Από την Ημερησία
Tου Γιώργου Παυλόπουλου
Σαν... βόμβα έσκασαν, αυτή την εβδομάδα, οι δηλώσεις και διαρροές περί δημιουργίας μιας «Ευρώπης δύο ταχυτήτων» (όπως είπε ο Νικολά Σαρκοζί) ή ακόμη και συρρίκνωσης της Ευρωζώνης (όπως θέλουν ολοένα περισσότεροι Γερμανοί).
Η τοποθέτηση του Νικολά Σαρκοζί απλώς επισημοποίησε αυτό που ήδη (γνωρίζουμε ότι) συμβαίνει στην πράξη: «Μπορούμε να έχουμε τους ίδιους κανόνες και για τους "27"; Όχι, απολύτως όχι. Στο τέλος είναι προφανές ότι θα υπάρξουν δύο ταχύτητες στην Ευρώπη: μία που θα οδηγεί σε βαθύτερη ολοκλήρωση στο πλαίσιο της Ευρωζώνης και μια άλλη που θα ισοδυναμεί με μια συνομοσπονδία στο πλαίσιο της Ε.Ε.» δήλωσε ο πρόεδρος της Γαλλίας.
Το ίδιο είπε και ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας Γιόσκα Φίσερ – μέχρι σήμερα ένας από τους πιο διαπρύσιους ρήτορες του φεντεραλισμού. «Ας ξεχάσουμε την Ευρώπη των 27. Δυστυχώς, δεν βλέπω τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσαν αυτές οι 27 χώρες να φτάσουν από κοινού σε μια ουσιαστική μεταρρύθμιση. Έτσι, πρέπει να συγκροτηθεί μια πρωτοπορία γύρω από το ευρώ» υποστήριξε ο Φίσερ.
Για την ακρίβεια η Ευρώπη των «27» είναι ήδη παρελθόν. Αρκεί να αναλογιστούμε το πώς έχουν ληφθεί οι σημαντικότερες αποφάσεις το τελευταίο διάστημα – από τον πόλεμο στη Λιβύη έως τη διαχείριση της κρίσης χρέους.
Ένας στενός κύκλος ισχυρών – με πρώτα βιολιά τους Γερμανούς και τους Γάλλους – αποφασίζει για τα πάντα και, στη συνέχεια, απαιτεί από τους υπόλοιπους να βάλουν την υπογραφή τους. Και φυσικά αυτό δεν ισχύει μόνο για την Ε.Ε., αλλά και για την Ευρωζώνη, όπου το μοντέλο των 17 ισότιμων μελών έχει τελειώσει προ πολλού – παρά τις φωνές διαμαρτυρίας του Μπαρόζο, του Γιούνκερ και ορισμένων χωρών.
Μόνο που αυτό έχει συμβεί ντε φάκτο και όχι ντε γιούρε. Έτσι το Βερολίνο θέτει πλέον ευθέως και μετ' επιτάσεως το θέμα της αλλαγής της Συνθήκης της Ε.Ε., επιδιώκοντας να κατοχυρώσει τα όσα έχουν ήδη συντελεστεί. Επισήμως, βεβαίως, η Άνγκελα Μέρκελ δηλώνει ότι η Γερμανία επιθυμεί όχι μόνο τη διάσωση, αλλά και την ενίσχυση της Ευρωζώνης «στη σημερινή της μορφή».
Ταυτόχρονα, όμως, τάσσεται υπέρ μιας «επανάστασης για τη δημιουργία μιας νέας Ευρώπης». Όπως εύκολα μπορούν όλοι να καταλάβουν, μια επανάσταση δεν είναι δυνατόν να συμβαδίζει με τη διατήρηση της σημερινής μορφής. Τι θέλει να μας πει, λοιπόν, η καγκελάριος;
Διαφορετική μορφή
Στην προσπάθεια να δοθεί απάντηση σ' αυτό το ερώτημα, είναι χρήσιμη η άποψη της φιλοκυβερνητικής γερμανικής εφημερίδας FAZ, η οποία παραδοσιακά απηχεί τις απόψεις και ανησυχίες του πιο συντηρητικού (και πλειοψηφικού) τμήματος της γερμανικής ελίτ.
«Κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει ότι, στη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, θα χωρίσει η ήρα από το στάρι. Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, στο τέλος του δρόμου, η Ε.Ε. θα έχει διαφορετική μορφή» έγραφε στο κεντρικό σχόλιο της Πέμπτης ο εκ των εκδοτών της Γκίντερ Νόνενμαχερ.
Η γερμανική εφημερίδα προαναγγέλλει, με τον τρόπο της, μεγάλες αλλαγές – και οι κυβερνώντες Χριστιανοδημοκράτες, από την πλευρά τους, προσπαθούν να ανοίξουν το δρόμο για να τις διευκολύνουν. Γι' αυτό, στο συνέδριο που θα γίνει αυτή την εβδομάδα, κατατίθεται πρόταση τροποποίησης της συνθήκης της Ε.Ε., βάσει της οποίας θα επιτρέπεται σε μια χώρα, εφόσον το επιθυμεί, να αποχωρήσει από την Ευρωζώνη.
Η αλήθεια είναι ότι οι «σκληροπυρηνικοί» του κόμματος επιδίωξαν να περάσουν μια πρόβλεψη για αποβολή των χωρών που παραβιάζουν τις συνθήκες, όμως αυτό δεν έγινε δεκτό από την ηγεσία.
Στην πράξη το αποτέλεσμα θα είναι το ίδιο: εφόσον η Γερμανία και οι άλλες χώρες του διευθυντηρίου αποφασίσουν ότι δεν θέλουν πλέον να έχουν συνεταίρο στο κλαμπ κάποια χώρα - μέλος, τότε θα της κάνουν «τον βίο αβίωτο» αναγκάζοντάς την να αποχωρήσει... εθελοντικά.
Ακόμη κι αν μείνει, όμως, τότε πρακτικά θα έχει αποποιηθεί όλα της τα δικαιώματα ως ισότιμου μέλους – κάτι που επιχειρείται, σήμερα, με την Ελλάδα.
Μονόδρομος
Όσο κι αν κάποιοι εθελοτυφλούν και συνεχίζουν να πουλάνε φύκια για μεταξωτές κορδέλες στους ψηφοφόρους τους, η κατεύθυνση αυτή φαντάζει μονόδρομος για τις πλούσιες χώρες του Βορρά και κυρίως για τη Γερμανία. Το γιατί περιγράφει έξοχα η αμερικανική εφημερίδα Wall Street Journal σε ανάλυση που δημοσιεύτηκε την Πέμπτη με τίτλο «Ευρώπη: η ακυβέρνητη ήπειρος».
«Από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 έως το 2008 η Ευρώπη συνιστούσε για τους περισσότερους Ευρωπαίους μια πρόταση που τους άφηνε όλους κερδισμένους (win-win)» γράφει η WSJ και συνεχίζει:
«Για όσους ζουν στην περιφέρεια ισοδυναμούσε με φτηνές πιστώσεις και ακμάζουσες οικονομίες. Για εκείνους που βρίσκονται στο κέντρο, τα οφέλη ήταν μεν πιο περιορισμένα, όμως γενικά απολάμβαναν συνθήκες ανάπτυξης και χαμηλό πληθωρισμό, ενώ δεν ανησυχούσαν για το πώς θα μετέτρεπαν τα χρήματά τους σε εθνικά νομίσματα στη διάρκεια των διακοπών τους».
«Σήμερα, που η φαντασίωση της σύγκλισης σε ένα ηλιόλουστο οικονομικό παράδεισο έχει τελειώσει για τους Ευρωπαίους της περιφέρειας, ενώ την ίδια στιγμή, οι πολίτες του κέντρου έχουν αρχίσει να σκέφτονται το ύψος του λογαριασμού από τις καλές εποχές, ο ενθουσιασμός για την Ευρώπη είναι μικρότερος. Και θα γίνεται ολοένα μικρότερος όσο η λιτότητα ροκανίζει το επίπεδο ζωής στις πιο φτωχές χώρες, ενώ η διάσωσή τους πλήττει το επίπεδο ζωής στις πιο πλούσιες».
