Ο Τιτανικός, ο κυβερνήτης και η αλαζονεία

Από Τα Νέα

Του Ρούσσου Βρανά

«Πέσαμε σε παγόβουνο... Βυθιζόμαστε ταχύτατα... Βοηθήστε μας!». Πριν καλά - καλά αντηχήσει το τελευταίο μπιπ του κώδικα Μορς, εκείνο το παγερό απόβραδο του 1912, αυτές οι λέξεις έγιναν ο επιτάφιος για 1.500 ανθρώπους που βρίσκονταν πάνω στο μεγαλύτερο πλοίο του κόσμου. Γιατί; Όσοι διαβάζουν ιστορία ή είδαν την ταινία, ξέρουν. Δεν έφταιγε το παγόβουνο για την καταστροφή, αλλά κάτι άλλο.


Ο «Τιτανικός μπορεί να βρίσκεται σήμερα στον πάτο του ωκεανού, όχι όμως και η αλήθεια. Έφταιγε ο κυβερνήτης. Και φταίει πάντα ο κυβερνήτης, για κάθε ναυάγιο, ό,τι και αν κυβερνά αυτός. Ο κυβερνήτης του υπερωκεανίου πίστευε πως ήταν αβύθιστο. Τόση ήταν η αλαζονεία του, που είχε μαζί του ναυαγοσωστικές λέμβους μόνο για τους μισούς επιβάτες.

Και φταίει πάντα ο κυβερνήτης, ό,τι και αν κυβερνά αυτός, όταν παίρνει μέτρα για να σωθούν μονάχα μερικοί και όχι όλοι όσοι του εμπιστεύονται τη ζωή τους.

Χρειάστηκαν μόνο 30 δευτερόλεπτα για να απομακρυνθεί το πλοίο από το παγόβουνο μετά την πρόσκρουση. Όμως ήταν ήδη πολύ αργά για τους ανθρώπους. Επειδή ο κυβερνήτης του δεν μπόρεσε να απαντήσει σωστά στο ερώτημα: όταν βυθίζεται ένα πλοίο, ποιος θα μπει πρώτος στις βάρκες;

Σε ένα πλοίο, όπως και σε μια χώρα, υπάρχουν πάντα ανώτεροι και κατώτεροι, τόσο στο πλήρωμα όσο και στους επιβάτες. Τόσο το χειρότερο, αν βρεθούν σε κίνδυνο έτσι χωρισμένοι. Αν όμως ο κυβερνήτης, ό,τι και αν κυβερνά αυτός, καταργήσει αυτή τη διάκριση, θα τους κάνει να νιώσουν ότι όλοι μαζί κωπηλατούν προς την ίδια κατεύθυνση για τον ίδιο σκοπό.

Μπροστά στην καταστροφή, όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι. Όχι όμως και για τον κυβερνήτη του υπερωκεανίου, όπως έδειξε ο απολογισμός των θυμάτων: από τους επιβάτες της πρώτης θέσης σώθηκαν δύο στους τρεις. Από την τρίτη θέση μόνο ένας στους τέσσερις. Και από το πλήρωμα τέσσερις στους πέντε κατέληξαν στον βυθό του Ατλαντικού.

Η παραβολή του «Τιτανικού», 100 χρόνια από την τραγωδία του, δεν έπαψε να μας χρησιμεύει. Η κοινωνιολόγος Τζιν Λίπμαν - Μπλούμεν έχει γράψει ένα ολόκληρο βιβλίο για τους κυβερνήτες του είδους του κάπτεν Σμιθ.

«Με τον δυσλειτουργικό χαρακτήρα τους και την καταστροφική συμπεριφορά τους προξενούν σοβαρή και μόνιμη βλάβη», γράφει στο βιβλίο της «Τοξικοί ηγέτες», και αφήνουν τους οπαδούς τους σε πολύ χειρότερη κατάσταση από όσο ήταν πρώτα, αλλά και τους άλλους που νιώθουν ένα αίσθημα ψευδούς ασφάλειας κοντά τους.

Η αλαζονεία του κάπτεν Σμιθ ήταν τόση που, ενώ το πλοίο του κατέρρεε, αντί να στείλει το πλήρωμά του να φροντίσει για την ασφάλεια των επιβατών, το είχε βάλει να συγυρίζει τα καθίσματα στα σαλόνια, σαν να μη συνέβαινε τίποτα. Ο κυβερνήτης του «Τιτανικού» δεν ήταν ανάμεσα στους διασωθέντες του ναυαγίου. Κάτι που συμβαίνει συχνά στα ναυάγια με τους κυβερνήτες, ό,τι και αν κυβερνούν αυτοί.