Το γερμανικό κρατίδιο «Ήλιος»

Από Το Ποντίκι 1.9.2011

Στους διαδρόμους του ΥΠΕΚΑ, εκεί στη Μεσογείων, οι καλά γνωρίζοντες τα θέματα της ενέργειας, διατηρώντας ακόμη τη χαλαρή διάθεση των διακοπών, έχουν επιστρατεύσει το χιούμορ για να σχολιάσουν την επικοινωνιακή «ηλιακή καταιγίδα» που έχει κατακλύσει τη χώρα... Όπως λένε, το περίφημο πρόγραμμα «Ήλιος», που μπήκε αιφνιδίως στην ατζέντα, δεν είναι τίποτε άλλο από τους ευσεβείς πόθους των Γερμανών για την εγκαθίδρυση στην ελληνική επικράτεια γερμανικών κρατιδίων με την ονομασία «Sohne» (λέγε με... ήλιο εις την γερμανικήν).


Το πρόγραμμα, όπως λένε, είναι προς το παρόν ένα σχέδιο επί χάρτου, αφού ακόμη δεν έχει συγκροτηθεί καν ομάδα εργασίας, ενώ καμιά ενημέρωση δεν έχουν ούτε οι άνθρωποι της αγοράς. Και όπως πάλι με διάθεση χιούμορ λένε οι καλά γνωρίζοντες, εάν πρέπει να παρουσιαστεί μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου, τότε οι μόνοι που έχουν πιάσει δουλειά είναι οι μεταφραστές, αφού το πρόγραμμα θα είναι κομμένο και ραμμένο στις επιθυμίες των Γερμανών.

Και οι απαιτήσεις των Γερμανών δεν είναι απλές, αφού ζητούν την παραχώρηση δημοσίων εκτάσεων για τη λειτουργία ενός κλειστού κλαμπ επιχειρηματιών, οι οποίοι θα πληρώνουν λιγότερους φόρους και λιγότερους δασμούς, ενώ θα έχουν και προνομιούχες ελαστικές ρυθμίσεις όσον αφορά τα μισθολογικά ζητήματα και γενικότερα τις εργασιακές σχέσεις.


«Ξένο έδαφος»

Το στίγμα της γερμανικής «επενδυτικής επέλασης» έδωσε στις αρχές Ιουλίου ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Die Zeit. Όπως είπε ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας, η εξαγωγή ηλιακής ενέργειας είναι ένα περιζήτητο πλεονέκτημα της ελληνικής οικονομίας και χωρίς την προοπτική της εξαγωγής ενέργειας προς τη χώρα του θα είναι δύσκολο να πείσει «τον Γερμανό φορολογούμενο να επωμιστεί το σημαντικό ρίσκο ενός νέου προγράμματος για την Ελλάδα».

Μερικές μέρες αργότερα τη σκυτάλη πήρε ο ομοσπονδιακός υφυπουργός Οικονομίας της Γερμανίας Στέφαν Καπφέρερ, ο οποίος με καταιγισμό δηλώσεων και συνεντεύξεων ξεκαθαρίζει προς πάσα κατεύθυνση και προς κάθε ενδιαφερόμενο ότι για να έρθουν στην Ελλάδα Γερμανοί επενδυτές θα πρέπει η χώρα μας να δημιουργήσει Ειδικές Οικονομικές Ζώνες με διαφορετικό νομικό, διοικητικό και εργασιακό καθεστώς από αυτό που ισχύει στη χώρα.

Και το ξεκαθαρίζει αφού τον Οκτώβριο αναμένεται στην Ελλάδα, συνοδευόμενος από 100 Γερμανούς επιχειρηματίες, ο ομοσπονδιακός υπουργός Οικονομίας Φίλιπ Ρέσλερ.

Οι ΕΟΖ, που εφαρμόζονται εδώ και δεκαετίες σε υπό ανάπτυξη χώρες, χαρακτηρίζονται επί της ουσίας «ξένο έδαφος», αφού το ευνοϊκό νομικό καθεστώς που τις διέπει, με στόχο την προσέλκυση ξένων επενδύσεων, δημιουργεί ένα αυτόνομο κρατίδιο μέσα στο κράτος, όπου δεν ισχύουν οι φορολογικοί και εργασιακοί νόμοι. Εν ολίγοις πρόκειται για ένα «καταφύγιο», όπως είναι η λέξη - κλειδί που χρησιμοποιείται στη διεθνή αγορά, εντός μιας χώρας, στο οποίο ισχύουν διαφορετικοί κανόνες του επιχειρείν.


