Η καταστροφή μπορεί να περιμένει

Από το Euro2day

«Την σήμερον ημέρα δεν υπάρχει καμία έλλειψη σε ειδήμονες – οικονομικούς ή άλλους – που προειδοποιούν για επερχόμενη καταστροφή. Αν έχουν δίκιο, χαιρετίζονται ως "μάντεις". Αν δεν έχουν δίκιο, το πιθανότερο είναι πως κανένας δεν θα θυμάται το θέμα. Μία πρόβλεψη: δεν θα υπάρξει έλλειψη προβλέψεων ότι το 2012 θα εξελιχθεί σε καταστροφική χρονιά» σύμφωνα με τον Barry Eichengreen.

Η δική του άποψη είναι διαφορετική: «Το 2012 δεν θα είναι μια χρονιά κρίσης, ούτε όμως θα φέρει και το τέλος στα τρέχοντα οικονομικά προβλήματα. Μάλλον θα είναι μια χρονιά που κουτσά - στραβά κάτι θα κάνουμε» λέει.

Σύμφωνα με τον κ. Eichengreen, «πολλοί πιστεύουν πως το 2012 θα είναι η χρονιά της μεγάλης επιτυχίας ή της μεγάλης αποτυχίας για την Ευρώπη – είτε θα γίνει το "μεγάλο άλμα" προς την ενοποίηση της Ευρώπης, με τη δημιουργία μιας δημοσιονομικής ένωσης και την έκδοση ευρωομολόγων, ή θα διαλυθεί η ευρωζώνη και θα πυροδοτήσει την "μητέρα όλων των οικονομικών κρίσεων".

Στην πραγματικότητα κανένα από τα δυο σενάρια δεν είναι εύλογο. Η κατάρρευση της ευρωζώνης, βεβαίως, θα ήταν μια οικονομική και δημοσιονομική καταστροφή. Αυτός ακριβώς όμως είναι και ο λόγος για τον οποίον η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα ξεπεράσει την απροθυμία της και θα παρέμβει στις αγορές ιταλικών και ισπανικών ομολόγων, αλλά και γιατί οι κυβερνήσεις της Ιταλίας και της Ισπανίας, τελικά, θα αξιοποιήσουν αυτό το "περιθώριο" που θα τους δοθεί για να ολοκληρώσουν τις μεταρρυθμίσεις που απαιτεί σε αντάλλαγμα η ΕΚΤ.

Το βέβαιο είναι πως η Ευρώπη δεν θα γλιτώσει την οδύνη μιας ύφεσης. Ένα κακοφτιαγμένο σχέδιο ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών και το "σύννεφο της αβεβαιότητας" που κρέμεται πάνω από το ευρώ, σημαίνουν πως η ύφεση ήδη "ψήνεται". Επιπλέον, οι μεταρρυθμίσεις υπέρ της ανάπτυξης που χρειάζονται σε χώρες όπως η Ιταλία είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα κάνουν τα πράγματα χειρότερα, πριν τα βελτιώσουν.

Η αρχική επίπτωση της μείωσης του κόστους προσλήψεων και απολύσεων, για παράδειγμα, θα είναι οι απολύσεις πλεονάζοντος προσωπικού. Όμως, οι επενδυτές κοιτούν στο μέλλον, έτσι οι μεταρρυθμίσεις που υπόσχονται μελλοντική επιστροφή στην ανάπτυξη λογικά θα τους καθησυχάσουν».

Όπως εκτιμά, «αν και η ευρωζώνη είναι απίθανο να καταρρεύσει το 2012, δεν θα υπάρξει οριστική απάντηση στο ερώτημα εάν το ευρώ θα επιβιώσει, διότι δεν θα γίνει κανένα "μεγάλο άλμα" σε ό,τι αφορά την ευρωπαϊκή ενοποίηση. Οι αναθεωρήσεις των Συνθηκών χρειάζονται χρόνο για να επικυρωθούν. Οι ενέργειες για την ενίσχυση των ευρωπαϊκών δημοσιονομικών κανόνων, για παράδειγμα, θα λάβουν την μορφή διμερών συμφωνιών μεταξύ κυβερνήσεων, αντί για αλλαγές στην Συνθήκη της Λισσαβώνας.

Είναι μια θλιβερή κατάσταση όταν μια ύφεση θεωρείται ότι "κουτσά - στραβά κάτι κάνουμε". Όμως αυτή είναι η κατάσταση της Ευρώπης».

Σε ό,τι αφορά τις ΗΠΑ, ο κ. Eichengreen τονίζει πως «αν και τα πρόσφατα στοιχεία υποδηλώνουν ότι η οικονομία τα πάει καλύτερα είναι σημαντικό να μην παρασυρόμαστε. Η δημοσιονομική στήριξη για την επέκταση θα συνεχίσει να αποσύρεται. Και, αν και η αγορά κατοικίας δείχνει κάποια σημάδια σταθεροποίησης, οι τιμές θα συνεχίσουν να πιέζονται από την μεγάλη "σκιά" των αποθεμάτων κατοικιών που βρίσκονται υπό κατάσχεση ή που έχουν ήδη κατασχεθεί από τις τράπεζες.

Αυτοί οι παράγοντες αφήνουν να εννοηθεί ότι η επιτάχυνση της αμερικανικής ανάπτυξης που ξεκίνησε το τρίτο τρίμηνο του 2011 είναι απίθανο να διατηρηθεί. Την ίδια ώρα, αν η ανάπτυξη επιβραδυνθεί σημαντικά, η Fed αναμφίβολα θα απαντήσει με έναν ακόμα γύρο ποσοτικής χαλάρωσης – με ένα QE3. Έτσι, αν και η ανάπτυξη του χρόνου είναι πιθανό να είναι χαμηλότερη του 3%, οι ΗΠΑ θα μπορέσουν να αποφύγουν μια διπλή ύφεση».

Κατά τον ίδιο «η Κίνα μάλλον θα καταγράψει ρυθμό ανάπτυξης 7,5-8% το 2012. Αυτό είναι η κινεζική εκδοχή του "κουτσά - στραβά" – σημαντικά βραδύτερος ρυθμός ανάπτυξης σε σχέση με τους διψήφιους ρυθμούς του παρελθόντος, όχι όμως και η "ανώμαλη προσγείωση" την οποία θεωρούν αναπόφευκτη οι "μάντεις κακών"».

Ο κ. Eichengreen δηλώνει «πιο απαισιόδοξος από θεσμούς όπως η Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, που περιμένουν η κινεζική ανάπτυξη να διαμορφωθεί το 2012 στο 8,5%-9% – προβλέψεις οι οποίες δεν συνυπολογίζουν την υποχώρηση στην αγορά κατοικιών της Κίνας. Αν και η αποδυνάμωση της ζήτησης για κατοικίες δεν έχει ακόμα μεταφραστεί σε χαμηλότερες τιμές, ωστόσο ο όγκος των συναλλαγών έχει πέσει δραματικά. Και εκεί που πάνε οι όγκοι, ακολουθούν κάποια στιγμή και οι τιμές».

Κατά τον ίδιο, «ευτυχώς, η Κίνα εξακολουθεί να έχει μια σχεδιασμένη οικονομία στην οποία οι αξιωματούχοι μπορούν να ενεργοποιήσουν πολιτικές που θα λειτουργήσουν ως "μαξιλάρι" για τις όποιες επιπτώσεις. Αν, για παράδειγμα, οι κατασκευές "κάνουν βουτιά", οι αρμόδιες αρχές μπορούν να μειώσουν τις απαιτήσεις για αποθέματα, όπως έκαναν πρόσφατα, ενθαρρύνοντας έτσι τις τράπεζες να δανείσουν σε άλλους κλάδους. Και, αν οι οικονομίες της Ευρώπης και των ΗΠΑ αποφύγουν τα χειρότερα, τότε θα "κρατήσουν" οι κινεζικές εξαγωγές».

«Ως εκ τούτου, αν μπουν σε σειρά τα μεγαλύτερα "κομμάτια" της παγκόσμιας οικονομίας, δεν υπάρχει λόγος γιατί το 2012 να είναι μια καταστροφή. Όμως, αυτό το "κουτσά - στραβά" δεν μπορεί να συνεχιστεί για πάντα. Η Ευρώπη πρέπει να "τραβήξει μια κόκκινη γραμμή" στην κρίση της και να σκεφθεί το πώς θα αναπτυχθεί.

Οι ΗΠΑ πρέπει να ξεπεράσουν την πολιτική πόλωση και το πολιτικό αδιέξοδο. Και η Κίνα πρέπει να εξισορροπήσει την οικονομία της – στρεφόμενη από τις κατασκευές και τις εξαγωγές στην ιδιωτική κατανάλωση ως τον βασικό μοχλό ανάπτυξης – όσο έχει ακόμα καιρό.

Βέβαια, αν δεν γίνει τίποτα από αυτά – ή αν δεν γίνουν αρκετά από αυτά – το 2013 θα μπορούσε να αποδειχθεί το annus horribilis των ονείρων των υπερ-αρκούδων» καταλήγει.

* Ο κ. Barry Eichengreen είναι καθηγητής Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας Berkeley.