Τώρα αρχίζουν τα δύσκολα

Από τους Financial Times (via Euro2day)

Του Joshua Chaffin

Οι εθνικές εκλογές στην Ελλάδα θεωρήθηκαν από πολλούς σημείο καμπής για το μέλλον της χώρας στην ευρωζώνη – ίσως ακόμη και για το μέλλον του ίδιου του ευρώ. Παρ' όλα αυτά, είναι πιθανόν ότι με αυτήν την εκλογική διαδικασία θα ξεκινήσει μία περίοδος εβδομάδων – αν όχι μηνών – με αγωνιώδεις διαπραγματεύσεις ανάμεσα στην Ελλάδα και τους διεθνείς πιστωτές της. Αυτή η εκδοχή μπορεί να είναι θετική επειδή σώζει τη χώρα και την Ε.Ε. από μία καταστροφική, ταχεία και χαοτική έξοδο από την ευρωζώνη.


Πάντως, συνεπάγεται παρατεταμένη μάχη με την ίδια αβεβαιότητα που αναστάτωσε τις αγορές τις τελευταίες εβδομάδες, μεταδίδοντας την κρίση κρατικού χρέους σε πολύ μεγαλύτερες οικονομίες όπως η Ισπανία και η Ιταλία.


«Η προσμονή ότι θα έχουμε λύση σύντομα ήταν εσφαλμένη», δήλωσε ο Mujtaba Rahman, αναλυτής του Eurasia Group, προβλέποντας ότι η Ελλάδα και οι πιστωτές της μπορούν να διαπραγματεύονται για μήνες ως προς τους όρους του προγράμματος των 174 δισ. ευρώ.

Κατά τη διάρκεια αυτού του διαστήματος, οι αγορές θα βρίσκονται στην κόψη του ξυραφιού, δηλώνει, επισημαίνοντας ότι οι επενδυτές θα εξετάσουν τόσο τα μικτά σινιάλα από την επερχόμενη ελληνική κυβέρνηση όσο και τις κινήσεις των πιστωτών, καθώς εκκρεμεί η αποπληρωμή τόκων 3,9 δισ. ευρώ προς την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για τον Αύγουστο.

Το αντιλαϊκό πρόγραμμα στήριξης που δόθηκε από την Ε.Ε. και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο κυριάρχησε στην προεκλογική εκστρατεία, με τον Αλέξη Τσίπρα, τον επικεφαλής της αριστερής παράταξης ΣΥΡΙΖΑ, να εκτινάσσεται στις δημοσκοπήσεις υποσχόμενος ότι θα το σκίσει.

Ο βασικός του αντίπαλος, Αντώνης Σαμαράς, επικεφαλής της κεντροδεξιάς Νέας Δημοκρατίας, επίσης δεσμεύθηκε ότι θα πετύχει καλύτερους όρους.

Η βαθύτερη των εκτιμήσεων ύφεση όπως επίσης και η πολύμηνη πολιτική παράλυση έθεσαν την Ελλάδα εκτός πορείας ως προς την ικανοποίηση των αλλά και βαθιές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στον υπερμεγέθη δημόσιο τομέα της χώρας και μαζικές ιδιωτικοποιήσεις.

Όσο, όμως, οι Έλληνες απεχθάνονται το μνημόνιο, το διευρυνόμενο δημόσιο έλλειμμα της χώρας συνεπάγεται ότι σύντομα η χώρα δεν θα έχει τη ρευστότητα που χρειάζεται για να πληρώσει ακόμη και για τα βασικά χωρίς έξωθεν στήριξη.

Ο κ. Τσίπρας φαίνεται ότι το αναγνώρισε αυτό τις τελευταίες ημέρες γι' αυτό χαλάρωσε τη ρητορική του.

Η διεθνής στήριξη είναι επίσης απαραίτητη για το τραπεζικό σύστημα της χώρας και αυτό σημαίνει ότι η ΕΚΤ θα παίζει κεντρικό ρόλο στον προσδιορισμό της μοίρας της Ελλάδας. Το ελληνικό χρηματοοικονομικό σύστημα εξαρτάται από τη ρευστότητα της ΕΚΤ.

Εάν εκείνη αποφασίσει να κλείσει τη στρόφιγγα, τότε το σύστημα θα καταρρεύσει. Την Παρασκευή, ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Mario Draghi, δήλωσε πως η ΕΚΤ «θα συνεχίσει να παρέχει ρευστότητα στις φερέγγυες τράπεζες όποτε χρειάζεται».

