Το φάντασμα της Lehman πλανάται στην Ευρώπη

Από τους Financial Times (via Euro2day)

Του Richard Milne

Το φάντασμα της Lehman Brothers εξακολουθεί να καταδιώκει τους αξιωματούχους. Και η παρουσία του είναι πλέον περισσότερο αισθητή στην ευρωζώνη, όπου μαίνονται δύο δίδυμες κρίσεις: η κρίση δημόσιου χρέους και η τραπεζική κρίση.

«Στη χειρότερη περίπτωση η αναδιάρθρωση χρεών από ένα μέλος της ευρωζώνης μπορεί να επισκιάσει τις επιπτώσεις από την χρεοκοπία της Lehman» προειδοποίησε ο Jurgen Stark, ο επικεφαλής οικονομικής ανάλυσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας μιλώντας στην γερμανική τηλεόραση κατά τη διάρκεια του σαββατοκύριακου. Και δεν είναι ο μόνος που επικαλείται την τύχη της αμερικανικής επενδυτικής τράπεζας.


Οι αξιωματούχοι, που βρίσκονται αντιμέτωποι με κάποια από τα σημαντικότερα προβλήματα της ευρωζώνης, έχουν παραλύσει από τον φόβο πυροδότησης μίας νέας Lehman. Κυρίως εκκρεμούν δύο δύσκολες αποφάσεις: μπορεί να επιτραπεί η πλήρης πτώχευση μίας τράπεζας και μπορεί ένα κράτος - μέλος να αναδιαρθρώσει το χρέος του χωρίς να πυροδοτήσει παράλληλα τεράστιες ζημίες στο χρηματοοικονομικό σύστημα;

Βάσει των τελευταίων εξελίξεων – και έχοντας μιλήσει με αρκετούς Ευρωπαίους αξιωματούχους – υπάρχει ο κίνδυνος να δοθεί η λάθος απάντηση και στα δύο ερωτήματα.

Ακούγοντας κανείς τους αξιωματούχους να μιλούν για το πώς είναι οι τράπεζες σήμερα και το πώς θα πρέπει να λειτουργούν στο μέλλον, είναι σαν να παρουσιάζονται δύο εκ διαμέτρου αντίθετοι κόσμοι: στον πρώτο καμία τράπεζα δεν μπορεί να χρεοκοπήσει, ενώ στον δεύτερο όλες οι τράπεζες μπορούν να πτωχεύσουν.

Υπό τις τρέχουσες ατελείς συνθήκες, καμία τράπεζα δεν μπορεί να επιβάλει ζημίες στους κατόχους ομολόγων εγγυημένων αποδόσεων.

Η αναστάτωση που έχει δημιουργηθεί γύρω από τις ιρλανδικές τράπεζες, συμπεριλαμβανομένων της Allied Irish και της Bank of Ireland, έχει φέρει το πρόβλημα σε άλλες διαστάσεις. Παρά το ότι είναι μικρές και σχετικά ασήμαντες τράπεζες σε όρους ευρωζώνης – σε καμία περίπτωση δεν έχουν την συστημική σημασία που είχε η Lehman – οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι φοβούνται να αντιδράσουν.

«Δεν μπορούμε να ρισκάρουμε με μία νέα Lehman» δηλώνει ένας εξ αυτών. Αμέσως μετά, ωστόσο, εκθειάζει το όραμα ενός μελλοντικού τραπεζικού συστήματος κατά το οποίο έννοιες όπως στήριξη ή «κεφάλαια ανάγκης» θα επιτρέπουν – κατά τα λεγόμενά του – τη χρεοκοπία οποιασδήποτε τράπεζας.

Το χάσμα ανάμεσα στο πού βρισκόμαστε και στο πού θέλουν να φτάσουν οι αξιωματούχοι φαίνεται τόσο μεγάλο, ώστε εύλογα τίθεται το ερώτημα εάν μπορεί να γεφυρωθεί. Για πολλούς επενδυτές η απάντηση είναι απλή: οι ιρλανδικές τράπεζες θα πρέπει να αφεθούν να πτωχεύσουν ενώ οι κάτοχοι senior ομολόγων θα πρέπει να υποστούν ζημίες.

Εάν η αγορά είναι καλά προετοιμασμένη, τότε θα πρέπει να αποφευχθούν οι όποιοι χρηματοοικονομικοί διασυρμοί και οι αξιωματούχοι θα έχουν καταφέρει ένα σημαντικό προηγούμενο.

