Από τους Financial Times (via Euro2day)
Των Ralph Atkins και Kerin Hope
Κάθε βράδυ, καθώς σκοτεινιάζει στην Αθήνα, αστυνομικοί με εξοπλισμό και δακρυγόνα περιμένουν σε πούλμαν που είναι παρατεταγμένα στους δρόμους του κέντρου. Ορισμένοι παίζουν με τα κινητά τους τηλέφωνα, άλλοι κοιτούν το σκοτάδι. Τι περιμένουν; Κανείς δεν γνωρίζει με σιγουριά. Αλλά όλοι στην ελληνική πρωτεύουσα συμφωνούν πως κάτι μπορεί να γίνει ανά πάσα στιγμή.
Ένα χρόνο μετά τη συμφωνία για το πακέτο στήριξης των 110 δισ. ευρώ και το πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων με την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η κατάσταση είναι δύσκολη. Η Ελλάδα βρίσκεται σε βαθιά ύφεση: Η οικονομία της συρρικνώθηκε κατά 4,5% τον προηγούμενο χρόνο και αναμένεται νέα συρρίκνωση κατά 3% φέτος. Τα κλειστά καταστήματα και οι όγκοι των σκουπιδιών στην πρωτεύουσα μαρτυρούν το μέγεθος του οικονομικού σοκ και την οργισμένη διάθεση των εμπορικών ενώσεων.
Εκτός Ελλάδας οι φόβοι εντείνονται για το εάν η σοσιαλιστική κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου θα πετύχει ή όχι να εκσυγχρονίσει την αρτηριοσκληρωτική οικονομία κι έτσι να τη φέρει πιο κοντά στους Ευρωπαίους εταίρους της.
Εάν ο κ. Παπανδρέου αποτύχει, τότε οι αξιωματούχοι των άλλων ευρωπαϊκών τραπεζών και στην Ουάσιγκτον αντιμετωπίζουν ένα δίλημμα: εάν θα δώσουν μία ακόμη ευκαιρία στην Ελλάδα ή εάν θα αφήσουν τη χώρα να βυθιστεί στην άβυσσο της χρεοκοπίας, με πιθανές καταστροφικές επιπτώσεις για το χρηματοοικονομικό σύστημα και την οικονομική εμπιστοσύνη στην ευρωζώνη.
Το premium κινδύνου που ζητούν οι ξένοι επενδυτές έχει εκτοξευθεί. Οι ελληνικές τράπεζες προσπαθούν να συγκεντρώσουν τα οικονομικά τους.
«Αυτό που είναι πραγματικά λυπηρό είναι πως μία κυβέρνηση με ισχυρή πλειοψηφία και με την απόλυτη δικαιολογία από το εξωτερικό για να επιβάλει όλα αυτά τα πράγματα δεν έχει προχωρήσει με τις μεταρρυθμίσεις που χρειάζονται» δηλώνει η Αλεξάνδρα Παπαλεξοπούλου, διευθύντρια στον «Τιτάνα», μία τσιμεντοβιομηχανία με έδρα την Αθήνα. «Εάν δεν προχωρήσουμε το ταχύτερο δυνατόν με σημαντικές μεταρρυθμίσεις, θα έχουμε χάσει τη χρυσή ευκαιρία που μας παρουσιάζει η κρίση»
Τα δεινά της Ελλάδας έχουν διεθνή σημασία διότι το πακέτο στήριξης που χρησιμοποιήθηκε στην Ελλάδα ακολουθήθηκε στην Ιρλανδία και την Πορτογαλία και ως εκ τούτου οι φόβοι για «μεταρρυθμιστική κόπωση» και η ανάγκη για νέα πακέτα στήριξης δισεκατομμυρίων ευρώ μπορεί γρήγορα να εξαπλωθούν.
Πριν από ένα χρόνο το κλίμα στην Αθήνα ήταν διαφορετικό. Έπειτα από λίγους μήνες άρνησης η νεοεκλεγείσα κυβέρνηση του κ. Παπανδρέου αναγνώρισε την πολιτική καταστροφή που αντιμετωπίζει η χώρα. Τα χαμηλά επιτόκια και η συναλλαγματική σταθερότητα που είχε η Ελλάδα για μία δεκαετία ως μέλος της ευρωζώνης οδήγησαν τη χώρα σε δαπάνες μεγαλύτερες από ό,τι μπορούσε να χρηματοδοτήσει, με αποτέλεσμα το δημόσιο χρέος να εκτιναχθεί στο 143% του ΑΕΠ.