Κράτος εν κράτει

Στις συζητήσεις του υπουργού ΠΕΚΑ με τους Γερμανούς αξιωματούχους το θέμα των ΕΟΖ βρίσκεται πολύ ψηλά στην ατζέντα, αφού θα πρέπει να ξεπεραστεί ο σκόπελος της ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Οι Γερμανοί είναι αποφασισμένοι να βοηθήσουν σθεναρά και υπογείως οποιοδήποτε αίτημα καταθέσει προς αυτή την κατεύθυνση η χώρα μας. Το εγχείρημα δεν είναι καθόλου εύκολο, αφού αντιβαίνει ευθέως την πολιτική της Ε.Ε., αλλά και την ελληνική νομοθεσία και τις βασικές αρχές του Συντάγματος.

Είναι χαρακτηριστικό ότι όπου λειτουργούν ΕΟΖ – Κίνα, Ινδία, Ιορδανία, Πολωνία, Καζακστάν, Φιλιππίνες, Βόρεια Κορέα, Ρωσία, Ουκρανία – οι ευνοϊκές ρυθμίσεις για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων είναι αποικιοκρατικές και έχουν προκαλέσει σοβαρές κοινωνικές αναταραχές.

Η πρώτη και κεντρική προϋπόθεση για τη δημιουργία Ειδικής Οικονομικής Ζώνης είναι η παραχώρηση δημόσιας γης ή η παραχώρηση ιδιωτικών εκτάσεων μέσα από τη διαδικασία των αναγκαστικών απαλλοτριώσεων. Από εκεί και πέρα οι προβλέψεις για τα φορολογικά και εργασιακά κίνητρα ποικίλλουν ανάλογα με τη δυσχερή θέση στην οποία βρίσκεται κάθε χώρα. Και όταν λέμε ότι ποικίλλουν, εννοούμε από μερικό αλλά τολμηρό στριπτίζ μέχρι... γενικό ξεβράκωμα.

Για παράδειγμα σε χώρες όπως οι Ινδία, Κίνα, Ουκρανία, Β. Κορέα μεταξύ άλλων προβλέπεται:

♦ Εισαγωγή ξένων προϊόντων στις Ζώνες χωρίς καταβολή δασμών και ΦΠΑ.

♦ Εξαγωγή προϊόντων, ξένων και εγχώριων, από τις Ζώνες απαλλαγμένων από φόρους.

♦ Αδασμολόγητη εισαγωγή κεφαλαιουχικού εξοπλισμού και ανταλλακτικά.

♦ 100% φορολογική απαλλαγή για δέκα χρόνια για τις επιχειρήσεις που παράγουν, μεταφέρουν ή διανέμουν ενέργεια, όπως και για εκείνες που έχουν κατασκευάσει και διαχειρίζονται κάποια Ειδική Οικονομική Ζώνη.

♦ 100% φορολογική απαλλαγή επί των μερισμάτων ή των τόκων απολαμβάνουν και οι εταιρείες κεφαλαίου επιχειρηματικού κινδύνου που χρηματοδοτούν επιχειρήσεις του κλάδου της κατασκευής, λειτουργίας και συντήρησης υποδομών.

♦ 100% φορολογική απαλλαγή επί των κερδών από εξαγωγές για τα πέντε πρώτα χρόνια της λειτουργίας τους. Το ποσοστό της φοροαπαλλαγής μειώνεται στο 50% για τα επόμενα δύο χρόνια.

♦ Επιπλέον, παρέχεται στις επιχειρήσεις αυτές δυνατότητα προμήθειας εγχώριων αγαθών απαλλαγμένων από τον φόρο πωλήσεων και υπηρεσιών απαλλαγμένων από φόρο υπηρεσιών.

♦ Εξαιρούνται από την εφαρμογή ορισμένων διατάξεων της εργατικής νομοθεσίας.

♦ Μπορούν να επαναπατρίζουν ελεύθερα τις εισπράξεις από την εξαγωγική τους δραστηριότητα.