Εάν θέλει κανείς να αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο χρεοκοπίας για μία Barclays ή για μία Deutsche Bank, τότε θα θέλει να ξεκινήσει με μία μικρή τράπεζα που έχει περιορισμένους δεσμούς με μεγάλους χρηματοοικονομικούς οργανισμούς, αντί να πειραματιστεί με συστημικά σημαντικές τράπεζες. Κατά συνέπεια κάποια από τις ιρλανδικές τράπεζες θα ήταν ιδανική υποψήφιος γι' αυτόν τον ρόλο.

Η αναδιάρθρωση του κρατικού χρέους είναι πιο περίπλοκη. Και σε αυτή την περίπτωση στο επίκεντρο της συζήτησης βρίσκεται μία συγκριτικά μικρή μονάδα: η Ελλάδα. Με τις αποδόσεις των ομολόγων της να έχουν εκτιναχθεί σε ακόμη υψηλότερα επίπεδα αυτή την εβδομάδα, οι επενδυτές ήδη σηματοδοτούν την πιθανότητα κάποιου είδους αναδιάρθρωσης χρεών.

Στους κόλπους των επενδυτών η συζήτηση ως προς την Ελλάδα αφορά κυρίως το χρονοδιάγραμμα της αναδιάρθρωσης. Ορισμένοι πιστεύουν ότι η Ελλάδα θα πρέπει να προχωρήσει γρήγορα σε αναδιάρθρωση ώστε να μειωθεί το εγχώριο βάρος. Υποστηρίζουν ότι οι επιπτώσεις από μία αναδιάρθρωση χρέους έχουν ελαχιστοποιηθεί τους τελευταίους μήνες καθώς η Ισπανία έχει ξεχωρίσει την θέση της από τις άλλες χώρες της περιφέρειας, ενώ οι ευρωπαϊκές τράπεζες θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να απορροφήσουν τα χρέη.

Άλλοι υποστηρίζουν ότι δεν έχει νόημα για την Ελλάδα να προχωρήσει τώρα σε αναδιάρθρωση χρεών. Θα πρέπει αντιθέτως να περιμένει τουλάχιστον μέχρις ότου καταγράψει πρωτογενές πλεόνασμα. Στην συνέχεια ένα «κούρεμα» της τάξεως του 50%-70% στο χρέος της θα μπορούσε να οδηγήσει στην ανάκτηση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας της Ελλάδας.

Η ΕΚΤ, πάντως, δεν συμμερίζεται καμία εκ των δύο απόψεων. Ο κ. Stark προειδοποιεί ότι η αναδιάρθρωση θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα, όπως είχε και η Lehman, με εκρήξεις στις ελληνικές τράπεζες.

Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι δηλώνουν επίσης ότι οι ΗΠΑ διατηρούν αδιάλλακτη στάση εναντίον της όποιας αναδιάρθρωσης, είτε σε επίπεδο κράτους είτε σε επίπεδο τράπεζας. Οι Αμερικανοί θέλουν να σταματήσουν οι Γερμανοί τις όποιες συζητήσεις για αναδιάρθρωση. Αντιθέτως, ο τελικός στόχος θα πρέπει να είναι η πλήρης δημοσιονομική ένωση της ευρωζώνης. Αυτή η θέση, όμως, δεν βρίσκει πολιτική στήριξη στις χώρες του ευρωπαϊκού Βορρά.

Χρειάζεται κάτι διαφορετικό. Ορισμένοι επενδυτές υποστηρίζουν ότι σε μεγάλο βαθμό ο αντίκτυπος της Lehman αποδίδεται στο ότι δεν γνώριζαν ποιες τράπεζες ήταν ασφαλείς και ποιες όχι.

● Εάν αυτή η εκτίμηση είναι σωστή, τότε τα επικείμενα stress test των τραπεζών αποτελούν μία σημαντική ευκαιρία.

● Εάν είναι αξιόπιστα, σκληρά και διαφανή, ειδικότερα όσον αφορά το κρίσιμο ζήτημα των τοποθετήσεων σε κρατικά ομόλογα, τότε υπάρχουν αρκετές πιθανότητες να αποδεχθούν οι αγορές τόσο την πιθανότητα μίας αναδιάρθρωσης κρατικού χρέους όσο και της πτώχευσης μίας μικρής τράπεζας.

Οι αξιωματούχοι πρέπει να ξεπεράσουν τον φόβο της Lehman. Είναι σαφές ότι κανείς δεν θέλει να πυροδοτήσει μία νέα κρίση. Το υφιστάμενο ατελές σύστημα όμως, κατά το οποίο οι πιστωτές των τραπεζών και των κρατών είναι εξασφαλισμένοι από κάθε ζημία, δεν μπορεί να διατηρηθεί. Κάτι πρέπει να γίνει.