Με μία σειρά έγκαιρων και αναγνωρισμένων επιτυχιών, η Αθήνα προχώρησε στην αναδιοργάνωση του ασφαλιστικού συστήματος, που ήταν ένα από τα πλέον γενναιόδωρα στην Ευρώπη. Μειώθηκαν οι μισθοί των δημοσίων υπαλλήλων κατά 15% και κόπηκαν τα επιδόματα Χριστουγέννων και Πάσχα. Συνολικά επετεύχθησαν μέτρα περικοπών ισάξια με το 8% του ΑΕΠ.
Από τον προηγούμενο χρόνο, όμως, η πορεία των μεταρρυθμίσεων έχει επιβραδυνθεί. Οι φόβοι για νέα βίαια επεισόδια στους δρόμους της Αθήνας ανάγκασαν την κυβέρνηση Παπανδρέου να αναβάλει κάποιες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Η βαθύτερη της αναμενόμενης ύφεση έσβησε τις ελπίδες για αύξηση των δημοσίων εσόδων. Το αποτέλεσμα όλων αυτών φάνηκε στα όσα κοινοποίησε η Eurostat με αύξηση του ελλείμματος στο 10,5% του ΑΕΠ, επίπεδο χειρότερο από ό,τι αναμενόταν.
Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η κυβέρνηση έχει χάσει το θάρρος της. Πράγματι ελάχιστες διαδηλώσεις έχουν πραγματοποιηθεί από το προηγούμενο καλοκαίρι, αν και ο κ. Παπανδρέου έχει βρεθεί αντιμέτωπος με διαδηλωτές σε επισκέψεις του στην επαρχεία όπου στόχευε να εξηγήσει την πολιτική του.
Ο Θ. Πάγκαλος, αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, έπεσε θύμα επίθεσης με γιαούρτια. «Πολλοί ξένοι πρεσβευτές περίμεναν ότι η Αθήνα θα πυρποληθεί, αλλά κάτι τέτοιο δεν έγινε γιατί ο κόσμος ξέρει ότι κάτι πρέπει να αλλάξει» αναφέρει ο Γ. Στουρνάρας, πρόεδρος του ΙΟΒΕ.
Αντιθέτως υπάρχει μία σύγκρουση ανάμεσα στην Ελλάδα και τους διεθνείς χρηματοοικονομικούς οργανισμούς. Στην τελευταία του έκθεση το ΔΝΤ αναφέρει ότι το πρόγραμμα βρίσκεται σε σταυροδρόμι. Κατ' ιδίαν ορισμένοι αξιωματούχοι αναφέρουν ότι η φράση αυτή υποτιμά την πραγματική κατάσταση. Οι αξιωματούχοι της τρόικας που φτάνουν στην Αθήνα αυτόν τον μήνα αναμένεται να τονίσουν την αναγκαιότητα για την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων που έχουν προβλεφθεί και για την άμεση εξασφάλιση πρωτογενούς πλεονάσματος, τουλάχιστον προ τόκων.
Και έχουν ένα μεγάλο όπλο στα χέρια τους: την απειλή για τις επόμενες δόσεις του πακέτου στήριξης. Υπό πίεση η Αθήνα τις τελευταίες δύο εβδομάδες έδωσε τις γενικές αρχές ενός νέου μεσοπρόθεσμου οικονομικού σχεδίου για την αναδιάρθρωση του δημόσιου τομέα και τη χρηματοδότησή του. Στο επίκεντρο βρίσκεται ένα πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων 50 δισ. ευρώ, που αρκούν για τη μείωση του χρέους για το αντίστοιχο 18% του ΑΕΠ μέχρι το 2020. Σε αυτό θα περιλαμβάνονται μερίδια σε δημόσιες εταιρείες, λιμάνια, αεροδρόμια και μαρίνες ή και ενοικιάσεις γης.
Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, ωστόσο, δηλώνουν κατ' ιδίαν ότι πήρε πολύ καιρό στην Αθήνα να αναγνωρίσει ότι πρέπει να συγκεντρώσει αυτά τα κεφάλαια. Οι ειδικοί για θέματα ιδιωτικοποιήσεων είναι σκεπτικοί και τονίζουν ότι τεχνικές και νομικές προκλήσεις ενδεχομένως να εμποδίσουν την επίτευξη άμεσης προόδου. Επιπλέον το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων έχει διχάσει την κυβέρνηση Παπανδρέου και έχει κινητοποιήσει τους συνδικαλιστές.
Ο κ. Παπακωνσταντίνου ζητά από όλους να μην υποτιμήσουν τη θέληση της κυβέρνησης «να προχωρήσει» επισημαίνοντας ότι ακόμη έχει ευρεία λαϊκή στήριξη. Μεγάλοι Έλληνες επιχειρηματίες, όμως, και αξιωματούχοι της ευρωζώνης ανησυχούν ότι η κυβέρνηση δεν έχει τον έλεγχο των καταστάσεων. «Κανείς δεν διοικεί την κυβέρνηση» δήλωσε ένα επιχειρηματικό στέλεχος.
Η Αθήνα έχει αποτύχει να απελευθερώσει τον κλάδο ενέργειας. Οι επενδυτές εκφράζουν παράπονα ότι εξακολουθούν να υπάρχουν προβλήματα στο προσχέδιο του νέου επενδυτικού νόμου. «Ο μόνος τρόπος είναι να στηριχθούν οι ιδιώτες επενδυτές, οι άμεσες ξένες επενδύσεις και η ανάπτυξη με προσανατολισμό στις εξαγωγές» δηλώνει ο Ν. Καραμούζης, αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος της Eurobank.
Ο κίνδυνος είναι να βυθιστεί η χώρα σε έναν φαύλο κύκλο. Μέχρις ότου υποχωρήσει η οικονομική αβεβαιότητα για το μέλλον της Ελλάδας, υπάρχουν ελάχιστα κίνητρα για τις επενδύσεις που χρειάζονται ώστε να τονωθεί η ανάπτυξη. Ο κίνδυνος ενισχύεται ταχύτατα.
Όσο περισσότερο η Ελλάδα δεν έχει πρόσβαση στις διεθνείς αγορές, τόσο περισσότερο οι τράπεζες της χώρας θα περιορίζουν τον εγχώριο δανεισμό, εντείνοντας τη στενότητα πίστωσης που ήδη στραγγαλίζει την οικονομία. «Είμαστε θύματα ενός κράτους που έχει χάσει τη διεθνή του αξιοπιστία» δηλώνει ο κ. Καραμούζης. Οι ελληνικές τράπεζες εξαρτώνται από τη ρευστότητα της ΕΚΤ, η οποία όμως ζητά από την Αθήνα να επιταχύνει τις μεταρρυθμίσεις και μπορεί να κλείσει τη στρόφιγγα της ρευστότητας εάν δεν μείνει ικανοποιημένη.
Η Αθήνα ήλπιζε να επιστρέψει στις αγορές τον επόμενο χρόνο, όταν βάσει του ισχύοντος προγράμματος θα χρειαστεί 25-30 δισ. ευρώ. Με τις αποδόσεις των διετών ομολόγων σε νέο ρεκόρ, στο 25%, αυτό το χρονοδιάγραμμα μοιάζει απίθανο. Ένα νέο πακέτο στήριξης θα είναι δύσκολο να στηριχθεί στους φορολογούμενους πολίτες της Γερμανίας και της Φινλανδίας.
Οι αγορές αρχίζουν να εκτιμούν ότι η αναδιάρθρωση χρέους είναι αναπόφευκτη. Ένα σενάριο που το ΔΝΤ και η Ε.Ε. εξακολουθούν να αρνούνται. Η ΕΚΤ έχει προειδοποιήσει για τις καταστροφικές επιπτώσεις στο τραπεζικό σύστημα της χώρας και όχι μόνο. Τον προηγούμενο μήνα η Αθήνα ζήτησε από τις εισαγγελικές αρχές να ερευνήσουν τις φήμες που προκλήθηκαν για ενδεχόμενη αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, κίνηση που έδωσε ακόμη περισσότερο την εικόνα μίας κυβέρνησης υπό πολιορκία.
Απέναντι στην πιθανότητα μίας κατάρρευσης, αλήθεια… τι μπορούν να κάνουν οι Έλληνες αστυνομικοί που είναι στα πούλμαν;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου