Νομισματική διάλυση

Από τον Economist (via Αυγή)

Η Ιρλανδία εγκατέλειψε τη ζώνη της στερλίνας. Οι χώρες της Βαλτικής απέδρασαν από το ρούβλι. Οι Τσέχοι και οι Σλοβάκοι χώρισαν. Η ιστορία βρίθει παραδειγμάτων από νομισματικές ενώσεις που διαλύθηκαν. Γιατί όχι και το ευρώ; Αν οι εμπνευστές του είχαν προβλέψει τη σημερινή αναταραχή, ίσως να μην είχαν ξεκινήσει ποτέ τη νομισματική ένωση – τουλάχιστον όχι με τον σημερινό εσφαλμένο σχεδιασμό της.


Οι εμπνευστές του ευρώ νόμιζαν ότι συγκροτούσαν το αντίπαλο δέος στο αμερικανικό δολάριο. Αντιθέτως, δημιούργησαν μια εκδοχή του χρυσού κανόνα που οι πρόγονοι τους είχαν εγκαταλείψει εδώ και χρόνια. Χωρίς να έχουν τη δυνατότητα να υποτιμήσουν τα νομίσματά τους, οι χώρες του ευρώ προσπαθούν να ανακτήσουν την ανταγωνιστικότητα τους μέσω της «εσωτερικής υποτίμησης», συμπιέζοντας δηλαδή τους μισθούς και τις τιμές.

Και κάτι τέτοιο είναι επώδυνο: η ανεργία στην Ελλάδα και την Ισπανία ξεπερνά το 20%. Και το αίσθημα δυσφορίας των δανειστών μεγαλώνει. Γιατί, επομένως, να μην σπάσει ο ζυγός; Οι συνθήκες μπορεί να επιμένουν ότι το ευρώ είναι μη αναστρέψιμο αλλά οι συνθήκες μπορούν να αλλάξουν. Το ταμπού έσπασε πέρσι όταν η Γερμανία και η Γαλλία απείλησαν να αποβάλουν την Ελλάδα μετά την πρόταση για διεξαγωγή δημοψηφίσματος για τους όρους του νέου πακέτου διάσωσης.

Ένας λόγος για τον οποίο το ευρώ αντέχει είναι ο φόβος ενός πρωτοφανούς οικονομικού χάους. Άλλος ένας είναι η παρόρμηση να υπερασπιστούν πολιτικές επενδύσεις δεκαετιών στο ευρωπαϊκό εγχείρημα. Παρά τα πικρά λόγια, επομένως, η Ελλάδα διαθέτει ένα δίχτυ ασφαλείας. Η αποχώρησή της από το ευρώ θα ήταν «καταστροφική», λέει τώρα η Γερμανίδα καγκελάριος Άγγελα Μέρκελ.

Ωστόσο η Μέρκελ δεν είναι διατεθειμένη να κάνει ό,τι απαιτείται για να σταθεροποιήσει το ευρώ άπαξ διαπαντός. Η απόφαση για την ενίσχυση του «τείχους προστασίας» ώστε να φτάνει τα 800 δισεκατομμύρια ευρώ δεν είναι τόσο εντυπωσιακή όσο εμφανίζεται καθώς η πραγματική ρευστότητα δεν ξεπερνά τα 500 δισεκατομμύρια. Και, προς το παρόν, δεν υπάρχει προοπτική επιμερισμού οποιοδήποτε μέρους του χρέους.

Επομένως, η Ευρωζώνη δεν είναι αλώβητη από νέους κραδασμούς. Οι αγορές ανησυχούν ακόμη για τον κίνδυνο χρεοκοπίας, όπως και για το ενδεχόμενο κατάρρευσης του ευρώ. Η κοινή λογική υποδηλώνει ότι οι ηγέτες θα έπρεπε να σκέφτονται τρόπους διαχείρισης του διαζυγίου. Ορισμένοι μπορεί και να το κάνουν. Έχοντας, όμως, περιγράψει τον χωρισμό ως οικονομικό Αρμαγεδδώνα, οι ηγέτες δεν τολμούν να εμφανιστούν δημόσια ότι τον σχεδιάζουν.

Αντιθέτως, οι πιο ανοιχτές προτάσεις προωθούνται από ένα βρετανικό θινκ τανκ που πρόσκειται στο Συντηρητικό Κόμμα. Την προηγούμενη εβδομάδα, το Policy Exchange ανακοίνωσε έναν διαγωνισμό με έπαθλο 250.000 λιρών για το καλύτερο σχέδιο διάλυσης του ευρώ. Μια από τις πέντε προτάσεις, εκείνη του Τζόναθαν Τέπερ, καταγράφει 69 περιπτώσεις αλλαγής νομίσματος στη διάρκεια του περασμένου αιώνα.

Οι περισσότερες δεν οδήγησαν σε μακροπρόθεσμες ζημιές, υποστηρίζει. Στην πραγματικότητα, η εγκατάλειψη του ευρώ θα βοηθούσε χώρες που αντιμετωπίζουν προβλήματα να ανακάμψουν γρήγορα.

Η τύχη του ευρώ θα καθοριστεί πιθανότητα τόσο από πολιτικούς όσο και από οικονομικούς παράγοντες. Οι χρεωμένες χώρες μπορεί να κουραστούν από την εσωτερική υποτίμηση. Οι πιστωτές ενδέχεται να θελήσουν να σταματήσουν να στηρίζουν άλλους. Και οποιαδήποτε ανάμεσα στα 17 κράτη - μέλη της Ευρωζώνης μπορεί να διστάσει μπροστά στην απώλεια εθνικής κυριαρχίας που συνεπάγεται η διάσωση του κοινού νομίσματος.

Η χειρότερη συνέπεια της διάλυσης του ευρώ θα ήταν μια χαοτική κατάρρευση. Μια συντεταγμένη διαδικασία αυξάνει την πιθανότητα να διασωθούν από τα συντρίμμια άλλα οφέλη της ευρωπαϊκής ενοποίησης, κυρίως η κοινή αγορά. Επομένως, οι κυβερνήσεις της Ευρωζώνης θα πρέπει να σκεφτούν το αδιανόητο. Κανείς στρατηγός που σέβεται τον εαυτό του δεν θα δίσταζε να κάνει σχέδια για έναν πιθανό πόλεμο, ανεξάρτητα από το πόσο αντιπαθεί την ιδέα να τον δώσει.