Παίζεται το σήμερα και το αύριο της Ελλάδας

Από Το Ποντίκι (απ' όπου προέρχεται και το σκίτσο του Soloup)


Του Δημήτρη Καζάκη
οικονομολόγου - αναλυτή

Ποιο είναι το κυρίως ζητούμενο μετά και την επίσημη προσφυγή της Ελλάδας στον «μηχανισμό στήριξης» της Ε.Ε. και του ΔΝΤ; Η επίσημη άποψη είναι τραγικά απλοϊκή: Σύμφωνα με τον κ. Παπανδρέου, «οι εταίροι μας θα συνδράμουν άμεσα και αποφασιστικά ώστε να παράσχουν στην Ελλάδα το απάνεμο λιμάνι που θα μας επιτρέψει να ξαναχτίσουμε το σκάφος μας με γερά και αξιόπιστα υλικά. Άλλα και να στείλουν και ένα ισχυρό μήνυμα στις αγορές ότι η Ε.Ε. δεν παίζει και προστατεύει το κοινό μας συμφέρον και το κοινό μας νόμισμα».

Τι θα μας κοστίσει αυτό το «απάνεμο λιμάνι»; Κατά την κ. Μέρκελ αλλά και την υπουργό Οικονομικών της Γαλλίας κ. Λαγκάρντ, απαιτείται καταρχάς να δεσμευτεί άμεσα η κυβέρνηση της Ελλάδας σε νέα μέτρα περιστολής δαπανών, σε νέα μέτρα λιτότητας, πριν καν εγκριθεί το «πακέτο» των 45 δισ. ευρώ. Όλοι γνωρίζουν τι σημαίνει αυτό. Ακόμη μεγαλύτερες περικοπές σε μισθούς, συντάξεις, κοινωνικές δαπάνες κ.ο.κ.


Αυτό όμως που δεν γνωρίζει ο πολύς κόσμος είναι ότι το κυρίως ζητούμενο με το «πακέτο στήριξης» και την εγκατάσταση του ΔΝΤ στη χώρα υπό την εποπτεία της Ε.Ε., δεν είναι απλώς οι επιπλέον «θυσίες» που θα κληθούν να καταβάλουν τα λαϊκά στρώματα. Το επίδικο ζήτημα είναι η εθνική κυριαρχία της χώρας. Με την κηδεμονία του ΔΝΤ και της Ε.Ε. ο Έλληνας εργαζόμενος δεν κινδυνεύει να χάσει μόνο τη δουλειά του, τη σύνταξή του, τα δικαιώματά του, κινδυνεύει να χάσει και την ίδια τη χώρα του. Κινδυνεύει να γίνει μετανάστης, και μάλιστα λαθραίος, στην ίδια του τη χώρα.

Ο κ. Παπανδρέου ήταν πολύ ξεκάθαρος πάνω σ’ αυτό:

«Και επειδή πολλοί λένε τι σημαίνει αυτή η επιτήρηση, τι σημαίνει αυτή η κηδεμονία, το έλεγα και το 2004, όταν μας έκαναν αυτή την απογραφή και μπήκαμε στην επιτήρηση. Έλεγα στην τότε κυβέρνηση: "Ξέρετε, μας βάλατε σε επιτήρηση, αυτό είναι ουσιαστικά σαν να παίρνετε ένα μέρος της εθνικής ανεξαρτησίας της χώρας". Αυτό έχουμε σήμερα. Και πάλι, λόγω των ελλειμμάτων μας, ήρθε η Ευρωπαϊκή Ένωση – ήρθε σήμερα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο – και μας επιτηρεί. Δεν είναι απλώς επιτήρηση, είναι μία μορφή κηδεμονίας, για να το πούμε πολύ απλά και με ειλικρίνεια. Δεν είναι καθόλου ευχάριστο.

