Αναδιάρθρωση: αλήθειες, ψέματα και συνέπειες

Από τους Financial Times (via Euro2day)

Των Richard Milne και David Oakley

Καθώς πλησιάζει η πρώτη επέτειος από τότε που η Ελλάδα έλαβε το πακέτο στήριξης, οι φόβοι για το ενδεχόμενο αναδιάρθρωσης του κρατικού χρέους εντείνονται. Στη Λατινική Αμερική, τη δεκαετία του 1980, πέρασαν επτά χρόνια από τις πρώτες συζητήσεις περί αμερικανικής κρίσης μέχρις ότου γίνει το πρώτο κύμα αναδιαρθρώσεων. Μήπως η Ευρώπη κινηθεί πολύ ταχύτερα;

Οι πρόσφατες κινήσεις των αγορών δείχνουν κάποιον βαθμό υστερίας προς αυτήν την κατεύθυνση. Οι αποδόσεις των τριετών ελληνικών ομολόγων τη Δευτέρα ξεπέρασαν το 20% καταγράφοντας ημερήσια άνοδο περισσότερη από 1%, ενώ έχουν τριπλασιαστεί από τα επίπεδα του Οκτωβρίου.

«Η αγορά σαφέστατα σκέφτεται ότι το θέμα είναι πότε και όχι εάν θα υπάρξει αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους» δηλώνει ο κ. Don Smith, οικονομικός αναλυτής της Icap.

Η ένταση πυροδοτήθηκε από σχόλια Γερμανών αξιωματούχων για την πιθανότητα αναδιάρθρωσης του τεράστιου ελληνικού χρέους, την οποία οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι μέχρι πρόσφατα αρνούνταν.

Πολλοί επενδυτές, όμως, αν και αναγνωρίζουν σαφέστατα ότι η Ελλάδα θα αναγκαστεί να αναδιαρθρώσει το χρέος της, πιστεύουν πως είναι μικρές οι πιθανότητες να συμβεί κάτι τέτοιο σύντομα. Βασικό τους επιχείρημα είναι η εκτίμηση πως μετά τα πακέτα στήριξης της Ελλάδας και της Ιρλανδίας, με στόχο την αποφυγή της αναδιάρθρωσης, θα ήταν πρώιμο για την Ευρωπαϊκή Ένωση να υπαναχωρήσει τόσο γρήγορα.

Ο κ. Jim Reid, της Deutsche Bank, υποστηρίζει: «Ο μόνος λόγος για να γίνει αμέσως αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους είναι κάτι τέτοιο να ευνοεί την πολιτική κατάσταση. Θα ήταν μάλλον παράδοξο η Ε.Ε. να πετάξει τώρα λευκή πετσέτα, αφού έχει δεσμεύσει σε αυτήν την προσπάθεια περισσότερα από 1 τρισ. ευρώ τον τελευταίο χρόνο».

Δεν είναι η πρώτη φορά, πάντως, που οι πολιτικοί προκαλούν σύγχυση, κυρίως ως προς το εάν η Γερμανία, που μέχρι πρότινος ήταν πολέμιος της αναδιάρθρωσης λόγω της αδυναμίας των τραπεζών της, τώρα φαίνεται να την ευνοεί.

Μεγάλο μέρος αυτής της αβεβαιότητας προκαλείται και από την ορολογία που χρησιμοποιείται για την αναδιάρθρωση. Ο κ. David Mackie, επικεφαλής του τμήματος οικονομικής ανάλυσης για τη δυτική Ευρώπη της JP Morgan, αναφέρει: «Υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους μπορεί να αναδιαρθρωθεί ένα κρατικό χρέος. Κάθε φορά όπου οι αξιωματούχοι χρησιμοποιούν τον όρο αναδιάρθρωση χρέους δεν εννοούν κατ' ανάγκη το ίδιο πράγμα».

Ο κ. Wolfgand Schaeuble, ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, ο οποίος φέρεται να πυροδότησε την τρέχουσα εκτίναξη των ελληνικών αποδόσεων, απέκλεισε το ενδεχόμενο επιβεβλημένης αναδιάρθρωσης χρεών πριν από το 2013. Άφησε όμως ανοιχτό το ενδεχόμενο για εθελοντική αναδιάρθρωση. Αν και ο κ. Mackie χαρακτηρίζει οξύμωρη αυτήν την πιθανότητα, οι επενδυτές θα μπορούσαν να συμφωνήσουν να υποστούν κάποιες ζημίες σε ένα τέτοιο σχήμα αναδιάρθρωσης εάν εκτιμούσαν ότι με αυτόν τον τρόπο θα μπορούσαν να αποφύγουν την πλήρη χρεοκοπία.

