Όταν η τρόικα αθωώνει τον εαυτό της

Από την Καθημερινή

Του Σταύρου Λυγερού

Όταν ψηφιζόταν το Μνημόνιο η τρόικα και η κυβέρνηση Παπανδρέου είχαν υποσχεθεί ότι στο τέλος του 2011 - αρχές του 2012 η Ελλάδα θα επέστρεφε στις αγορές και σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Αντ’ αυτού, η οικονομία βυθίζεται στον φαύλο κύκλο της ύφεσης, με αποτέλεσμα να πολλαπλασιάζονται τα οικονομικά και κοινωνικά ερείπια.

Αυτό δεν οφείλεται σε φυσική καταστροφή. Είναι το αναμενόμενο αποτέλεσμα της πολιτικής που ασκήθηκε την περασμένη διετία. Η ευρισκόμενη στην πλεονεκτική θέση του εντολοδότη τρόικα ισχυρίζεται ότι για την κατάσταση δεν φταίει η συνταγή της, αλλά ο τρόπος που εφαρμόστηκε.


Τελευταίο δείγμα αυτοαθώωσης είναι η ομιλία Τόμσεν. Ας σημειώσουμε παρενθετικά ότι η ευκολία με την οποία η κυβέρνηση Παπανδρέου αποδεχόταν τις εντολές τους άρεσε στους δανειστές. Τους εξόργιζαν, όμως, η ολιγωρία και η ασυνέπειά της. Στην πραγματικότητα οι δύο αυτές επιφανειακά αντιφατικές συμπεριφορές είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος.

Εκτός αυτού, την ύφεση δεν την προκάλεσαν αποκλειστικά και μόνο η ασυνέπεια, η ολιγωρία και τα ολέθρια λάθη της κυβέρνησης Παπανδρέου. Δεδηλωμένος στόχος της τρόικας δεν ήταν μόνο η δραστική μείωση του ελλείμματος. Ήταν και η εσωτερική υποτίμηση, μέσω της οποίας υποτίθεται θα αποκαθιστούσε την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας.

Εσωτερική υποτίμηση, όμως, γίνεται μόνο με την πρόκληση ύφεσης. Με άλλα λόγια, η ύφεση ήταν σκοπός και όχι απροσδόκητη παρενέργεια της εφαρμοζόμενης θεραπείας - σοκ. Απλώς, η ύφεση προσέλαβε πολύ μεγαλύτερες διαστάσεις, όπως είχαν εξ αρχής προειδοποιήσει όσοι έβλεπαν καθαρά τα πράγματα.

Ο εγκλωβισμός της οικονομίας στον φαύλο κύκλο της ύφεσης, εκτός από το οικονομικο-κοινωνικό κόστος, εκτροχιάζει και το πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής.

Η ύφεση προκαλεί μείωση εσόδων και αύξηση δαπανών. Επιπλέον, οξύνει το κλίμα οικονομικής ανασφάλειας το οποίο προκαλεί περαιτέρω εσωστρέφεια, με αποτέλεσμα η οικονομία να εγκλωβίζεται σε καθοδικό φαύλο κύκλο. Με άλλα λόγια η κατάσταση θυμίζει σκύλο που κυνηγάει την ουρά του.

Οι δανειστές αντιλαμβάνονται την ανάταξη της ελληνικής οικονομίας με όρους βίαιης απαξίωσης. Προσπαθούν να καταστήσουν την Ελλάδα ελκυστική για το ξένο κεφάλαιο, μετατρέποντάς την σε χώρα ευκαιριών, αφενός λόγω της εκποίησης ακινήτων και επιχειρήσεων και αφετέρου λόγω του χαμηλού κόστους εργασίας.

Μια τέτοια Ελλάδα μπορεί να είναι το όραμα της τρόικας, αλλά όχι των Ελλήνων. Εκτός αυτού, όμως, η Ελλάδα δεν πρόκειται να προσελκύσει σημαντικές ξένες επενδύσεις μόνο επειδή θα μειώσει το κόστος εργασίας.

Είναι στρατηγικό λάθος να προσπαθήσει να γίνει ανταγωνιστική με βάση το κόστος εργασίας, όταν δίπλα της έχει τη Βουλγαρία, την Τουρκία και παραδίπλα την Αίγυπτο. Ανταγωνιστική θα γίνει αξιοποιώντας τα ουκ ολίγα συγκριτικά της πλεονεκτήματα. Οι δανειστές εφαρμόζουν τη γνωστή συνταγή του ΔΝΤ.

Ήταν καθήκον της ελληνικής πολιτικής ελίτ να επεξεργασθεί και να εφαρμόσει ένα εθνικό σχέδιο ανάταξης, που να ταιριάζει στην ελληνική οικονομία. Η πολιτική ελίτ, όμως, είναι μέρος του προβλήματος και όχι της λύσης.