Και μάλιστα εχθές είδα σε μια διαδήλωση αφίσες "Έξω από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο". Θα μπορούσα να συνυπογράψω και να βάλω και από κάτω "Έξω και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή". Απλώς, δεν θα φύγουν με πέτρες και δεν θα φύγουν με βία. Θα φύγουν όταν εμείς θα έχουμε βάλει τάξη στην οικονομία μας, όταν εμείς θα έχουμε ανορθώσει ξανά την κοινωνία μας, όταν εμείς θα έχουμε ζήσει αυτή την επιτυχία».

Σ’ ολόκληρη την ιστορία της χώρας πολύ δύσκολα θα βρεθεί πρωθυπουργός που τόσο εύκολα παρέδωσε την εθνική ανεξαρτησία και την κυριαρχία της χώρας του. Ακόμη και για τα προσχήματα οι εκάστοτε πρωθυπουργοί έθεταν ως θέμα αρχής την εθνική κυριαρχία. Μοναδική εξαίρεση οι κυβερνήσεις των δωσίλογων στην κατοχή. Σήμερα η χώρα τίθεται επίσημα υπό νέα κατοχή, υπό νέα διεύθυνση και ο επίσημος πρωθυπουργός της χώρας το μόνο που κάνει είναι όχι μόνο να την αναγνωρίζει, αλλά και να καλεί τον λαό να σκύψει το κεφάλι για να την αποδεχτεί.

Σε άλλες εποχές η στάση αυτή θα ισοδυναμούσε με δωσιλογισμό, όχι όμως σήμερα όταν ένας τύποις σοσιαλιστής βιάζεται να παραδώσει το κουμάντο της χώρας στους γκαουλάιτερ της Ε.Ε. και του ΔΝΤ.

Το «Όχι» του Τρικούπη

Ανάλογο ιστορικό προηγούμενο, όπως είπαμε, είναι πολύ δύσκολο να βρεθεί. Για παράδειγμα, την εποχή της επίσημης χρεωκοπίας της χώρας με το γνωστό «Δυστυχώς, επτωχεύσαμεν» του Χ. Τρικούπη το 1893, οι διαπραγματεύσεις της τότε κυβέρνησης με τους ξένους κατόχους ομολόγων του ελληνικού χρέους διήρκεσαν σχεδόν τρία χρόνια και αφορούσαν τις εγγυήσεις που ζητούσαν οι δανειστές του κράτους.

* Ο Χ. Τρικούπης και η κυβέρνησή του, παρά το γεγονός ότι είχαν ενδώσει σε όλες τις απαιτήσεις των ξένων τοκογλύφων, έθεταν ως απαράβατο όρο να μην τεθεί θέμα «ελέγχου της διοίκησης της χώρας, της διαχείρισης των δημοσιονομικών ή ανάμειξης με οιονδήποτε άλλο τρόπο στην κυριαρχία ή την ανεξαρτησία της» (επιστολή Χ. Τρικούπη στις εν Λονδίνω επιτροπές ομολογιούχων, 12.2.1894).

* Οι ξένοι δανειστές απάντησαν (12.4.1894) ότι με τον όρο αυτό δεν υπήρχε καμιά εξασφάλιση ότι θα πάρουν τα λεφτά τους και ζήτησαν από την ελληνική κυβέρνηση να παραδώσει τη δημοσιονομική διαχείριση της χώρας σε ειδική επιτροπή που θα όριζαν οι ίδιοι για να είναι σίγουροι ότι θα πληρωθούν.

* Η κυβέρνηση Τρικούπη αρνήθηκε να υποκύψει και οι διαπραγματεύσεις δεν ευοδώθηκαν. Ήταν, βλέπετε, ανήκουστο, ακόμη και για την τότε κυβέρνηση, που είχε οδηγήσει τη μικρή ανήμπορη Ελλάδα στη χρεωκοπία, να παραδώσει οικειοθελώς τα κλειδιά της χώρας στους ξένους δανειστές.