Μοντέλο η Πολωνία

Οι ευνοϊκές αυτές ρυθμίσεις, όσο κι αν η χώρα βιώνει την πραγματικότητα της «Μπανανίας», πολύ δύσκολα θα μπορούσαν να υιοθετηθούν σε ένα μέλος της Ε.Ε. και της Ευρωζώνης, ακόμη κι εάν πρόκειται για το «μαύρο πρόβατο» της ευρωπαϊκής συντροφιάς.

Έτσι όσοι εκ των συμβούλων του Γιώργου Παπακωνσταντίνου έχουν αναλάβει την εισήγηση του ειδικού καθεστώτος ξεσκονίζουν με τις υποδείξεις των Γερμανών αξιωματούχων τα κιτάπια τους και, σύμφωνα με πληροφορίες, θεωρούν ότι ακόμη και αυτή η άκρως δύσκολη περίπτωση δεν είναι «από χέρι χαμένη» υπό ορισμένες προϋποθέσεις, με δεδομένο άλλωστε ότι υπάρχει το παράδειγμα της Πολωνίας, η οποία, αν και μέλος της Ε.Ε., έχει διατηρήσει τις ΕΟΖ.

Η Πολωνία δημιούργησε το 1994 17 ΕΟΖ, εκ των οποίων ακόμα και σήμερα λειτουργούν 14, συνολικής έκτασης 63.000 στρεμμάτων. Όπως αναφέρεται σε έγγραφο της πρεσβείας της Ελλάδας στη Βαρσοβία και συγκεκριμένα από το γραφείο Συμβούλου Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων, με ημερομηνία 24 Μαΐου 2011, ένα έγγραφο που στόχο έχει να ενημερώσει τις αρχές και τους Έλληνες επενδυτές για την οικονομική κατάσταση και τις προοπτικές που ανοίγονται στην Πολωνία, στο κεφάλαιο Ειδικές Οικονομικές Ζώνες αναφέρονται τα εξής στον τομέα των κινήτρων:

♦ Φορολογικές απαλλαγές, το μέγεθος των οποίων κυμαίνεται από 30% έως 50% και εξαρτάται από το μέγεθος της επιχείρησης, τον τόπο εγκατάστασης και το ύψος του επενδεδυμένου κεφαλαίου.

♦ Απαλλαγές για αγορές έκτασης και κεφαλαιουχικού εξοπλισμού, ενώ υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις μπορεί να δοθεί και απαλλαγή από τον φόρο ακινήτων.

Επιπρόσθετα οι επενδυτές που εντάσσονται σε ΕΟΖ μπορούν να ευνοηθούν από:

♦ Προσφορά εκτάσεων σε ανταγωνιστικές τιμές.

♦ Δωρεάν βοήθεια από τον δήμο όπου γίνεται η επένδυση για ολοκλήρωση των τυπικών διαδικασιών.

♦ Επιδοτήσεις για την εκπαίδευση των εργατών.

♦ Επιδοτήσεις για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.

Οι Γερμανοί αξιωματούχοι, όπως και οι Έλληνες συνομιλητές τους, θα ήταν ευτυχείς εάν η Ελλάδα, με την υπόγεια συμπαράσταση της Άνγκελα, έπαιρναν το «πράσινο φως» για την υιοθέτηση ΕΟΖ τύπου Πολωνίας, ώστε το ξεπούλημα στις διαθέσεις των Γερμανών επενδυτών να μην είναι ακραίο, όπως γίνεται στις ΕΟΖ των υπανάπτυκτων χωρών.


Ο ήλιος του Ελλαδιστάν

Τα πρώτα σχέδια επί χάρτου για το πρόγραμμα «Ήλιος» κάνουν λόγο για εγκατάσταση γιγαντιαίων φωτοβολταϊκών πάρκων συνολικής ισχύος 10.000 μεγαβάτ, ενέργεια η οποία θα εξάγεται στη Γερμανία.

Το οικονομικό σκέλος του προγράμματος, αν και ακόμα είναι εξαιρετικά θολό, εκτιμάται ότι θα αγγίξει τα 15 δισ. ευρώ. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι οι Γερμανοί επενδυτές θα «καταπλεύσουν» με «ζεστό» χρήμα, αλλά ότι πρώτα απ’ όλα θα πρέπει να δεσμευτούν κονδύλια από το ΕΣΠΑ και να εξασφαλιστεί χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.

