Συμφωνία χρεοκοπίας το PSI

Από Το Ποντίκι 22.12.2011 (απ' όπου και το σκίτσο του Soloup)

Στην πιο κρίσιμη φάση της μπαίνει και επισήμως όχι μόνο η ελληνική οικονομία, αλλά η χώρα ολόκληρη. Τα Χριστούγεννα, παραδοσιακά, δεν είναι κατάλληλη εποχή για κακές ειδήσεις, αλλά αυτό μικρή σημασία έχει για όσους σχεδιάζουν την τύχη της Ελλάδας όλο το τελευταίο διάστημα. Ιδιαιτέρως για όσους τώρα καθορίζουν τους όρους της αναδιάρθρωσης μεγάλου μέρους των ελληνικών χρεών. Δηλαδή τους όρους μιας μορφής χρεοκοπίας που... απλώς επιχειρείται να παραμείνει «ελεγχόμενη».


Οι ειδήσεις για την πορεία του PSI (της ανταλλαγής ομολόγων μεταξύ Ελλάδας και δανειστών με στόχο την καταρχήν ονομαστική μείωση του χρέους) δεν είναι ευνοϊκές για την Ελλάδα.

Τις τελευταίες μέρες όλα δείχνουν πως η «διαπραγμάτευση» (αν υπήρξε ποτέ με την κυριολεκτική έννοια του όρου) για τους όρους που θα διέπουν τα νέα ομόλογα, τα οποία θα εκδώσει η Ελλάδα ως «αντάλλαγμα» για τη διαγραφή του 50% της ονομαστικής αξίας των ομολόγων που κατέχουν σήμερα ιδιώτες επενδυτές, καταλήγει με ολοκληρωτική νίκη των ομολογιούχων.


Τα δίνουμε... όλα

Σύμφωνα με τις έως τώρα – εν πολλοίς δημοσιευμένες – πληροφορίες:

1. Τα νέα ομόλογα θα έχουν το ίδιο νομικό καθεστώς με το αναμενόμενο δάνειο – που θα δοθεί στο πλαίσιο του PSI – των 130 δισ. ευρώ συνολικά από το προσωρινό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Στήριξης (EFSF). Δηλαδή θα τους δώσουμε ομόλογα «πρώτης εξασφάλισης», κάτι που σημαίνει ότι οι κάτοχοί τους, στο πολύ πιθανό ενδεχόμενο μιας ελληνικής κατάρρευσης, εγγυημένα θα έχουν λαμβάνειν.

Και όχι μόνο θα έχουν λαμβάνειν, αλλά, εφόσον αληθεύουν – και... γιατί να μην αληθεύουν; – οι πληροφορίες που έχουν ήδη δημοσιευθεί, τα νέα ομόλογα θα έχουν «ρήτρες υπεραπόδοσης» (GDP warrants) σε περίπτωση εξόδου της Ελλάδας από την ύφεση και αύξησης του ελληνικού ΑΕΠ πάνω από ένα ποσοστό. Κοινώς, αν υποτεθεί ότι η χώρα μας καταφέρει να βγει από την ύφεση, θα πληρώσει επιπλέον «μίζα» στους δανειστές της. Συνεπώς, η όποια «ονομαστική» συμφωνία σε καμιά περίπτωση δεν θα είναι η τελική.

2. Ως εκκρεμότητα φέρεται να παραμένουν στο τραπέζι δύο σημαντικές παράμετροι: το επιτόκιο των νέων ομολόγων και η διάρκεια. Ωστόσο, σύμφωνα με ρεπορτάζ της οικονομικής ιστοσελίδας Euro2day την Τρίτη:

«Οι ομολογιούχοι έχουν καταθέσει νέα πρόταση που προβλέπει κλιμάκωση των επιτοκίων για τα νέα ομόλογα. Ειδικότερα η πρόταση προβλέπει τα νέα ομόλογα να ξεκινούν με κουπόνι 4%, που θα ισχύει για τα πρώτα τρία κρίσιμα χρόνια και θα κλιμακώνεται στο 4,5% για την επόμενη πενταετία (έως το 2020) και στο 5% για το υπόλοιπο της διάρκειας του δανείου».

Κοινώς, αφού η κύρια επιδίωξη της ελληνικής πλευράς είναι να επιτευχθεί η μεγαλύτερη δυνατή επιμήκυνση, μπορούμε βασίμως να συμπεράνουμε, ύστερα από τις ισχυρές ελληνικές δεσμεύσεις ως προς το νομικό καθεστώς, ότι αυτή θα επιτευχθεί λόγω ελκυστικού για τους δανειστές επιτοκίου.

Κάτι που σημαίνει ότι η Ελλάδα καταλήγει σε έναν δανεισμό με όρους ανάλογους αυτού από την τρόικα και μάλιστα με διάρκεια πολύ μεγαλύτερη. Συνεπώς και σε πολυετείς δεσμεύσεις λιτότητας, αποστράγγισης της οικονομίας και πολιτικής επιτροπείας, οι οποίες έτσι ή αλλιώς περιλαμβάνονται στο νέο ευρωσύμφωνο.

Ως συμπλήρωμα της «πρώτης εξασφάλισης» έρχεται και η οριστικοποίηση της υπαγωγής των νέων ομολόγων στο αγγλικό δίκαιο (το «δίκαιο των δανειστών», το οποίο θα κάνει σχεδόν ακατόρθωτη – ή τουλάχιστον απείρως δυσκολότερη – μια μελλοντική διαχείριση του συνόλου σχεδόν του χρέους με ελληνικούς όρους).

Δεδομένου ότι η ολοκλήρωση του PSI, με «μείωση του χρέους» κατά 100 δισ. ευρώ περίπου, είναι η προϋπόθεση για τη λήψη του νέου δανείου των 130 δισ. ευρώ από το EFSF, το οποίο θα έχει επίσης όρους «πρώτης εξασφάλισης», όπως άλλωστε και το δάνειο της τρόικας, η εικόνα την επαύριον τής – υποτίθεται επωφελούς – συμφωνίας θα έχει ως εξής:

Το δάνειο από την τρόικα (110 δισ. ευρώ), τα 75 έως 100 δισ. των νέων ομολόγων και το νέο δάνειο από τον EFSF (ή μήπως... από το ΔΝΤ;) των 130 δισ. (αν τελικά δοθεί!) θα είναι απολύτως δεσμευμένα από τους δανειστές, με το δίκαιο που τους εξυπηρετεί, με επιτόκιο γύρω στο 5%, με ρήτρες αύξησης σε περίπτωση ανάπτυξης και επιπλέον θα υπάγονται στο βρετανικό δίκαιο ώστε να μην μπορεί η Ελλάδα στο μέλλον να το μειώσει μονομερώς.

Με άλλα λόγια, η κυβέρνηση Παπανδρέου, η οποία δρομολόγησε τη χρεοκοπία, παρέλαβε ένα χρέος γύρω στα 330 δισ. ευρώ, «ελεύθερο» από νομικές ρήτρες, το σκλάβωσε με την τρόικα και τις δανειακές συμβάσεις για τα πρώτα 110 δισ. ευρώ και έρχεται σήμερα η διάδοχη κυβέρνηση Παπαδήμου να αφήσει πίσω της φεύγοντας ένα πολύ μεγαλύτερο – λαμβάνοντας υπ’ όψιν και τα ομόλογα που δεν περιλαμβάνονται στο PSI –, αλλά απολύτως εξασφαλισμένο για τους δανειστές.


Ανασφάλεια

Εν τω μεταξύ, το νέο δάνειο της Ελλάδας, ανεξάρτητα από την κατάληξη του PSI, η οποία είναι προφανώς δρομολογημένη, δεν είναι μια τόσο απλή υπόθεση. Τα δεδομένα που διαμορφώνονται στην ευρωζώνη δημιουργούν πλέον ένα περιβάλλον γενικευμένης ανασφάλειας για το μέλλον της και αυτό δεν μπορεί παρά να αντανακλά και στην Ελλάδα.

