Στο κενό το όραμα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης

Από τους Financial Times (via Euro2day)

Του Peter Spiegel

Πριν από σχεδόν δύο χρόνια, καθώς εντεινόταν η κρίση χρέους της ευρωζώνης, μία ομάδα ανώτερων Ευρωπαίων αξιωματούχων συνεδρίασε κεκλεισμένων των θυρών με ορισμένους από τους μεγαλύτερους στοχαστές της Γηραιάς Ηπείρου. Βασικό θέμα στην ατζέντα ήταν η επίλυση της κρίσης μέσω της μεγαλύτερης ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Η λύση στην οποία κατέληξαν ήταν να κινηθούμε προς τη δημοσιονομική ένωση που θα συμπλήρωνε τη νομισματική ένωση.

Ο George Soros, αφού άκουσε άπαντες, έκλεισε τη συζήτηση με μία προειδοποίηση: Ο σχεδιασμός είναι σωστός, αλλά οι ηγέτες πρέπει να κινηθούν γρήγορα. Οι πολιτικές ισορροπίες ως προς την οικονομική ολοκλήρωση θα γίνουν ακόμη πιο δύσκολες. «Όσο περνάει ο καιρός οι πολιτικές συνθήκες θα δυσχεραίνουν» είχε δηλώσει τότε.

Η αντίδραση για την οποία μας προειδοποιούσε φαίνεται πως τώρα γίνεται πραγματικότητα.

Στη Γαλλία, στην Ελλάδα, στην Ιρλανδία και στην Ολλανδία οι επικείμενες εκλογές πιθανότατα θα επιφέρουν αποτελέσματα που θα κλονίσουν βαθιά την άποψη που είχε η Ευρώπη για την πολιτική που πρέπει να ακολουθηθεί ως προς την αντιμετώπιση της κρίσης. Πολλοί κάνουν λόγο για αντίδραση ενάντια στη λιτότητα. Αυτό ισχύει για την Ελλάδα, όπου τα δύο μεγάλα κόμματα – που κυριαρχούσαν στο πολιτικό σκηνικό της μέχρις ότου υπέγραψαν το τελευταίο πακέτο στήριξης των 174 δισ. ευρώ – θα παλέψουν για να φτάσουν από κοινού το 40% στις εκλογές της Κυριακής.

Παρόμοια είναι η κατάσταση και στην Ιρλανδία. Το Sinn Fein, του οποίου ηγείται ο Gerry Adams, είναι το μόνο σημαντικό πολιτικό κόμμα που τάσσεται κατά της νέας ευρωπαϊκής συνθήκης περί δημοσιονομικής πειθαρχίας, η οποία τίθεται σε δημοψήφισμα στις 31 Μαΐου. Η δημοτικότητα του Sinn Fein έχει ενισχυθεί στο 20% περίπου επειδή τάσσεται ενάντια στη λιτότητα.

Σε άλλες χώρες, όμως, το αντιευρωπαϊκό αίσθημα αφορά λιγότερο τη λιτότητα και περισσότερο την εξέγερση ενάντια στην ίδια την ιδέα της μεγαλύτερης ολοκλήρωσης που οι περισσότεροι οικονομολόγοι και ανώτεροι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι πιστεύουν ότι είναι απολύτως αναγκαία για να βγούμε από την κρίση.

Πράγματι, αν το 2011 ήταν η χρονιά της χρηματοοικονομικής κρίσης, που κλόνισε την οικονομία, το 2012 θα είναι η χρονιά της οξείας πολιτικής κρίσης.

Τους τελευταίους 12 μήνες περίπου οι μισές κυβερνήσεις της ευρωζώνης είτε κατέρρευσαν είτε αντικαταστάθηκαν. Παρ' όλα αυτά, η πολιτική αναταραχή δεν είχε σχεδόν καμία επίπτωση στη διαχείριση της κρίσης.

