Από τον λαό η δημοκρατική νομιμοποίηση

Από Τα Νέα  (το σκίτσο του Τολιάδη βρήκα στο Διαδίχτυ)

Του Ρούσσου Βρανά

Ένας μόνο κερδοσκόπος δεν μπορεί να αναγκάσει μια χώρα να χρεοκοπήσει. Εκτός ίσως αν ονομάζεται Τζορτζ Σόρος (αυτός που κέρδισε δισεκατομμύρια από τη βρετανική λίρα το 1992 αναγκάζοντάς τη να αποσυρθεί από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό ισοτιμιών). Όταν όμως οι κερδοσκόποι είναι πολλοί, μπορούν και αποφασίζουν πότε μια χώρα είναι αφερέγγυα, επιβάλλοντας στο χρέος της εξοντωτικά επιτόκια. Αν η επίθεσή τους συνεχιστεί, μπορούν να αναγκάσουν αυτήν τη χώρα να χρεοκοπήσει. Εκτός αν...


Εκτός αν... αυτή η χώρα βρει τρόπο να χρηματοδοτήσει φθηνά το χρέος της. Η κλασική συνταγή γι’ αυτό λέει «Μηδενίστε τα ελλείμματα». Πράγμα που με δυο λόγια σημαίνει, πετάξτε στον δρόμο έναν μεγάλο αριθμό εργαζομένων τόσο στο Δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα.


Μπροστά στα ελλείμματα, ακόμη και η διατήρηση αυτών των ανθρώπων στη ζωή θεωρείται ένα ανυπόφορο βάρος. Το οικονομικό και το ανθρώπινο κόστος αυτής της πολιτικής σε μια εξασθενημένη οικονομία είναι τρομακτικά. Όμως, ακόμη κι έτσι, πάλι δεν πετυχαίνονται οι στόχοι, αφού όσο περισσότεροι άνθρωποι μένουν άνεργοι, με άδειες τσέπες, τόσο ξεμένει το κράτος από φορολογικά έσοδα.

«Ποιος είναι λοιπόν ο ρόλος των πολιτικών ηγεσιών μπροστά στις κερδοσκοπικές επιθέσεις;», αναρωτιέται ο Ρόμπερτ Σκιντέλσκι, καθηγητής της Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Γουόργουικ. «Πρέπει άραγε απλώς να υποκύπτουν στις απαιτήσεις των αγορών και να επιβάλλουν τις αναπόφευκτες συνέπειες στον λαό τους; Θα ήταν ίσως λογικό, αν αυτές οι αγορές ήταν πάντα σωστές στις εκτιμήσεις τους».

Τα πράγματα όμως δεν είναι έτσι. Η οικονομική κατάρρευση που άρχισε το 2007 ήταν αποτέλεσμα μιας μαζικής χειραγώγησης των χρεών από τους κερδοσκόπους. Γιατί λοιπόν να πρέπει να πιστέψουμε πως οι αγορές τους εκτιμούν σήμερα σωστά το αφερέγγυο ή το αξιόχρεο των περιφερειακών χωρών της ευρωζώνης;

Η αλήθεια είναι πως οι αγορές συμπεριφέρονται με ένα ένστικτο αγελαίο, σαν κι αυτό που απαντάται σε πολλά αρπακτικά του ζωικού κόσμου. Όταν αισιοδοξεί ένας κερδοσκόπος, αισιοδοξούν όλοι. Κι όταν πανικοβάλλεται ένας, πανικοβάλλονται όλοι. Όχι πως αυτό απαλλάσσει από κάθε ευθύνη τις πολιτικές ηγεσίες που φόρτωσαν τις χώρες τους με επισφαλή δάνεια.

Όμως, επισημαίνει εδώ ο καθηγητής Σκιντέλσκι, αυτοί που νομιμοποιούνται να ζητήσουν ευθύνες από αυτές τις ηγεσίες δεν είναι οι αγορές, αλλά οι λαοί τους. Όταν δεν συμβαίνει αυτό, αλλά το αντίθετο, τότε ανακύπτει ένα πρόβλημα δημοκρατίας. Σε αυτό ακριβώς το πρόβλημα οφείλεται η αυξημένη λαϊκή δυσαρέσκεια που παρατηρείται σήμερα στην Ευρώπη. Και που οδηγεί στην πτώση κυβερνήσεων και στην ενίσχυση εθνικιστικών κομμάτων.

Η δουλειά των πολιτικών ηγεσιών δεν είναι μόνο να παίρνουν δύσκολες αποφάσεις, αλλά και να φροντίζουν ώστε αυτές οι αποφάσεις να ανταποκρίνονται στις ανάγκες και στις προσδοκίες των λαών τους. Όταν μια κυβέρνηση έχει αλωθεί από τις αγορές, μπορεί βέβαια να γίνεται αποδεκτή από αυτές, αλλά δεν μπορεί ποτέ να ελπίζει στη δημοκρατική νομιμοποίησή της από τον λαό της.