ΕΚΤ: Ποσοτική χαλάρωση από την... πίσω πόρτα

Από τους Financial Times (via Euro2day)

Των Ralph Atkins και Tracy Alloway

Εάν η λύση στην κρίση της ευρωζώνης ήταν ένα τείχος ρευστότητας, τότε αυτό ακριβώς έπραξε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Περισσότερες από 500 τράπεζες δανείστηκαν συνολικά 489 δισ. ευρώ σε τριετή δάνεια, ποσό που αντιστοιχεί περίπου στο 5% του ΑΕΠ της ευρωζώνης. Είναι η μεγαλύτερη ένεση ρευστότητας στην Ιστορία της ΕΚΤ.

Υπό την προεδρία του Mario Draghi, η ΕΚΤ έχει αντισταθεί στις πολιτικές πιέσεις για πιο επιθετική παρέμβαση στην αγορά κρατικών ομολόγων. Αντιθέτως, επέλεξε να διοχετεύσει κεφάλαια στο χρηματοοικονομικό σύστημα, ελπίζοντας ότι έτσι θα πετύχει τρεις στόχους: να ελαχιστοποιήσει τον κίνδυνο κατάρρευσης τραπεζών, να αποτρέψει την πιστωτική κρίση που θα βύθιζε σε βαθιά ύφεση την ευρωζώνη και να μειώσει τις πιέσεις στην αγορά κρατικών ομολόγων.


«Τη γενναιότητα την επέδειξαν οι τράπεζες, αλλά το δυσθεώρητο ύψος των δανείων από την ΕΚΤ είναι κάπως ειρωνικό, αν αναλογιστεί κανείς όλη τη φασαρία που έγινε για να αγοράσει λίγα παραπάνω κρατικά ομόλογα», αναφέρει ο Erik Nielsen, επικεφαλής ανάλυσης της Unicredit.

Θα πετύχει το σχέδιο της κεντρικής τράπεζας; Το μεγαλύτερο μέρος των 489 δισ. ευρώ είναι δάνεια που μετατράπηκαν από βραχυπρόθεσμα σε μακροπρόθεσμα. Ουσιαστικά, νέα ρευστότητα είναι μόνο τα 190 δισ. ευρώ.

Η ΕΚΤ, όμως, ελπίζει ότι ο μακροπρόθεσμος ορίζοντας των δανείων θα αλλάξει πολύ τα πράγματα γιατί θα δώσει στις τράπεζες μεγαλύτερη ασφάλεια και θα επιτρέψει να σκεφτούν πιο στρατηγικά.

Αρχικά, εκείνες μπορεί να αποθέσουν αυτά τα κεφάλαια στην ΕΚΤ. Από τις αρχές του επόμενου έτους, όμως, πιστεύεται ότι θα αρχίσουν να χρησιμοποιούν αυτόν τον, χαμηλού κόστους, δανεισμό για να αναχρηματοδοτήσουν τραπεζικά ομόλογα ύψους 230 δισ. ευρώ που λήγουν το πρώτο τρίμηνο – ειδικότερα οι τράπεζες εκείνες που είναι αποκλεισμένες από τις αγορές ή δεν θέλουν να πληρώσουν τα ακριβά επιτόκια που ζητούν οι ανήσυχοι επενδυτές.

Ο κ. Draghi προειδοποίησε το ευρωκοινοβούλιο τη Δευτέρα ότι «οι πιέσεις στην αγορά ομολόγων είναι πολύ - πολύ σημαντικές, αλλά όχι πρωτοφανείς». Εάν η ΕΚΤ δεν προχωρούσε σε αυτήν την κίνηση, οι τράπεζες θα μείωναν τις τοποθετήσεις τους, φοβούνταν οι περισσότεροι, κλείνοντας παράλληλα τη στρόφιγγα της πίστωσης στην πραγματική οικονομία.

Με εξασφαλισμένη τη χρηματοδότησή τους, σταδιακά θα ανακάμψει και η προθυμία των τραπεζών να χρηματοδοτήσουν την πραγματική οικονομία. Ο Gilles Moec, οικονομικός αναλυτής της Deutsche Bank, δηλώνει ότι η προηγούμενη επιχείρηση ρευστότητας της ΕΚΤ – η οποία παρείχε στις τράπεζες το 2009 συνολικά 442 δισ. ευρώ σε μονοετή δάνεια – συνέβαλε στην αύξηση της πίστωσης τον επόμενο χρόνο.

Προειδοποιεί, όμως, ότι δεν πρέπει να περιμένουμε άμεσο αντίκτυπο. «Η κίνηση αυτή δεν πρόκειται να βοηθήσει την οικονομία της ευρωζώνης πριν από το τέλος του πρώτου εξαμήνου του 2012», δηλώνει.

Οι τράπεζες δεσμεύονται από τους αυστηρότερους κανόνες, ενώ η ύφεση σε πολλές χώρες της ευρωζώνης θα μειώσει τη ζήτηση για δάνεια από τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις.

Διευκολύνοντας την κατάσταση για τον τραπεζικό κλάδο, το τείχος ρευστότητας από την ΕΚΤ θα πρέπει να μειώσει κάπως και τις πιέσεις που αντιμετωπίζουν οι κυβερνήσεις της ευρωζώνης που βρίσκονται στο επίκεντρο της κρίσης.

Τα αποτελέσματα πιθανότατα θα είναι μεγαλύτερα σε χώρες -όπως η Ισπανία και η Ιταλία- όπου τα προβλήματα προκλήθηκαν επειδή οι τράπεζες συνάντησαν δυσκολίες και όχι από τον αδύναμο έλεγχο των δημοσιονομικών.

Ο Γάλλος Πρόεδρος Nicolas Sarkozy και ο επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας της Γαλλίας Christian Noyer πρότειναν να επανεπενδυθούν τα δάνεια από την ΕΚΤ σε μαζικές αγορές κρατικών ομολόγων – αυτό ισοδυναμεί με ποσοτική χαλάρωση από... την πίσω πόρτα. Ο κ. Noyer περιέγραψε τη δράση της ΕΚΤ σαν το μεγάλο μπαζούκα.

«Δεν πρόκειται για ποσοτική χαλάρωση με τη στενή έννοια του όρου, παρ' όλα αυτά ο αντίκτυπος στην αγορά δεν θα είναι αμελητέος», υποστηρίζει ο Stephane Deo, οικονομικός αναλυτής της UBS.

Άλλοι είναι πιο δύσπιστοι. Μέχρι πρότινος, το βασικό χαρακτηριστικό των αγορών ήταν η μαζική φυγή από τα ομόλογα των χωρών που βρίσκονται στη δίνη της κρίσης. Οι τράπεζες της Ευρωπαϊκής Ένωσης μείωσαν την έκθεσή τους στην περιφέρεια από 497 δισ. ευρώ σε 455 δισ. ευρώ από τις αρχές του έτους μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Αρχής.

Ακόμη και το 2009, προτού ξεσπάσει η κρίση, υπάρχουν πολλές αμφιβολίες για το πόσα κεφάλαια από τα δάνεια των 442 δισ. ευρώ της ΕΚΤ κατέληξαν σε αγορές κρατικών ομολόγων.

Αυτήν τη φορά, η ΕΚΤ δεν έχει την ψευδαίσθηση ότι θα αλλάξει τους όρους του παιχνιδιού ως προς την κρίση της ευρωζώνης. Ο Nick Matthews, οικονομικός αναλυτής της Royal Bank of Scotland, επισημαίνει ότι «ακόμη δεν έχει αντιμετωπιστεί με επιτυχία το πλέγμα τραπεζών - κρατών».

Οι πολιτικοί της ευρωζώνης έχουν πολλά θέματα να αντιμετωπίσουν ώστε να ανακάμψει η εμπιστοσύνη των επενδυτών. Η ΕΚΤ, όμως, ελπίζει ότι κατάφερε να γείρει λίγο το κλίμα προς τη σωστή κατεύθυνση.