Πόσο θα κοστίσει ένα ελληνικό «κούρεμα»;

Από το euro2day, μεταφρασμένο από τους Financial Times

Του Gillian Tett

Την περασμένη εβδομάδα ορισμένοι από τους ισχυρότερους αξιωματούχους του εθνικού επενδυτικού ταμείου της Κίνας διεξήγαγαν μυστικές συνομιλίες με επενδυτικές τράπεζες για τις προοπτικές της Ευρωζώνης. Ένα από τα πιο καυτά ζητήματα που συζητήθηκαν ήταν το ακανθώδες θέμα των «haircuts».

Δηλαδή, καθώς η Ευρωζώνη σπαράζει από την αναταραχή, αυτό που οι Κινέζοι (και άλλοι) προσπαθούν να διευκρινίσουν είναι πόσο μεγάλες μπορεί να είναι οι ζημίες στα κρατικά ομόλογα αν, λέμε τώρα, η Ελλάδα αναδιοργανώσει το χρέος της. Εξίσου φλέγον είναι για την Κίνα (και για τους άλλους) να αποσαφηνίσει ποιοι θα επωμιστούν το «κούρεμα».

Είναι ένα πολύ κρίσιμο ερώτημα για τις αγορές ομολόγων. Δυστυχώς, όμως, είναι επίσης ένα ζήτημα που οι ηγέτες της Ευρωζώνης αρνούνται πεισματικά να συζητήσουν ή ακόμη και να αναγνωρίσουν.

Όπως πάντα, το πρόβλημα ξεκινά στην Ελλάδα, που αυτήν την περίοδο εφαρμόζει πρόγραμμα αυστηρής λιτότητας. Αλλά τα απλά μαθηματικά του δημοσιονομικού προβλήματος και το δημόσιο χρέος επί του ΑΕΠ που προβλέπεται ότι θα χτυπήσει το 150% καθιστούν πολύ δύσκολο να πιστέψουμε ότι η χώρα θα καταφέρει να λύσει τα προβλήματά της πριν λήξει η βοήθεια από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Είναι βέβαια πιθανόν οι αγορές να έχουν ηρεμήσει έως τότε ή και να επεκταθεί εσαεί το πακέτο βοήθειας, αλλά οι κάτοχοι ομολόγων νιώθουν νευρικοί, ειδικά καθώς διογκώνονται οι πολιτικές πιέσεις και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.

Αυτό που ανησυχεί τους κατόχους ελληνικών ομολόγων είναι ότι γίνονται πλέον επιδοτούμενοι από το ΔΝΤ και την Ευρωζώνη, χωρίς όμως να τους εγγυάται κανείς την επιτυχία της διάσωσης. Κι έτσι φοβούνται ότι τελικώς το παιχνίδι θα καταλήξει σε αναδιάρθρωση.

Αν γίνει αυτό, τότε πόσο ακριβώς θα είναι το «κούρεμα»; Η Ιστορία παραθέτει μια σειρά πιθανότητες: Όπως αναφέρει το ΔΝΤ, σε κάποιες πρόσφατες αναδιαρθρώσεις (όπως της Ουκρανίας) κάποιοι επενδυτές έλαβαν λιγότερα από 20 σεντς στο δολάριο, ενώ σε άλλες (Ρωσία και Αργεντινή) πάνω από 60 σεντς.

Ας φανταστούμε όμως – έτσι για σχολιασμό – ένα δυσοίωνο σενάριο, όπου η Ελλάδα κάνει «κούρεμα» 50%. Τότε οι επιπλοκές θα είναι πολύ κακές για τις ευρωπαϊκές τράπεζες, που κατέχουν ένα μεγάλο κομμάτι από αυτά τα ομόλογα. Τα στοιχεία της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών BIS δείχνουν ότι το άνοιγμα για τις γερμανικές τράπεζες είναι περίπου 50 δισ. δολ., ενώ για τις γαλλικές 75 δισ. δολ., και ότι και οι δύο αυτές χώρες έχουν άνοιγμα πάνω από 250 δισ. δολ. στην Ισπανία και την Πορτογαλία.