Επιστροφή
Και καταλήγει η αμερικανική εφημερίδα, κάνοντας αναφορά στο δήθεν αδιανόητο:
«Οι άνθρωποι πιστεύουν ότι δεν μπορούμε να επιστρέψουμε στις δεκαετίες του 1920 και του 1930, στα εγκληματικά καθεστώτα που γνωρίσαμε τότε. Γιατί όχι, όμως; Οι άνθρωποι δεν είναι σήμερα διαφορετικοί σε σχέση με τότε – ούτε πιο σοφοί ούτε πιο ευγενείς.
Εκτός και αν οι πολιτικοί ανταποκριθούν στις λογικές απαιτήσεις που υπάρχουν σήμερα – συμπεριλαμβανομένου ενός επαναπροσδιορισμού του ευρωπαϊκού οικοδομήματος και της δυνατότητας επιστροφής στα εθνικά νομίσματα – οι ακραίοι και μανιασμένοι λαϊκιστές θα προσφέρουν αργότερα ρεαλιστικές λύσεις». Τόσο απλά μαθήματα ιστορίας...
Ζοζέ Μπαρόζο: Ολοκλήρωση, όχι κατακερματισμός
Ο Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο επανήλθε χθες στα σενάρια περί δημιουργίας δύο ή περισσότερων ταχυτήτων – αποδεικνύοντας, αν μη τι άλλο, ότι το θέμα είναι υπαρκτό. «Η λύση δεν βρίσκεται στο να διχάσουμε την Ευρώπη» δήλωσε ο πρόεδρος της Κομισιόν. Υποσχέθηκε δε πως η Επιτροπή θα κάνει ό,τι μπορεί προκειμένου να αποφύγει τον κατακερματισμό.
Την ίδια δέσμευση υιοθέτησε χθες και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Xέρμαν Bαν Pομπάι. Αφού έκανε λόγο για «υπαρξιακή κρίση της Eυρωζώνης», υποσχέθηκε πως «θα κάνει ό,τι μπορεί για να διατηρήσει τη συνοχή της Νομισματικής Ένωσης».
Η γαλλική ελίτ θέτει ανοιχτά το ερώτημα: «Μπορούμε, άραγε, να μιλάμε με μία φωνή;»
«Είναι δυνατό να έχουμε μια ενιαία φωνή;», αναρωτιέται η Monde στο ειδικό ένθετο για την οικονομία που κυκλοφόρησε την Τρίτη 8 Νοεμβρίου. Η «ναυαρχίδα» του γαλλικού Τύπου χαρακτηρίζει ουσιαστικά ανεπαρκή τη συμφωνία της 27ης Οκτωβρίου, με το επιχείρημα ότι «οι ελλείψεις της αποτυπώνονται στις ιδιαιτερότητες της εσωτερικής πολιτικής σκηνής των χωρών που την έχουν υπογράψει».
Ευελιξία και φαντασία
Παράλληλα δε τονίζει πως «ο κίνδυνος της ύφεσης απαιτεί περισσότερη ευελιξία και φαντασία, προκαλώντας ρήγμα στα δόγματα του ενιαίου νομίσματος». Στην ανάλυσή της η Monde δεν αφήνει κανένα περιθώριο αμφισβήτησης για το γεγονός ότι στο Παρίσι εξετάζονται ήδη αρκετά εναλλακτικά σχέδια με στόχο τη σωτηρία του ευρώ – το οποίο εξακολουθεί να αποτελεί ταμπού για τη γαλλική ελίτ.
Ανάμεσα στα σχέδια αυτά περιλαμβάνεται και η «διχοτόμηση» της Ευρωζώνης σε χώρες του Βορρά και του Νότου, κάτι που θα συνεπάγεται τη μετατροπή του ευρώ από «ενιαίο» σε «κοινό» νόμισμα, χωρίς την υποχρέωση να τηρείται απαρεγκλίτως η ίδια οικονομική πολιτική από όλους.
«Η σύγκλιση της ανταγωνιστικότητας ανάμεσα στη Βόρεια Ρηνανία και την Πελοπόννησο, μέσω της μισθολογικής και δημοσιονομικής λιτότητας, συνιστά μια μέθοδο η οποία αγγίζει τα όριά της» σημειώνει ο οικονομικός αναλυτής Αλέν Γκραντζάν υποστηρίζοντας τη συγκεκριμένη εκδοχή.