Δεδομένου, όμως, ότι το μέλλον του διεθνούς προγράμματος στήριξης της Ελλάδας αμφισβητείται, η ΕΚΤ θα μπορούσε να κρίνει τις ελληνικές τράπεζες ακατάλληλες για παροχή ρευστότητας. Η γερμανική Bundesbank έχει ήδη δείξει ότι εξαντλείται η υπομονή της με την Αθήνα.

Είναι ασαφές σε ποιο σημείο ακριβώς η ΕΚΤ θα μπορούσε να κλείσει τη στρόφιγγα της προσφοράς προς τις ελληνικές τράπεζες – επιβάλλοντας ουσιαστικά την έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη. Οι πιστωτές της χώρας μπορεί να επιλέξουν να καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Όσο εξοργισμένοι κι αν είναι, ίσως αποδεχθούν ότι είναι πολύ επίφοβο να αποκόψουν την Αθήνα καθώς μπορεί να προκληθούν τριγμοί που θα επιδεινώσουν την κρίση.

«Είναι προς το συμφέρον και των δύο πλευρών να κάνουν μία συμφωνία» δήλωσε ο Guntram Wolff, αναπληρωτής διευθυντής του think tank Bruegel.

Η Ε.Ε. έχεις τις δικές της κόκκινες γραμμές. Η χαλάρωση των όρων, που θα συνεπάγεται και περισσότερα κεφάλαια προς την Ελλάδα, μπορεί να προκαλέσει την οργή των ψηφοφόρων στη Γερμανία, στην Ολλανδία και σε άλλες χώρες.

Δημοσίως, οι ηγέτες της Ε.Ε. επιμελώς αποφεύγουν να αναφέρουν τα σχέδιά τους. Φοβήθηκαν ότι εάν αναγνωρίσουν πως είναι διατεθειμένοι να αναθεωρήσουν το μνημόνιο θα επικυρώσουν τα επιχειρήματα του κ. Τσίπρα ενισχύοντάς τον.

Πίσω από τα φώτα της δημοσιότητας, όμως, συζητούν το πακέτο των υποχωρήσεων προτού διαπραγματευτούν με τη νέα ελληνική κυβέρνηση. Το κλειδί είναι ότι το νέο κυβερνητικό σχήμα θα πρέπει να επαναδεσμευθεί στις βασικές γραμμές του προγράμματος.

Ορισμένα από τα πλεονεκτήματα που θα μπορούσαν να προσφέρουν είναι τα χαμηλότερα επιτόκια και η παράταση της διάρκειας των δανείων, όχι όμως αλλαγές ή αναβολές για τους δημοσιονομικούς στόχους, σύμφωνα με όσα δηλώνουν αξιωματούχοι στις Βρυξέλλες και στο Βερολίνο.

Εάν οι διαπραγματεύσεις κολλήσουν, η Ε.Ε. μπορεί να πιέσει την Ελλάδα. Τα κράτη - μέλη κράτησαν 1 δισ. ευρώ από την εκταμίευση της δόσης του προηγούμενου μήνα, αναμένοντας το αποτέλεσμα των εκλογών. Χωρίς αυτά τα κεφάλαια η Ελλάδα δεν θα μπορέσει να πληρώσει μισθούς και συντάξεις, πόσο μάλλον να εξοφλήσει ομόλογα.

Όπως, όμως, ξεκαθάρισε ο κ. Τσίπρας, εάν κάποιος πιέσει πολύ σκληρά, μπορεί να πυροδοτήσει αντίστροφα αποτελέσματα και να προκαλέσει στάση πληρωμών, που θα κλονίσει τις αγορές. Οι ισπανικές αποδόσεις ομολόγων, οι οποίες αναρριχήθηκαν σε επικίνδυνα υψηλά επίπεδα, θυμίζουν την ευπάθεια της νομισματικής ένωσης.

Προς όφελος της Ελλάδας είναι επίσης το γεγονός ότι, ενώ πολλοί από τους εταίρους της στην ευρωζώνη τη θέτουν πλέον εκτός του κλαμπ του ενιαίου νομίσματος, κανείς δεν θέλει να χρεωθεί τη χαριστική βολή.