Οι περισσότεροι αναλυτές, πάντως, θεωρούν ότι ένα τέτοιο ενδεχόμενο είναι μάλλον απίθανο γιατί οι ευρωπαϊκές τράπεζες είναι από τους μεγαλύτερους κατόχους ελληνικών κρατικών ομολόγων. Οι επενδυτές και οι οίκοι αξιολόγησης εκτιμούν ότι η Ελλάδα θα πρέπει να επιβάλει ζημίες της τάξεως του 50% - 70% για να καταστήσει βιώσιμο το χρέος της. Και είναι μάλλον απίθανο οι τράπεζες να δεχθούν τέτοιες ζημίες.

Υπάρχει επίσης ένα θέμα ως προς το μέρος του ελληνικού χρέους που αφορά η συζήτηση περί αναδιάρθρωσης. Υπάρχει το επίσημο θεσμικό χρέος της χώρας, που έχει λάβει σε πακέτο στήριξης από διεθνείς οργανισμούς, και το χρέος της αγοράς, το οποίο αφορά τους τίτλους που έχουν αγοράσει ιδιώτες επενδυτές.

Το πρώτο σκέλος, που σχετίζεται με τα 100 δισ. ευρώ από το ΔΝΤ και την Ε.Ε., αναμένεται να επιμηκυνθεί πέραν του 2013 - από τεχνική άποψη αυτό ισοδυναμεί με αναδιάρθρωση. Λίγα όμως έχουν ειπωθεί για το υπόλοιπο χρέος της χώρας, που πλησιάζει τα 262 δισ. ευρώ.

Η ημερομηνία είναι κρίσιμη, γιατί το 2013 τίθεται σε ισχύ ο ευρωπαϊκός μηχανισμός σταθερότητας, ο οποίος έχει την ισχύ να επιβάλει ζημίες στους ιδιώτες επενδυτές στο πλαίσιο αναδιάρθρωσης κρατικού χρέους. Ένας επενδυτής δηλώνει: «Η συμφωνία του ESM (στη σύνοδο του προηγούμενου μήνα) ήταν καταλύτης γιατί ξεκαθαρίζει ότι οι ιδιώτες επενδυτές θα πρέπει να πληρώσουν μεγάλο τίμημα σε περίπτωση κρατικής αναδιάρθρωσης».

Πολλοί, κατά συνέπεια, δεν προβλέπουν πως θα γίνει αναδιάρθρωση χρέους πριν από το 2013.

Ορισμένοι, όμως, πιστεύουν πως οι συζητήσεις που διεξάγονται στο μεσοδιάστημα μπορεί να αποβούν ζημιογόνες, κυρίως για την Ισπανία, την τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης, η οποία τελευταία φάνηκε να διαχωρίζεται από τις υπόλοιπες χώρες της περιφέρειας με προβλήματα, όπως η Ελλάδα, η Ιρλανδία και η Πορτογαλία.

«Όσο διεξάγονται συζητήσεις για το ενδεχόμενο αναδιάρθρωσης τόσο δοκιμάζονται οι αντοχές για τη μη εξάπλωση της μεταδοτικής ασθένειας. Αυτό το σημείο είναι το πιο ευαίσθητο» δηλώνει ο κ. Bill O' Neill, επικεφαλής επενδύσεων της Merrill Lynch Wealth Management.

Ο κ. Reid αναφέρει πως το βασικό πρόβλημα δεν είναι η Ελλάδα, αλλά «το τι συνεπάγεται για άλλες χώρες. Εάν αφήσουμε την Ελλάδα να πάρει αυτόν τον δρόμο, τότε οι επενδυτές θα αρχίσουν να αμφισβητούν την τοποθέτηση σε πορτογαλικό και ιρλανδικό χρέος. Ακόμη και η Ισπανία μπορεί να βρεθεί πάλι στο στόχαστρο».

Ένας ακόμη άγνωστος παράγοντας σε όλη αυτήν τη συζήτηση είναι η αντίδραση των πιστωτριών χωρών, ειδικότερα της βόρειας Ευρώπης. Η σημαντική ενίσχυση του αντιευρωπαϊκού κόμματος στη Φινλανδία κατά πολλούς οδηγεί στο συμπέρασμα ότι στον ευρωπαϊκό Βορρά εξανεμίζεται η θέληση να αποφευχθεί το ενδεχόμενο αναδιάρθρωσης εντός ευρωζώνης.

Ο κ. Mackie αναφέρει: «Αν μπορεί να θεωρηθεί οιωνός για όσα θα συμβούν στις πιστώτριες χώρες, με ανησυχεί. Για να αποφύγει η Ελλάδα την αναδιάρθρωση του χρέους της θα πρέπει να κάνει σκληρή δουλειά. Και οι υπόλοιπες χώρες, όμως, θα πρέπει να είναι αρκετά γενναιόδωρες».