Αναζητώντας τύχη στη Λιβύη

Από τους New York Times (via Αυγή)

Του Τόμας Φρίντμαν

Υπάρχει ένα παλιό ρητό στη Μέση Ανατολή που λέει πως η καμήλα είναι ένα άλογο που σχεδιάστηκε από επιτροπή. Αυτό σκέφθηκα καθώς άκουγα τον πρόεδρο Ομπάμα να προσπαθεί να δικαιολογήσει την επέμβαση των ΗΠΑ και των συμμάχων τους στη Λιβύη – και δεν το λέω αυτό με την κακή έννοια. Το λέω με συμπάθεια. Η κατάσταση είναι πολύπλοκη και αυτή είναι ακόμα η αρχή.


Όταν μια ολόκληρη περιοχή, που για μισό αιώνα ζούσε μακριά από τα μεγάλα παγκόσμια ρεύματα της ελεύθερης πολιτικής και της ελεύθερης οικονομίας, αποφασίζει να ξαναμπεί στην Ιστορία – και όταν το καθένα από αυτά τα κράτη έχει διαφορετικό εθνοτικό, φυλετικό, θρησκευτικό και πολιτικό προσανατολισμό, ενώ μια εύθραυστη συμμαχία δυτικών και αραβικών κρατών με ανάμεικτα κίνητρα προσπαθούν να βρουν πώς να τα βοηθήσουν –, τότε, φίλοι μου, θα καταλήξουμε σε μερικές πολύ αλλόκοτες πολιτικές.

Και η Λιβύη είναι μόνο η πρώτη από τις πολλές δύσκολες επιλογές που θα κληθούμε να αντιμετωπίσουμε στη «νέα» Μέση Ανατολή.

Πώς θα μπορούσε να είναι διαφορετικά; Στη Λιβύη θα πρέπει να αποφασίσουμε αν θα βοηθήσουμε επαναστάτες, τους οποίους δεν ξέρουμε, για να ανατρέψουν έναν απαίσιο δικτάτορα που αντιπαθούμε, ενώ την ίδια στιγμή εθελοτυφλούμε μπροστά σε έναν δικτάτορα που συμπαθούμε στο Μπαχρέιν και που καταπιέζει βίαια ανθρώπους που επίσης συμπαθούμε – τους δημοκράτες του Μπαχρέιν – γιατί αυτοί οι άνθρωποι που συμπαθούμε έχουν στις τάξεις τους άλλους που αντιπαθούμε: σκληροπυρηνικούς φιλοϊρανούς σιίτες.

Εν τω μεταξύ στη Σαουδική Αραβία ηγέτες που συμπαθούμε μας λένε ότι δεν θα έπρεπε ποτέ να είχαμε επιτρέψει να ανατραπεί ένας ηγέτης που αντιπαθούσε ο ίδιος ο λαός του – ο Χόσνι Μουμπάρακ – και, ενώ θα θέλαμε να πούμε στους Σαουδάραβες ηγέτες να μας παρατήσουν ήσυχους γι' αυτό το θέμα, δεν μπορούμε να το κάνουμε, γιατί έχουν τόσο πολύ πετρέλαιο και χρήμα, τα οποία συμπαθούμε.

Και αυτό μοιάζει με το δίλημμά μας στη Συρία, όπου ένα καθεστώς που αντιπαθούμε – και που πιθανότατα σκότωσε τον πρωθυπουργό του Λιβάνου, τον οποίο αντιπαθούσε – θα μπορούσε να ανατραπεί από έναν λαό που λέει αυτά που μας αρέσουν, αλλά δεν είμαστε σίγουροι ότι τα πιστεύει γιατί ανάμεσά τους μπορεί να βρίσκονται σουνίτες φονταμενταλιστές, οι οποίοι, αν πάρουν την εξουσία, μπορεί να καταπιέσουν όλες αυτές τις μειονότητες της Συρίας τις οποίες αντιπαθούν.

Την τελευταία φορά που οι σουνίτες φονταμενταλιστές στη Συρία προσπάθησαν να πάρουν τον έλεγχο, το 1982, ο τότε πρόεδρος Χάφεζ Αλ Άσαντ, που άνηκε σε αυτές τις μειοψηφίες, σίγουρα δεν ευχαριστήθηκε και διέταξε να σκοτωθούν 20.000 από αυτούς τους σουνίτες σε μία πόλη που λέγεται Χαμά, κάτι που σίγουρα δεν τους άρεσε, οπότε μπορεί να έχουν πολλά απωθημένα που θα μπορούσαν πολύ εύκολα να έρθουν στην επιφάνεια , παρόλο που κάποιοι ειδικοί λένε πως αυτή τη φορά τα πράγματα είναι διαφορετικά γιατί τώρα, και μπορεί να έχουν δίκιο, ο συριακός λαός θέλει ελευθερία για όλους.

Αλλά προς το παρόν είμαστε επιφυλακτικοί. Δεν προσπαθούμε να ξεφορτωθούμε τον Σύρο δικτάτορα όσο σκληρά προσπαθούμε να ξεφορτωθούμε τον Λίβυο, γιατί η κατάσταση στην Συρία δεν είναι τόσο ξεκάθαρη όσο θα θέλαμε και η Συρία μπορεί να αλλάξει τα δεδομένα ολόκληρου του παιχνιδιού. Η Λιβύη εκρήγνυται εσωτερικά, ενώ έκρηξη της Συρίας θα έχει αντίκτυπο σε όλη την περιοχή.

Καλωσήλθατε στη Μέση Ανατολή του 2011! Θέλετε την αλήθεια; Δεν μπορείτε να την αντέξετε. Γιατί η αλήθεια είναι πως η περιοχή βρίσκεται σε ένα επικίνδυνο, βίαιο, αλλά δυνητικά θετικό χάλι – γεμάτο ηθικές και πολιτικές αμφισημίες. Πρέπει να θεμελιώσουμε τη δημοκρατία στη Μέση Ανατολή που έχουμε, όχι σε αυτή που θα θέλαμε – και αυτήν έχουμε. (...)

Δεν ξέρω τη Λιβύη, αλλά το ένστικτό μου λέει πως κάθε αποδεκτό αποτέλεσμα εκεί θα απαιτήσει άνδρες στο έδαφός της – είτε ως στρατιωτική βοήθεια για να βοηθήσουμε τους επαναστάτες να διώξουν τον Καντάφι, όπως θέλουμε, είτε ως ειρηνευτική δύναμη ή διαιτητές ανάμεσα στις φυλές και τις φατρίες ώστε να διευκολύνουμε τη μετάβαση στη δημοκρατία.

Αυτοί οι άνδρες δεν μπορεί να είναι δικοί μας. Δεν έχουμε τους πόρους για κάτι τέτοιο – τόσο χρηματικούς όσο και σε όρους στρατιωτικής δύναμης, ενέργειας ή δημοσιότητας. Αλλά έχω σοβαρές αμφιβολίες για το αν οι σύμμαχοί μας μπορούν ή θέλουν να χειριστούν την κατάσταση χωρίς εμάς. Και αν η μάχη εκεί χειροτερέψει ή φτάσει σε αδιέξοδο, θα ζητάνε πάλι την ανθρωπιστική μας βοήθεια. Αν βομβαρδίζεις, έχεις και την ευθύνη. (...)

Μετάφραση: Θεοδώρα Τσιπούρα