Άλλωστε είναι δεδομένο ότι η χώρα μας – πληρώνοντας με όρους καταστροφής την υπαγωγή της στην τρόικα –, βυθισμένη στην ύφεση και με το έλλειμμα να κινείται σε τροχιά μη ελέγξιμη (δεν είναι τυχαίο ότι ο δυστυχής Σαχινίδης αδυνατεί, στα τελειώματα του χρόνου, να προσδιορίσει το τελικό ποσοστό του ελλείμματος), δεν αποτελεί καν μια περίπτωση διατηρήσιμης χώρας.

Ως εκ τούτου, δεν είναι παράξενο το ότι αυτές τις μέρες εμφανίστηκαν εκτιμήσεις κοινοτικών οι οποίες προειδοποιούσαν πως είναι πιθανό η ευρωζώνη να μη θελήσει να δανειοδοτήσει εκ νέου την («αναξιόπιστη») Ελλάδα και ότι ίσως θα ήταν προτιμότερο το ισόποσο του νέου δανείου να κατευθυνθεί προς τις τράπεζες για να μειώσουν την έκθεσή τους στο ελληνικό χρέος και τις συνέπειες ενός ελληνικού κραχ.

Παράλληλα η ευρωζώνη δείχνει πια τρομακτικά ευάλωτη στις πιέσεις των αγορών και ανίκανη να απαντήσει στις προκλήσεις της σφοδρής κρίσης χρέους, η οποία πλέον συνοδεύεται και από απειλή ύφεσης.

Έτσι βλέπουμε αυτές τις μέρες μαζικές υποβαθμίσεις της πιστοληπτικής ικανότητας και της βραχυπρόθεσμης προοπτικής τραπεζών και χωρών, με τη Γαλλία και την εκτός ευρωζώνης Βρετανία να παίζουν στις εκτιμήσεις των οίκων αξιολόγησης και στα πρωτοσέλιδα.

Μόνο που μια υποβάθμιση της Γαλλίας, αλλά και των άλλων απειλούμενων χωρών, όπως πολλές φορές έχουμε εξηγήσει τόσο στο «Π» όσο και στην ιστοσελίδα μας (http://www.topontiki.gr) και όπως πλέον διαπιστώνουν άπαντες, θα φέρει μια πολλαπλή υποβάθμιση του συνόλου της ευρωζώνης, των έτσι ή αλλιώς προβληματικών μηχανισμών αντιμετώπισης της κρίσης και των θεσμών της – έως και του προϋπολογισμού της Ε.Ε. –, με αποτέλεσμα τα περιθώρια διαχείρισης της κρίσης να γίνονται όλο και στενότερα.

Είναι χαρακτηριστική η προχθεσινή προειδοποίηση του οίκου Fitch – ο οποίος έχει προειδοποιήσει για ιδιαίτερα αυξημένες πιθανότητες υποβάθμισης της Γαλλίας – ότι η αξιολόγηση «ΑΑΑ» των ομολόγων που εκδίδει ο προσωρινός μηχανισμός «στήριξης» (EFSF) εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το αν η Γαλλία και η Γερμανία θα διατηρήσουν σταθερή την πιστοληπτική τους αξιολόγηση. Κι αυτό διότι αυτές οι δύο χώρες προσφέρουν σχεδόν το 80% των σημερινών εγγυήσεων στον EFSF.

Έτσι η υποβάθμιση της προοπτικής της Γαλλίας σε «αρνητική» «έχει συνέπεια αυξημένο κίνδυνο υποβάθμισης του αξιόχρεου του EFSF».