Στην Ελλάδα, στην Ιρλανδία και στην Πορτογαλία – στις τρεις χώρες που έχουν προσφύγει στον μηχανισμό στήριξης – και στην Ισπανία οι νέοι ηγέτες αποδέχθηκαν τα αιτήματα των Βρυξελλών και σε ορισμένες περιπτώσεις τα ξεπέρασαν.

Στις πιστώτριες χώρες, όπως η Φινλανδία και η Σλοβακία, όπου οι ηγέτες έχασαν την εξουσία λόγω των διαφωνιών για τις μεγαλύτερες συνεισφορές στο ταμείο στήριξης της ευρωζώνης των 440 δισ. ευρώ, οι νέες κυβερνήσεις σπεύδουν να συμμορφωθούν. Τώρα, όμως, οι εξαγριωμένοι ψηφοφόροι στηρίζουν ακόμη πιο ακραίους υποψηφίους, αναγκάζοντας τους επικεφαλής των μεγαλύτερων κομμάτων να πατήσουν τα φρένα στην ολοκλήρωση που χρειάζεται για τη δημιουργία δημοσιονομικής ένωσης.

Ο Mario Draghi, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, προσφάτως εξέφρασε την απογοήτευσή του επειδή δεν υπάρχει τόσο ισχυρή στήριξη για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. «Αρκετοί παίκτες προσπαθούν να προσαρμοστούν στην αλλαγή του ύφους της συζήτησης» δήλωσε ανώτερος διπλωμάτης με έδρα στις Βρυξέλλες.

● Στη Γαλλία τα ευρωσκεπτικιστικά κόμματα τόσο της Αριστεράς όσο και της Δεξιάς συγκεντρώνουν περίπου 30% των ψήφων. Ο νυν πρόεδρος Nicolas Sarkozy, ενώ αναδείχθηκε στην εξουσία ως ο πιο θερμός υποστηρικτής της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, απειλεί τώρα με έξοδο της Γαλλίας από τη συνθήκη Σένγκεν.

● Στην Ολλανδία το κόμμα που έχει ευνοηθεί περισσότερο από την κατάρρευση της κυβέρνησης τον προηγούμενο μήνα δεν ήταν το Κόμμα της Ελευθερίας του Geert Wilders, που τάσσεται ενάντια στη λιτότητα. Αντιθέτως, ήταν οι σοσιαλιστές της Άκρας Αριστεράς, οι οποίοι πλησιάζουν πολύ στο να γίνουν το δεύτερο μεγαλύτερο κόμμα της χώρας και πιστεύουν ότι, εάν δοθεί περισσότερη ισχύς στις Βρυξέλλες, τότε θα καταστραφεί το ολλανδικό κοινωνικό μοντέλο.

● Ακόμη και στη Φινλανδία, όπου η λιτότητα ήταν σχετικά ήπια, το αντιευρωπαϊκό αίσθημα μετακινείται από τις ακραίες παρατάξεις στα κυρίαρχα κόμματα. Ο Paaco Vayrynen, πρώην υπουργός ο οποίος διεκδίκησε την προεδρία, τάσσεται φέτος υπέρ της εξόδου από το ευρώ και αναμένεται να αναδειχθεί ηγέτης του μέχρι πρότινος φιλοευρωπαϊκού Κεντρώου Κόμματος, το οποίο σημειωτέον είναι και η πολιτική στέγη του επιτρόπου Olli Rehn.

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος στη διαχείριση της κρίσης κατά τους επόμενους μήνες είναι η εξέγερση όχι ενάντια στη λιτότητα, αλλά ενάντια στην περαιτέρω ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. «Δεν φτάνουν οι καλές προθέσεις και η σωστή πολιτική» δηλώνει Ευρωπαίος διπλωμάτης και προειδοποιεί: «Σε τελική ανάλυση θα πρέπει να υπάρχει και η στήριξη εκείνων τους οποίους αφορά η εν λόγω πολιτική».