Βέβαια, οι διεθνείς τοκογλύφοι της εποχής είχαν έναν πολύ ισχυρό σύμμαχο με το μέρος τους. Το παλάτι, που κερδοσκοπούσε κι αυτό με τα ελληνικά ομόλογα. Έτσι, σε συνεργασία με τον τότε βασιλιά Γεώργιο Α', έστησαν τον ελληνοτουρκικό «πόλεμο - οπερέτα» του 1897 με κύριο σκοπό τη συντριβή της Ελλάδας. Με τον τρόπο αυτό οι ξένοι τοκογλύφοι και οι μεγάλες δυνάμεις της εποχής πέτυχαν τελικά τον στόχο τους: την επιβολή του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου το 1898.

Ο Δημήτριος Ράλλης, ως τυπικός πρωθυπουργός ενός υποτελούς κράτους, εξέθετε τους επαχθέστατους όρους του διακανονισμού της Βρετανίας και της Γερμανίας με τον σουλτάνο ερήμην της ηττημένης Ελλάδας με την πολύ γνωστή κινδυνολογία: Αν τυχόν και απορριφθούν οι όροι, «ηθέλομεν καταλύσει το έργον των πατέρων ημών, το από 1821 μέχρι σήμερον, και ηθέλομεν αναγκασθή να καταφύγωμεν εις τα όρη, όπως επαναρχίσωμεν τον αγώνα της ανεξαρτησίας. Τοιούτον αγώνα ουδέποτε θέλω συμβουλεύσει υμίν, υπό τους σημερινούς μάλιστα διεθνείς όρους».

Ανέκαθεν η εθελοδουλία και η υποτέλεια, την ίδια στιγμή που ξεπουλούσε τοις μετρητοίς τη χώρα, γινόταν για να μη χαθούν το έθνος, ο ελληνισμός, η πατρίδα, ενώ έβρισκε τους «διεθνείς όρους» πάντα δυσμενείς. Δεν περιμένει κανείς να διαφέρει ο κ. Παπανδρέου.

* Γιατί όμως τέτοια πρεμούρα;

* Γιατί αυτή η ολοφάνερη αγωνία του πρωθυπουργού να μην αφήσει κανένα ίχνος αμφιβολίας ότι η χώρα τίθεται υπό αποικιοκρατική κηδεμονία;

* Γιατί δεν φροντίζει ούτε καν να κρατήσει τα προσχήματα;

* Πόσο δύσκολο θα του ήταν να προσποιηθεί ότι η κυβέρνησή του εξακολουθεί να κρατά τα ηνία;

* Τι είναι αυτό που έρχεται και αφορά τις τύχες της ίδιας της χώρας, ώστε αναγκάζει τον πρωθυπουργό να προετοιμάζει από τώρα το έδαφος;

Αδιανόητοι εκβιασμοί

Ο κ. Πάγκαλος αποδέχτηκε ότι η κυβέρνηση δεν μπορεί να βάλει κόκκινες γραμμές. «Κόκκινες γραμμές βάζεις όταν είσαι σε θέση ισχύος. Εδώ εμείς αιτούμεθα» επισήμανε. Με άλλα λόγια, είναι τέτοια η ομολογία χρεωκοπίας του πολιτικού και οικονομικού συστήματος, ώστε η κυβέρνηση έχει παραιτηθεί ακόμη και από τη διατύπωση όρων προς το ΔΝΤ και την Ε.Ε.

Γιατί αυτό; Διότι η κυβέρνηση γνωρίζει πολύ καλά ότι τόσο οι αγορές, δηλαδή οι διεθνείς τράπεζες και οι θεσμικοί επενδυτές, όσο και οι ευρωκρατούντες έχουν ήδη προγράψει την τύχη της χώρας. Όλο και περισσότερο εμφανίζονται «αναλύσεις» που αμφισβητούν τη δυνατότητα επιβίωσής της. Έτσι, π.χ., πριν από έναν μήνα και κάτι, ο Ντέιβιντ Χέιλ της Global Economics, με έδρα το Σικάγο και στενούς δεσμούς με τη Γουόλ Στριτ, ανακάλυπτε στους «Financial Times» (3.3) ότι η περίπτωση της Ελλάδας μοιάζει εκπληκτικά με αυτήν της... Newfoundland:

«Μια παλιά ξεχασμένη ιστορία μπορεί να αποτελέσει πρότυπο για την Ελλάδα. Είναι εκείνη της Newfoundland και της πιο δραματικής αναδιάρθρωσης χρέους των τελευταίων 100 ετών. Η Newfoundland έγινε ουσιαστικά ανεξάρτητη το 1855 ως αυτοδιοικούμενη αποικία της Βρετανικής αυτοκρατορίας, αποκτώντας το καθεστώς της κτήσης το 1907... Δανείστηκε πολύ κατά τη διάρκεια του 1914-18 για να χρηματοδοτήσει τον ρόλο της στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και εξακολούθησε να παρουσιάζει δημοσιονομικά ελλείμματα κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1920.

Το 1933, οι τράπεζες του Καναδά απείλησαν ότι θα διακόψουν τον δανεισμό προς τη Newfoundland. Η Newfoundland στράφηκε προς το Λονδίνο για βοήθεια και η κυβέρνηση απέστειλε μια βασιλική επιτροπή για να μελετήσει το πρόβλημα. Μετά τρεις μήνες διερεύνησης και συλλογής εκτεταμένων μαρτυριών, πρότεινε μια ριζοσπαστική λύση. Ήθελε το Κοινοβούλιο της Newfoundland να ψηφίσει την κατάλυσή του και να περάσει όλες τις εξουσίες σε έξι δημόσιους λειτουργούς, τρεις από την πρωτεύουσα Σεντ Τζον και τρεις από το Λονδίνο.

Αντιμετωπίζοντας την ταπεινωτική προοπτική μιας πτώχευσης, το Κοινοβούλιο της Newfoundland συμφώνησε και κατέλυσε τη δημοκρατική διακυβέρνηση της χώρας. Μερικοί Εργατικοί βουλευτές στο Λονδίνο υποστήριξαν ότι η πτώχευση ήταν προτιμότερη, αλλά η δημοκρατία στις αρχές της δεκαετίας του 1930 είχε βγει εκτός μόδας και έτσι όλοι αποδέχτηκαν την επαναφορά του καθεστώτος της αποικιοκρατίας. Η Newfoundland παρέμεινε κάτω από τον έλεγχο της επιτροπής έως ότου ψήφισε να μετατραπεί η 10η επαρχία του Καναδά στα 1949.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα μπορούσε να ακολουθήσει αυτό το παράδειγμα με το να ζητήσει από την ελληνική κυβέρνηση να διαλύσει τη Βουλή και να παραδώσει τις εξουσίες της κυβέρνησης σε μια επιτροπή από έξι γραφειοκράτες, τρεις από Αθήνα και τρεις από Βρυξέλλες. Η επιτροπή θα εγγυάτο το χρέος της Ελλάδας και θα διοικούσε τη χώρα μέχρις ότου αποκτήσει ξανά φερεγγυότητα.

Πιθανόν να υπάρξουν περισσότερες διαμαρτυρίες ενάντια στην απώλεια της δημοκρατίας στην Ελλάδα απ’ ό,τι στη Newfoundland, αλλά θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για τη ριζική αναδιάρθρωση που χρειάζεται η Ελλάδα. Η Ελλάδα θα μπορούσε να επιστρέψει στη δημοκρατία το 2015 με τον υψηλότερο ρυθμό ανόδου στην Ευρώπη».

«Απαλλοτριώστε τους Έλληνες»!

Την ημέρα που επίσημα ο πρωθυπουργός της χώρας προσέφυγε στον «μηχανισμό στήριξης», έθετε το ίδιο πάλι ερώτημα και ο Έντουαρντ Χάντας από την Thomson Reuters: Θα μπορούσε η Ελλάδα να ακολουθήσει το μονοπάτι της Newfoundland;

«Βεβαρημένο με μια ανίσχυρη κυβέρνηση, ένα υπερτιμημένο νόμισμα και τεράστια χρέη, το έθνος του Βόρειου Ατλαντικού παραιτήθηκε από την οικονομική και πολιτική του κυριαρχία το 1934. Η κατάσταση της Ελλάδας είναι παρόμοια, αν και το ΔΝΤ και η Ε.Ε. θα είναι περισσότερο διακριτικοί – και έτσι η Αθήνα πιθανόν να μην πάρει αρκετή βοήθεια για να αποτρέψει την πτώχευση».