«Χρειάζεται θαύμα»

Στο ίδιο πνεύμα ο πρόεδρος της γαλλικής Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, προσκείμενος στο στρατόπεδο των Γάλλων Σοσιαλιστών, δήλωσε την ίδια μέρα (Τρίτη) ότι «θα χρειαζόταν ένα θαύμα» για να διατηρηθεί το γαλλικό τριπλό Α, προχωρώντας σε μια δήλωση που σκόρπιζε απογοήτευση: «Βρίσκω απολύτως λυπηρό ότι αποδεχόμαστε με μια κάποια μοιρολατρία την απώλεια του ΑΑΑ και ότι, με κάποια παραίτηση, αποδεχόμαστε την υποβάθμιση της χώρας μας».

Και συμπλήρωνε: «Αυτή η απώλεια δεν είναι κάτι τετριμμένο καθώς θα έχει επιπτώσεις στα επιτόκια δανεισμού της χώρας και δεν θα έρθει χωρίς συνέπειες για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF) και τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM)».

Σε αυτό το κλίμα έρχεται και η αμφιλεγόμενη απόπειρα ενίσχυσης του ΔΝΤ, ώστε να αποτελέσει αυτό την ασπίδα της ευρωζώνης. Όμως και αυτή η εκδοχή μοιάζει εκ των προτέρων ναρκοθετημένη - και πεδίο σκληρού πολιτικού εκβιασμού – καθώς οι μεγάλες χώρες (Κίνα, ΗΠΑ, Ρωσία) εμφανίζονται απρόθυμες να δεσμεύσουν κεφάλαια σε μια κρίση την οποία η ίδια η ευρωζώνη δείχνει ανίκανη να αντιμετωπίσει.

Έτσι ο κίνδυνος αποδυνάμωσης ή και ακύρωσης του παρόντος προσωρινού (ΕFSF) και του μελλοντικού μόνιμου (ESM) μηχανισμού «στήριξης» είναι πλέον ορατός.


Αναπάντητα ερωτήματα

Σε αυτό το κλίμα γεννιούνται εύλογες καυτές απορίες και για την Ελλάδα:

♦ Πώς θα προχωρήσει ο επόμενος δανεισμός της Ελλάδας με 130 δισ. από έναν τόσο αδύναμο μηχανισμό, ο οποίος μάλιστα δυσκολεύεται ο ίδιος να δανειστεί;

♦ Πώς ο ίδιος αυτός μηχανισμός θα ανταποκριθεί σε μια τέτοια υποχρέωση όταν σε κίνδυνο βρίσκονται πολύ μεγαλύτερες και σημαντικότερες χώρες;

♦ Μήπως η αναδιάρθρωση με το PSI τελικά δεν γίνεται για να γίνουμε «αξιόπιστοι», αλλά για να δέσουν τον γάιδαρό τους οι δανειστές, ακόμη και αν η χώρα χρεοκοπήσει;

♦ Μήπως η διαδοχή Παπανδρέου από τον Παπαδήμο δεν περιείχε καμιά προοπτική «διάσωσης», αλλά αποσκοπούσε στη συνέχιση, χωρίς αναταράξεις, μιας επιλογής προδιαγεγραμμένης, την οποία ο ξοφλημένος Παπανδρέου απλώς δεν μπορούσε πια να διεκπεραιώσει;

♦ Αν η κυβέρνηση Παπαδήμου απλώς ολοκληρώνει το έργο της κυβέρνησης Παπανδρέου, τότε γιατί τόση φασαρία;

♦ Γιατί ο Παπανδρέου που μας πήγαινε στη χρεοκοπία ήταν κακός και ο Παπαδήμος που την ολοκληρώνει είναι... σοβαρός και αξιόπιστος τεχνοκράτης;

Προφανώς κανείς από τους αγιογράφους του σημερινού πρωθυπουργού ή από τους μουτζαχεντίν και τους ρουφιάνους της τρόικας δεν θα μπει στον κόπο να απαντήσει. Και δεν θα το κάνει διότι σύντομα θα εκτεθεί – και μάλιστα πάρα πολύ άσχημα...