Η σπουδή που παρατηρείται στην επικοινωνιακή διαχείριση ενός θέματος που βρίσκεται ακόμα σε εμβρυακό επίπεδο έχει να κάνει με την πρεμούρα των Γερμανών, που βλέπουν ότι το αντίστοιχο πρόγραμμα που τρέχουν στη Βόρεια Αφρική δεν τους «κάθεται» κυρίως λόγω της πολιτικής αστάθειας στην περιοχή αλλά και του γεγονότος ότι το πρότζεκτ είναι μεγάλο και πολύ ακριβό.

Έτσι οι Γερμανοί έκαναν στροφή στην Ελλάδα θεωρώντας ότι είναι ρεαλιστική η υλοποίηση ενός προγράμματος μέσα στην επόμενη πενταετία, σε μια χώρα δέσμια των οικονομικών προβλημάτων και των επιλογών της, που έτοιμη να καταρρεύσει είναι πρόθυμη να δώσει γην και ύδωρ.

Τα ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν είναι βέβαια πολλά και οι άνθρωποι που γνωρίζουν πρόσωπα και πράγματα εκφράζουν σοβαρές αμφιβολίες για το εάν το πολυδιαφημισμένο πρόγραμμα θα μπορέσει να δώσει σοβαρές απαντήσεις. Για παράδειγμα:

♦ Τι θα κάνει με τις δημόσιες εκτάσεις που απαιτούνται για την ανάπτυξη των φωτοβολταϊκών, αφού οι εκτάσεις δεν μπορεί να είναι σε οποιαδήποτε περιοχή, αλλά σε εκείνες που χαρακτηρίζονται «φιλέτο» όσον αφορά την «ηλιακή δυναμικότητα»; Στην περίπτωση που το Δημόσιο δεν διαθέτει εκτάσεις σε αυτές τις περιοχές θα πρέπει να προχωρήσει με διαδικασίες εξπρές σε αναγκαστικές απαλλοτριώσεις, θέμα που δεν πρόκειται να περάσει χωρίς σφοδρές αντιδράσεις.

♦ Ένα άλλο κεντρικό ερώτημα είναι ποιος θα πληρώνει το ρεύμα που θα παράγουν οι Γερμανοί επενδυτές και το εξάγουν στη Γερμανία. Θα το πληρώνουν και σε αυτή την περίπτωση οι Έλληνες πολίτες;

♦ Τι θα γίνει με τους άλλους επενδυτές που θα είναι εκτός του γερμανικού προγράμματος «Ήλιος», αφού τίθενται ζητήματα ισοπολιτείας και ισονομίας;

Καλά πληροφορημένες πηγές επισημαίνουν ότι ήδη σκεπτικισμός υπάρχει και στους επιχειρηματίες του κλάδου στη Γερμανία, που θεωρούν ότι ένα τόσο μεγαλόπνοο σχέδιο για την εισαγωγή ηλιακής ενέργειας από την Ελλάδα θα τους θέσει εκτός παιχνιδιού και θα ευνοήσει μόνο τους μεγάλους παίκτες που αποτελούν τη συνοδεία των εκάστοτε υπουργών Οικονομικών.

Ο δρόμος των Ειδικών Οικονομικών Ζωνών, όπως επισημαίνουν στο «Π» οι ειδικοί, δεν είναι πάντα στρωμένος με ρόδα, αφού οι επενδύσεις σε συγκεκριμένους «πυρήνες» ενέχουν και πολλούς κινδύνους. Για παράδειγμα, έχει παρατηρηθεί ότι η απομόνωση των επενδύσεων σε συγκεκριμένα «καταφύγια» και η παραγωγή αποκλειστικά για εξαγωγές δεν κινητοποιεί την ανάπτυξη σε ευρύτερη κλίμακα και δημιουργεί ανυπέρβλητα προβλήματα στην ανταγωνιστικότητα.

Παράλληλα μέγα ζητούμενο παραμένει ο πραγματικά αναπτυξιακός στόχος των επιχειρήσεων που εντάσσονται στα «ξένα εδάφη», αφού η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων απλώς επωφελήθηκε από τις ρυθμίσεις μη συμβάλλοντας επί της ουσίας ούτε στην ανάπτυξη της χώρας ούτε στην αύξηση των θέσεων εργασίας.