Αλλάζουν οι όροι του παιχνιδιού

Έντονες διεργασίες στα κόμματα εξουσίας έπειτα από την αλλαγή του πολιτικού σκηνικού

Από την Ελευθεροτυπία

Του Δημήτρη Τσιόδρα

Αλλαγή των όρων του πολιτικού παιχνιδιού σηματοδοτεί η κυβερνητική συνεργασία ΠΑΣΟΚ - Ν.Δ. - ΛΑΟΣ και η επιλογή του Λ. Παπαδήμου στη θέση του πρωθυπουργού. Η αριστερά, που ήδη κατέγραφε ποσοστά τα οποία αθροιστικά φθάνουν το 30%, πλέον μένει μόνη στο χώρο της αντιπολίτευσης, ενώ στο εσωτερικό των δύο κομμάτων εξουσίας έχει ξεσπάσει πόλεμος που αποτελεί πρόσθετο εμπόδιο στην ανάκαμψή τους.

Αν και είναι νωρίς να προδιαγράψει κάποιος την έκταση και το βάθος των μεταβολών, πολιτικοί και αναλυτές προβλέπουν αναδιάταξη του πολιτικού σκηνικού στα επόμενα 1-2 χρόνια. Εκτιμούν δε ότι αυτή τη φορά είναι εντελώς διαφορετικό το πλαίσιο αναφοράς, αφού είναι έντονη η κοινωνική δυσαρέσκεια που αποτελεί την εύφλεκτη ύλη για την κατεδάφιση των σημερινών πολιτικών σταθερών.


Επίσης, η απαίτηση της Ε.Ε. για κυβερνητικές συνεργασίες, προκειμένου να έχουν ευρεία στήριξη τα μέτρα που έχουν συμφωνηθεί, με βάση δηλώσεις οι οποίες έχουν γίνει κατά καιρούς από κοινοτικούς αξιωματούχους, δεν εξαντλείται στη θητεία της κυβέρνησης συνεργασίας που ορκίστηκε την Παρασκευή, αλλά αποτελεί πρόβα για συμμαχικό σχήμα και μετά τις εκλογές.


Συζητήσεις άρχισαν να γίνονται και για τον ρόλο του Λ. Παπαδήμου, όταν εκπνεύσει η πρωθυπουργική θητεία του. Θα επιστρέψει στον τραπεζικό χώρο ή θα διεκδικήσει ρόλο στο πολιτικό σκηνικό κι από ποια θέση;

Και όλα αυτά, ενώ ήδη έχει αρχίσει το πριόνισμα της νέας κυβέρνησης, από τους ίδιους τους εταίρους, και ενώ και οι δύο πόλοι του δικομματισμού, όπως έδειξαν και με την επιλογή Πετσάλνικου, θα δώσουν σκληρή μάχη για τη συντήρησή τους.

«Οι τελευταίες εξελίξεις επιβεβαιώνουν το τέλος ενός κύκλου και κάνουν φανερή την εξάντληση κάθε πολιτικής δυνατότητας του φεουδαρχικού μορφώματος εξουσίας, που είναι στην ουσία το πολιτικό μας σύστημα. Αυτό που θα ακολουθήσει, και βρίσκεται νομίζω σε εξέλιξη ήδη, είναι η εσωτερική αμφισβήτηση στα μεγάλα κόμματα σε μια κατεύθυνση αναζήτησης νέων σχηματισμών πολιτικής έκφρασης. Αναπόφευκτα, μάλλον μετά τις εκλογές, θα προκύψουν νέα πολιτικά σχήματα. Στις εκλογές που έρχονται θα ενισχυθούν σημαντικά οι λεγόμενοι μικροί» εκτιμά ο πολιτικός επιστήμονας Λ. Κουσούλης.

«Η αρχή των αλλαγών θα γίνει από το ΠΑΣΟΚ» επισημαίνει ο Δ. Μαύρος της MRB. Ήδη έχει ξεκινήσει η μάχη διαδοχής του Γ. Παπανδρέου και η κατάσταση θα ξεκαθαρίσει οριστικά μετά τις εκλογές. «Η κατάρρευση του ενός από τους δύο πόλους του δικομματικού συστήματος έχει ξεκινήσει και δεν ξέρω τι μπορεί να σημαίνει αυτό για τον άλλο πόλο. Με όλους τους τρόπους ο κόσμος ζητάει ανασύνθεση», συνεχίζει ο κ. Μαύρος.

Ήδη στη Ν.Δ. βρίσκονται σε αναζήτηση νέας στρατηγικής μετά την εγκατάλειψη του αντιμνημονιακού μετώπου, με τον Α. Σαμαρά να κινδυνεύει, με τις προσπάθειες ισορροπιών, να έχει ανοιχτό μέτωπο και με τη λαϊκή δεξιά και με τους κεντρώους.

«Σε 1-2 χρόνια πιθανόν να έχουμε μπει σε φάση διαρκών αλλαγών. Με τη λύση που δόθηκε μπορεί να ηρεμήσουν προσωρινά τα πράγματα, αλλά η πολιτική που θα ακολουθηθεί θα κινείται στο ίδιο πλαίσιο. Αυτό που έφερε την κατάσταση ώς εδώ είναι η απονομιμοποίηση της πολιτικής Παπανδρέου» τονίζει ο Χρ. Βερναρδάκης της VPRC.

Ωστόσο, πολλοί είναι συγκρατημένοι για το πώς θα κινηθούν τα πράγματα. «Ο προβληματισμός και οι προβλέψεις για την ανασύνθεση του πολιτικού σκηνικού υπήρχε και το 1990 στη διάρκεια της οικουμενικής κυβέρνησης, όμως το δικομματικό σύστημα διατηρήθηκε», τονίζει το στέλεχος του ΣΥΝ Γ. Δραγασάκης, ο οποίος σημειώνει ωστόσο ότι αυτή τη φορά έχουν αλλάξει τα δεδομένα, με πιο έντονη δυσαρέσκεια και πιο σημαντική ενίσχυση της αριστεράς.

Ότι βρισκόμαστε σε διαδικασία ανασύνθεσης του πολιτικού σκηνικού πιστεύει και ο αναπληρωτής καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης, στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Γερ. Μοσχονάς. «Έχουμε μπει σε νέο πεδίο. Οι πιθανότητες νέων σχημάτων είναι πολύ μεγάλες, όχι αναγκαστικά αύριο το πρωί. Μπαίνουμε σε περίοδο κυβερνητικών συνεργασιών λόγω εξασθένισης βασικών συνιστωσών του πολιτικού συστήματος. Τα μεγάλα κόμματα θα δυσκολευτούν πολύ να προσεγγίσουν τα ποσοστά αυτοδυναμίας στις επόμενες εκλογές» αναφέρει.

Μπορεί στην ανασύνθεση του σκηνικού να παίξει ρόλο ο ίδιος ο Λ. Παπαδήμος; Πρόσωπα που συνομιλούν με τον πρωθυπουργό τονίζουν με έμφαση ότι δεν έχει καμία πρόθεση να ηγηθεί κόμματος. Σε κάθε περίπτωση, δεν μπορεί να κινηθεί πριν από τις εκλογές. Μετά;

«Έχει να διαχειριστεί δύσκολα προβλήματα. Ακόμη και αν τα έχει χειριστεί καλά, είναι πολύ κρίσιμο ζήτημα το πώς θα το μετατρέψει σε πολιτικό κεφάλαιο, σε βάρος εκείνων οι οποίοι τον ανέδειξαν στην πρωθυπουργία», λέει ο Γερ. Μοσχονάς. Οι όποιες αλλαγές δεν θα είναι εύκολες. «Οι παραδοσιακές δομές θα αντιδράσουν» τονίζει ο Χρ. Βερναρδάκης. «Ο πολιτικός έλεγχος θα χαθεί πολλές φορές. Πολλοί ηγέτες θα καούν. Πολλά κόμματα θα ηττηθούν», επισημαίνει ο κ. Μοσχονάς.

