Αντίστροφη μέτρηση

Από την Καθημερινή

Του Σταύρου Λυγερού

Η ημερομηνία των εκλογών δεν έχει ακόμα ανακοινωθεί, αλλά έχει ήδη αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση. Μέχρι πρότινος, ορισμένοι κύκλοι εντός και εκτός Ελλάδας προσπαθούσαν να διατηρήσουν στη ζωή το παρόν κυβερνητικό σχήμα. Η προσπάθειά τους, όμως, έπεσε στο κενό. Μετά το ρήγμα στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑΣΟΚ, άλλωστε, οι εκλογές εξαρτώνται από την πολιτική βούληση του αρχηγού της Ν.Δ. Και ο Σαμαράς βιάζεται. Έχει συνειδητοποιήσει ότι μετά την προσχώρησή του στο στρατόπεδο του Μνημονίου η εκλογική επιρροή του κόμματός του έχει πάρει την κατιούσα.


Το μικροπολιτικό όργιο των τελευταίων ημερών στο Κοινοβούλιο επιβεβαιώνει ότι έχουμε εισέλθει σε προεκλογική περίοδο. Η πλημμυρίδα άσχετων τροπολογιών αποτυπώνει με τον πιο κραυγαλέο – και εξευτελιστικό για τη δημοκρατία – τρόπο τις χρόνιες παθογένειες του υφιστάμενου πολιτικού συστήματος. Αποδεικνύει ότι κυρίως τα δύο μεγάλα κόμματα δεν έχουν διδαχθεί τίποτα, ότι συνεχίζουν τις γνωστές πελατειακές πρακτικές τους, λες και δεν έχει μεσολαβήσει η κρίση.

Στην πραγματικότητα, όμως, η πολιτική του Μνημονίου λειτουργεί ως παράγοντας όχι διαφοροποίησης, αλλά ανατροπής του παραδοσιακού πολιτικού σκηνικού της μεταπολίτευσης. Μέχρι τώρα, το ΠΑΣΟΚ και η Ν.Δ. ήταν τα κόμματα - πυλώνες που με τον ανταγωνισμό τους και την εναλλαγή τους στην εξουσία διαμόρφωναν το κλίμα και οριοθετούσαν τις ασκούμενες πολιτικές.

Η σταθερά αυτή δεν υφίσταται πια. Από κεκτημένη ταχύτητα, οι «γαλάζιοι» και οι «πράσινοι» συνεχίζουν τα ρουσφέτια και τους ξύλινους καβγάδες τους, αλλά η κύρια διαχωριστική γραμμή έχει μετατοπισθεί. Δεν είναι ανάμεσά τους, αλλά ανάμεσα στους υποστηρικτές και στους αντιπάλους της πολιτικής που υπαγορεύει η τρόικα.

Η συνεργασία των άλλοτε άσπονδων αντιπάλων στην κυβέρνηση Παπαδήμου είναι αποτέλεσμα ακριβώς αυτής της μετατόπισης. Το Μνημόνιο είναι το κοινό πρόγραμμα όχι μόνο της παρούσας κυβέρνησης, αλλά και της κυβέρνησης που – με βάση τις δημοσκοπήσεις – κατά πάσα πιθανότητα θα προκύψει από τις κάλπες. Αυτό είναι το σημαντικό και όχι ο συσχετισμός δυνάμεων μεταξύ Ν. Δ. και ΠΑΣΟΚ, δηλαδή πόσα υπουργεία θα πάρουν οι «γαλάζιοι» και πόσα οι «πράσινοι».

Η κρίση έπληξε τα θεμέλια του πελατειακού συστήματος, αλλά αυτό που κυρίως αποδομεί πολιτικοεκλογικά τα δύο κόμματα εξουσίας είναι η ταύτισή τους με την πολιτική που υπαγορεύει η τρόικα. Η ανάδειξη του Μνημονίου σε κεντρικό κριτήριο εκλογικής συμπεριφοράς αποδομεί πολιτικοεκλογικά το ΠΑΣΟΚ και τη Ν.Δ., γεγονός που με τη σειρά του προκαλεί ρήγματα.

Αν και οι εκλογές θα αλλάξουν ριζικά τον πολιτικό χάρτη, δεν αναμένεται να αναδείξουν έναν παγιωμένο συσχετισμό δυνάμεων. Η «γαλαζοπράσινη» κυβέρνηση θα έχει μπούσουλα το Μνημόνιο, αλλά η πολιτική της θα την φέρει σε αντίθεση με τη μεγάλη πλειονότητα της κοινωνίας.

Στο τέλος του 2012 πιθανότατα θα έχουμε νέα αρνητικά δημοσκοπικά ρεκόρ για τους συνεταίρους και κρίση πολιτικής νομιμοποίησης για μία κυβέρνηση με θητεία μόλις μερικούς μήνες. Έχει αποδειχθεί ότι το Μνημόνιο καταστρέφει την εκλογική επιρροή των κομμάτων που το υποστηρίζουν. Το είδαμε με το ΠΑΣΟΚ, το είδαμε με τον ΛΑΟΣ, το βλέπουμε με τη Ν.Δ.

Από την άλλη πλευρά, οι «αντιμνημονιακές» δυνάμεις είναι ένα ετερόκλητο φάσμα που δεν αθροίζεται πολιτικά, επειδή δεν διαθέτει κοινό σχέδιο για τη χώρα. Με άλλα λόγια, θα εισέλθουμε σε μια μεταβατική περίοδο, αφού το παλαιό πολιτικό σύστημα δεν έχει ακόμα πεθάνει και το νέο δεν έχει ακόμα γεννηθεί.