Το σίγουρο είναι ότι η Γαλλία θα κληθεί, το επόμενο διάστημα και στη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, να αποφασίσει με ποια πλευρά είναι: τον Βορρά και τη Γερμανία ή το Νότο, την Ιταλία και τους πιο αδύναμους εταίρους.
Πολιτικές αποφάσεις
Από τη μέχρι στιγμής στάση του Σαρκοζί αλλά και της συντριπτικής πλειοψηφίας των πολιτικών δυνάμεων, υπερτερεί σαφώς η πρώτη επιλογή. Όταν, όμως, η κρίση, τα spread και οι οίκοι αξιολόγησης χτυπήσουν για τα καλά την πόρτα της – κάτι που δεν θα αργήσει –, τότε ίσως αναγκαστεί να επαναπροσδιορίσει τη στάση της. Σε κάθε περίπτωση, θα απαιτηθούν εξόχως πολιτικές αποφάσεις. Και είναι εξαιρετικά αμφίβολο εάν οι Γάλλοι θα αποφασίσουν να τις αναθέσουν σε «τεχνοκράτες», όπως συμβαίνει σε άλλες χώρες...
Ευρωζώνη: Η κρίση σαρώνει τις κυβερνήσεις
● Ιρλανδία / Μπρίαν Κόουεν: Τον Νοέμβριο του 2010 η Ιρλανδία ζήτησε τη βοήθεια του EFSF για να αντιμετωπίσει την κρίση χρέους. Τον Ιανουάριο, η κυβέρνηση παραιτήθηκε, αφού πρώτα εγκρίθηκαν τα έκτακτα μέτρα λιτότητας που απαίτησε η τρόικα. Στις εκλογές του Φεβρουαρίου αναδείχθηκε πρωθυπουργός ο Έντα Κένι.
● Πορτογαλία / Ζοζέ Σόκρατες: Το Μάρτιο η κυβέρνηση Σόκρατες παραιτήθηκε μετά την καταψήφιση του έκτακτου προϋπολογισμού. Τον Απρίλιο υπέβαλε αίτημα για βοήθεια από τον EFSF. Στις εκλογές του Ιουνίου, εξελέγη πρωθυπουργός ο Πέντρο Πάσος Κοέλιο, αφού πρώτα είχε δεσμευτεί να τηρήσει τη συμφωνία με τους δανειστές.
● Ισπανία / Χοσέ Θαπατέρο: Υπό την πίεση των αγορών και την απειλή προσφυγής στον EFSF, η κυβέρνηση αναγκάστηκε να αποφασίσει πρόωρες εκλογές, που διεξάγονται την ερχόμενη Κυριακή 20 Νοεμβρίου. Προηγουμένως, έχει ψηφίσει σειρά μέτρων, ενώ η αντιπολίτευση (που προηγείται στις δημοσκοπήσεις) έχει δεσμευτεί να πάρει πιο σκληρά μέτρα.
● Ιταλία / Σίλβιο Μπερλουσκόνι: Η κατάσταση στην Ιταλία επιδεινώθηκε ραγδαία την τελευταία εβδομάδα. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι η ψήφιση του προϋπολογισμού λιτότητας θα ολοκληρωθεί σήμερα και ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι θα υποβάλει αμέσως μετά την παραίτησή του. Οι πρόωρες εκλογές θα διεξαχθούν, πιθανότατα, στις αρχές του 2012.
● Ελλάδα / Γιώργος Παπανδρέου: Ύστερα από ένα πολιτικό θρίλερ διαρκείας, τα ηνία της πρώτης χώρας η οποία μπήκε κάτω από την «ομπρέλα» Ε.Ε. - ΕΚΤ - ΔΝΤ ανέλαβε μια μεταβατική κυβέρνηση, προκειμένου να εγκρίνει τη συμφωνία της 27ης Οκτωβρίου, να προωθήσει τα αναγκαία μέτρα και να οδηγήσει την Ελλάδα σε πρόωρες εκλογές.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου