Το ευρώ δεν απειλείται μόνο από τις αγορές

Από τον Economist (via Καθημερινή)

Ακόμη και με τα χαμηλά κριτήρια της Ευρωζώνης, μια σύνοδος κορυφής που επιβίωσε λιγότερο από εβδομάδα είναι αξιοθρήνητη. Ενώ ακόμη ο Economist τύπωνε τις αποφάσεις της 27ης Οκτωβρίου, ο Έλληνας πρωθυπουργός έχασε τη στήριξη μελών του κόμματός του και πιθανώς των περισσότερων Ελλήνων. Και μάλλον θα τεθεί σε δοκιμασία η δημοτικότητα του ευρώ.

Καλώντας τους Έλληνες σε δημοψήφισμα ο κ. Παπανδρέου προκάλεσε την μήνιν των Ευρωπαίων. Πώς τολμά να προκαλεί όλεθρο στην υπόλοιπη Ευρωζώνη, που τόσο γενναιόδωρα ενίσχυσε την αποτυχημένη χώρα του;


Είναι γεγονός πως άφησε την Ευρωζώνη έκθετη στην αβεβαιότητα. Δεν ευθύνεται, όμως, για την ανεπάρκεια της συνόδου κορυφής. Τα spreads της Ιταλίας είχαν αρχίσει να εκτινάσσονται πολύ πριν. Αν η Ευρωζώνη είχε τοποθετήσει ένα αξιόπιστο προστατευτικό τείχος γύρω από την Ιταλία και τις άλλες υπερχρεωμένες χώρες, δεν θα υπήρχε σήμερα κίνδυνος μετάδοσης από μια χρεοκοπία της Ελλάδας.


Οι επενδυτές σε ομόλογα χωρών θα συνεισέφεραν στη διασφάλιση των ευρωπαϊκών τραπεζών, και ένα συνετό σχέδιο για την οχύρωση των ασθενέστερων εξ αυτών θα σφράγιζε την πόρτα. Αλλά η σύνοδος κορυφής της περασμένης εβδομάδας έχτισε ένα πρόχειρο τείχος, ενώ ζητώντας από τις τράπεζες να προχωρήσουν σε αύξηση κεφαλαίου έως τον Ιούνιο το κατέστησε ετοιμόρροπο.

Έως τώρα η κρίση του ευρώ αφορούσε κυρίως τις πιέσεις από τις αγορές. Όμως τα οικονομικά μιας χώρας δεν καθορίζονται μόνον από τις αγορές. Τα όρια φερεγγυότητας μιας χώρας δοκιμάζονται από την προθυμία των πολιτών της να δεχθούν αυξήσεις φόρων και περικοπές δαπανών. Μια κυβέρνηση ξεμένει από πολιτικό κεφάλαιο πολύ προτού ξεμείνει από φορολογητέα στοιχεία.

Η Ελλάδα έχει πάρει την κατηφόρα πολύ περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη χώρα της Ευρωζώνης. Υπό την πίεση των λαϊκών αντιδράσεων και μελών του κόμματός του, των εχθρικών ΜΜΕ και των απεργιών, ο κ. Παπανδρέου κατάλαβε ότι θα δυσκολευόταν να επιβάλει τη λιτότητα που απαιτούσαν οι εταίροι της Ελλάδας. Μην έχοντας άλλη λύση, αποφάσισε να απευθυνθεί στον λαό.

Η επόμενη κυβέρνηση στην Ελλάδα, όποια κι αν είναι η σύνθεσή της, δεν θα αποφύγει τη δυσφορία του πολιτικού κόσμου της χώρας. Μια αυξανόμενη αλλά μικρή προς το παρόν μερίδα των Ελλήνων επιθυμεί να εγκαταλείψει η χώρα το ευρώ.

Αλλά μια απόσχιση της Ελλάδας εξακολουθεί να φαίνεται τρομερό σφάλμα. Οι καταθέτες θα σπεύσουν να αποσύρουν τα χρήματά τους από τις τράπεζες, οι επιχειρήσεις δεν θα μπορούν να αποπληρώσουν τα χρέη τους σε ευρώ, η αύξηση της ανταγωνιστικότητας από την υποτίμηση θα είναι εφήμερη αν αυξηθούν οι μισθοί μαζί με τις τιμές. Θα απειληθεί ακόμη και η θέση της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να χρησιμοποιήσει συνετά όσο πολιτικό κεφάλαιο διαθέτει. Προπαντός πρέπει να αναπτυχθεί η οικονομία. Παρά την οργή, το 70% των Ελλήνων επιθυμεί την παραμονή στο ευρώ αλλά η ανοχή τους με τη λιτότητα έχει όρια. Η κυβέρνηση πρέπει να περιορίσει τους φόρους που καταστρέφουν την ανάπτυξη και να προχωρήσει στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που την τονώνουν.

Η επιμονή της Ευρωζώνης στη λιτότητα αντί για τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις έχει επιτείνει τα πολιτικά προβλήματα της Ελλάδας. Θα έπρεπε, αντιθέτως, να δοθεί έμφαση στη μεσοπρόθεσμη δημοσιονομική εξυγίανση. Προπαντός πρέπει να εξαλειφθεί ο κίνδυνος της μετάδοσης και να αναλάβει η ΕΚΤ την κάλυψη αξιόχρεων χωρών, όπως η Ιταλία και η Ισπανία.

Σε όλη την κρίση, οι πιστωτές – ιδιαιτέρως η Γερμανία – προσέχουν να μην είναι υπερβολικά ελαστικοί στους άσωτους της Ευρωζώνης και τους αφήσουν να καθυστερήσουν τις μεταρρυθμίσεις. Ο κ. Παπανδρέου απέδειξε ότι θα έπρεπε να προσέχουν μήπως παραείναι αυστηροί.