«Η πολιτική που θα ακολουθήσει ο Λ. Παπαδήμος θα επιτείνει την κρίση του δικομματισμού. Ο Α. Σαμαράς εγκλωβίστηκε και δεν είναι εύκολο να απεγκλωβιστεί. Στην υλοποίηση αυτής της πολιτικής ο Λ. Παπαδήμος είναι πιο επαρκής» επισημαίνει ο Χρ. Βερναρδάκης, προσθέτοντας όμως ότι θα κριθεί σε βάθος χρόνου αν θα δημιουργηθούν οι συνθήκες για τη σύσταση κόμματος από στελέχη της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ που συμφωνούν στη «γραμμή Παπαδήμου».

Οι κινήσεις «πράσινων» και «γαλάζιων» βουλευτών για κυβέρνηση συνεργασίας και για την αποτροπή της επιλογής Πετσάλνικου δείχνει πρώτη φορά ανοιχτό δίαυλο επικοινωνίας ανάμεσα στις δύο πλευρές, ασχέτως αν καταλήξει κάπου ή όχι.

Κάποιοι βλέπουν τον προάγγελο δημιουργίας ενός «ευρωπαϊκού, κεντρώου, εκσυγχρονιστικού σχήματος» που θα ενώσει δυνάμεις από όλους τους χώρους, αφήνοντας τη Ν.Δ. με τη λαϊκή δεξιά και το ΠΑΣΟΚ με τους «παραδοσιακούς».

Από όλες τις πλευρές σημειώνεται, με διαφορετικό τρόπο, ότι οι πολιτικές εξελίξεις θα καθοριστούν από τις δύσκολες κοινωνικές συνθήκες, οι οποίες θα χειροτερέψουν.

«Πρόκειται για μαύρο μέτωπο. Ο πιο αδύναμος και ο πιο χρήσιμος κρίκος είναι η ελληνική κυβέρνηση και οι Ηρακλείς της (Σαμαράς, Καρατζαφέρης και Σία) για ξεπέρασμα της πρώτης γιγάντιας καπιταλιστικής κρίσης του 21ου αιώνα. Σ' αυτό το διάστημα βγήκαν πολλά λεφτά που δεν θα δει ποτέ ο λαός. Λυπάμαι που θα χρησιμοποιήσω μια ποδοσφαιρική ρήση, αλλά πλέον όχι μόνο οι Έλληνες εργαζόμενοι αλλά και οι Ευρωπαίοι, είμαστε και οφείλουμε να είμαστε με τα μυαλά στα κάγκελα» δηλώνει η βουλευτής του ΚΚΕ Λιάνα Κανέλλη, η οποία πιστεύει ότι πολύ σύντομα θα φανεί στον καθένα το αληθινό πρόσωπο της νέας κυβέρνησης.

«Δεν θα τους αφήσουμε σε χλωρό κλαρί και τότε θα δούμε πόσο "ήσυχος ακαδημαϊκός" θα αποδειχθεί ο κ. Παπαδήμος» τονίζει.

Ο Γ. Δραγασάκης επισημαίνει ότι «μπορεί να έχει επιτευχθεί πολιτική διεύρυνση του μπλοκ του μνημονίου, αλλά με μεγάλη συρρίκνωση της κοινωνικής βάσης» και προβλέπει αύξηση της δυσαρέσκειας και ενίσχυση της αριστεράς, αφού «η πολιτική που θα υλοποιηθεί θα έχει αυξημένο κόστος για τη χώρα».

«Η πολιτική συνθήκη (δηλαδή η πολιτική στήριξη ή τουλάχιστον μη απόρριψη) των πολιτικών των διάφορων μνημονίων δεν υπάρχει πια στην κοινωνία. Χωρίς την πολιτική συνθήκη, η οικονομική στρατηγική δεν λειτουργεί, κι αυτό θα οξύνει την πολιτική κρίση» σημειώνει ο Γερ. Μοσχονάς.