έχουν λαϊκή εντολή, χαίρουν όμως, απεριόριστης εκτίμησης στη Φρανκφούρτη. Γιατί υπάρχει, όμως, αυτή η στροφή στους τεχνοκράτες;


Η Ευρώπη χρειάζεται γενναίους, χαρισματικούς ηγέτες που θα καθοδηγήσουν τα έθνη τους σε αυτούς τους πολυτάραχους καιρούς. Αντιθέτως, όμως, είναι σαν το πλήρωμα του Starship Enterprise να καταλήγει ότι ο Captain Jean-Luc Picard δεν είναι πλέον ο κατάλληλος και να αναζητά λύση στους Borg. Σε αποτελεσματικές υπολογιστικές μηχανές που θα αναλάβουν την επιβολή αντιλαϊκών μέτρων ανά την ευρωζώνη, με την πολεμική ιαχή «η αντίσταση είναι μάταιη».

Αντιμέτωπα με τη βαθιά κρίση, τα πάλαι ποτέ περήφανα ευρωπαϊκά έθνη ουσιαστικά ετοιμάζονται να παραδώσουν την εξουσία στην Ernst & Young.

Η άποψη ότι σε δύσκολους καιρούς πρέπει να αναλαμβάνουν οι ειδικοί και όχι οι πολιτικοί δεν είναι νέα. Ορισμένα από τα χειρότερα καθεστώτα της σύγχρονης ιστορίας ακολούθησαν κυβερνήσεις που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν τεχνοκρατικές.

Στους μεγάλους τεχνοκράτες της ιστορίας θα μπορούσε να ενταχθεί ο Robert McNamara, ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ και βασικός υποστηρικτής της κλιμάκωσης του πολέμου στο Βιετνάμ. Και η Ιταλία έχει στο παρελθόν αναζητήσει τέτοιους ηγέτες, ειδικότερα κατά τη δεκαετία του 1990.

Το ίδιο το ευρώ ήταν ένα τεχνοκρατικό δημιούργημα, για το οποίο μάλιστα τα κράτη - μέλη δεν κατάφεραν ποτέ να διαβάσουν το βιβλίο με τις οδηγίες χρήσεως.

Ο ορισμός της τεχνοκρατίας είναι οι διακυβέρνηση από ειδικούς – και συγκεκριμένα επιστήμονες και μηχανικούς. Σε αυτή την περίπτωση σημαίνει χρηματοοικονομικούς μηχανικούς και πολιτικούς επιστήμονες. Ευφυείς, αλλά αδίστακτοι αξιωματούχοι που θα παίρνουν αποφάσεις βασιζόμενοι στην πρακτική εμπειρία χωρίς να ανησυχούν ότι μαζί τους κουβαλούν όλο το σώμα των πολιτών.

Αδιαμφισβήτητα υπάρχουν αρκετοί ταλαντούχοι τεχνοκράτες, αλλά είναι σαφές γιατί οι πολιτικοί – οι επιτυχημένοι τουλάχιστον – δεν ξεκινούν ποτέ έναν λόγο με φράσεις όπως «πίστωση ρευστότητας». Οι τεχνοκράτες δεν γνωρίζουν από πολιτική, δεδομένου ότι αποφεύγουν τη συνήθη οδό για την άνοδό τους στην εξουσία.

Μην ανησυχείτε όμως: ο κ. Olli Rehn λέει τα καλύτερα γι' αυτούς. Θεωρείται δε ότι μόνο τέτοιοι άνδρες μπορούν να πάρουν τις απαραίτητες αποφάσεις που τα δειλά πολιτικά κόμματα είτε δεν θέλουν είτε δεν μπορούν να λάβουν.

Σαφώς θα προτιμούσε κανείς μεγάλους και γενναίους πολιτικούς ηγέτες, αλλά δυστυχώς δεν βρίσκονται σε αφθονία. Η επιστροφή των τεχνοκρατών αντικατοπτρίζει την αποτυχία του πολιτικού κόσμου.

Οι ικανοί πολιτικοί ηγέτες έχουν τη δυνατότητα να συναισθάνονται τους ψηφοφόρους τους. Μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να περιφρονούμε τους πολιτικούς επειδή επηρεάζονται πολύ από την κοινή γνώμη. Είναι, όμως, λογικό να επιλέγονται εκείνοι που αισθάνονται τι θα αποδεχθούν οι ψηφοφόροι.

Σε πολλές χώρες οι πιο επιτυχημένοι πολιτικοί είναι εκείνοι με τους οποίους οι ψηφοφόροι αισθάνονται ότι θα μπορούσαν να καθίσουν μαζί να πιουν μια μπύρα. Βεβαίως αυτό δεν είναι το καλύτερο κριτήριο για την επιλογή ηγέτη. Ενδεχομένως το χάρισμα να είναι υπερτιμημένο. Πρέπει όμως, να υπάρχει κάποιος λόγος που έχει επικρατήσει η φράση «ένα τσούρμο τεχνοκρατών». Από την άλλη πλευρά, οι ικανοί πολιτικοί είναι και εκείνοι ειδικοί, από την πλευρά τους. Η ειδικότητά τους είναι στο να αναγνωρίζουν τι είναι πολιτικά εφικτό.

Στην Ιταλία και την Ελλάδα εξαντλούνται οι εναλλακτικές λύσεις. Το αδύναμο και χρεοκοπημένο πολιτικό σύστημα έχει ελάχιστες επιλογές. Η ιστορία όμως υποδεικνύει ότι η λύση των τεχνοκρατών δεν είναι πανάκεια.