Αν σε ένα από τα χειρότερα σενάρια τα «κουρέματα» επιβάλλονταν σε ένα κομμάτι από αυτά τα κεφάλαια, θα ήταν πολύ δύσκολο για τις τράπεζες να το καταπιούν, ειδικά καθώς χώρες όπως η Γερμανία βασανίζονται ήδη για να διαγράψουν τις επιπτώσεις από την πιστωτική φούσκα.

Γι' αυτό λοιπόν έχουν σπάσει τα νεύρα στις αγορές. Και γι' αυτό οι Γερμανοί και οι Γάλλοι αποφεύγουν ακόμη και να αναφέρουν τη λέξη αναδιάρθρωση. Και γι’ αυτό οι Γερμανοί πολιτικοί ξεσπούν στα hedge funds όσο αυξάνονται οι πιέσεις, επειδή δεν αντέχουν να αντιμετωπίσουν το πραγματικό πρόβλημα, που είναι οι τράπεζες.

Το ξεμπέρδεμα θα είναι πολύ δύσκολο. Μια ακραία λύση θα ήταν η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους αμέσως τώρα – και μετά, εν ανάγκη, η χρήση τμήματος του πακέτου διάσωσης των 750 δισ. ευρώ για να κλείσουν τρύπες στις γερμανικές και τις γαλλικές τράπεζες. Όπως όμως τονίζει ο Αμερικανός οικονομολόγος Jeffrey Sachs, αυτό το σενάριο έχει πολλά μειονεκτήματα.

Μια πρόωρη στάση πληρωμών θα υπονομεύσει την πολιτική θέληση για λιτότητα στην Ελλάδα. Και η Ιστορία δείχνει ότι επίσης θα είναι δύσκολο για την Ελλάδα να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη στις αγορές. Αυτό, κατά τον Sachs, είναι πολύ βαρύ κόστος, δεδομένου ότι υπάρχει ακόμη μια ελπίδα (έστω αχνή) να κάνει η Ελλάδα το θαύμα της.

Η εναλλακτική όμως της αναδιάρθρωσης έχει κι αυτή μειονεκτήματα. Αν δεν γίνει το θαύμα και η Ελλάδα συνεχίσει να κλονίζεται, οι φόβοι για μελλοντικά «κουρέματα» θα συνεχίσουν να δηλητηριάζουν τις αγορές και τον τραπεζικό κόσμο. Έτσι θα δημιουργηθεί ουσιαστικά ένα μοτίβο ανάλογο με της Ιαπωνίας στα τέλη της δεκαετίας του '90. Ένας κόσμος που βασανίζεται, μια μισοκρυμμένη αγωνία, όπου οι τιμές των ενεργητικών συνεχώς διολισθαίνουν επειδή οι επενδυτές δεν μπορούν να ξεπεράσουν τον φόβο ότι έπονται χειρότερα.

Αυτό το δεύτερο, ιαπωνικού στιλ, «κούρεμα» θα μπορούσε θεωρητικά να αποτραπεί αν οι ηγέτες της Γερμανίας και της Γαλλίας, ας πούμε, έκαναν κάποια σοβαρή προσπάθεια να ξεκαθαρίσουν την κατάσταση με τις τράπεζές τους. Ακόμη περισσότερο, οι ηγέτες της Ευρωζώνης ίσως υποχρεώσουν τις τράπεζες να κάνουν μεγάλες προβλέψεις ζημιών για τον κίνδυνο αξιόχρεου (βουτώντας στη μαρμίτα των 750 δισ. ευρώ, εν ανάγκη). Είναι δύσκολο όμως να πιστέψουμε ότι κάτι τέτοιο θα γίνει πραγματικά τώρα. Οπότε και η νευρικότητα από το Πεκίνο μέχρι τη Βαλτιμόρη δεν θα εξαφανιστεί σύντομα.

[Σημείωση: Το euro2day μεταφράζει τη διαδικασία του «restructuring» ως «αναδιοργάνωση» (του ελληνικού χρέους). Το ορθό όμως είναι να μεταφράσουμε τη λέξη ως «αναδιάρθρωση», αφού με αυτήν την έννοια χρησιμοποιείται η λέξη «restructuring» ως οικονομικός όρος. Συνεπώς, όπου «αναδιοργάνωση» έχω διορθώσει σε «αναδιάρθρωση»].