Το ίδιο ερώτημα έθετε και η γερμανική «Frankfurter Allgemeine Zeitung» (25.4): «Από τη στιγμή που η Ελλάδα δεν έχει χρήματα κάλεσε την Ε.Ε. σε βοήθεια. Αν αυτό δεν είναι αρκετό, θα καταφύγει στην εκποίηση περιουσίας. Ωστόσο το κρίσιμο ερώτημα είναι: Υπάρχει αγορά για άσπρα αρχαία μνημεία;». Η εφημερίδα συνεχίζει υποδεικνύοντας τρόπους εξεύρεσης πόρων για να πληρωθούν οι δανειστές της Ελλάδας:

«Ένας δικτάτορας θα ανακαλύψει στην Ελλάδα ότι εξακολουθεί να διαθέτει τεράστιες ευκαιρίες για να παραγάγει έσοδα και να εξυπηρετήσει τους τόκους. Η Αθήνα θα μπορούσε να πουλήσει κρατικές επιχειρήσεις, οι δημόσιοι υπάλληλοι να βγαίνουν στη σύνταξη όλο και πιο αργά ώστε να περικοπούν δραστικά οι δαπάνες για συντάξεις και να επαγγελματικοποιήσει την είσπραξη των φόρων. Όλα αυτά θα έφερναν έσοδα. Ως τελευταίο καταφύγιο, η κυβέρνηση διαθέτει ακόμη και τη θεωρητική δυνατότητα να απαλλοτριώσει τους 10 εκατομμύρια Έλληνες».

Η κυβέρνηση του κ. Παπανδρέου τρέχει να προλάβει τέτοιου είδους παραινέσεις. Δεν είναι τυχαίο ότι στις 21.4 ανακοίνωσε την παράδοση της «τύχης» εκτέλεσης του προϋπολογισμού, τόσο στο σκέλος των εσόδων όσο και σε αυτό των δαπανών, σε πέντε πολυεθνικές: Arthur Andersen, Deloitte & Touche, Ernst and Young, KPMG, Price Waterhouse Coopers. Με αυτόν τον τρόπο άρχισε να εγκαθίσταται ο αναγκαίος μηχανισμός της επιτήρησης και της κηδεμονίας.

Και όχι μόνο. Υπό το νέο καθεστώς εξασφαλίζεται η πλήρης φορολογική ασυλία των πολυεθνικών και μονοπωλιακών επιχειρήσεων, ενώ τον απλό φορολογούμενο, εργαζόμενο και μικροεπιχειρηματία, τον περιμένουν πολύ δύσκολες ημέρες ασφυκτικής και ασύδοτης φοροεπιδρομής. Οι εταιρείες αυτές θα λειτουργήσουν όπως οι εισπρακτικές εταιρείες των τραπεζών, που έφεραν τους οφειλέτες σε απόγνωση.

Με ανάλογες κινήσεις, που αφορούν την εκποίηση λιμανιών, αεροδρομίων, σιδηροδρόμων, δημόσιας ακίνητης και κινητής περιουσίας κ.ο.κ., η κυβέρνηση ενθαρρύνει τη δημιουργία επενδυτικών σχημάτων του εξωτερικού που περιμένουν στην ουρά για το πλιάτσικο της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας.

Πρόκειται κυρίως για σκιώδη επιχειρηματικότητα, την οποία η κυβέρνηση «ανακάλυψε» ξαφνικά στα «καταγώγια» της διεθνούς αγοράς, δηλαδή στις διάφορες χώρες ευκαιρίας, όπως είναι τα Αραβικά Εμιράτα, το Κουβέιτ, το Μπαχρέιν κ.ο.κ., που χρησιμεύουν κυρίως για να ξεπλένουν μαύρο χρήμα: πολιτικό, επιχειρηματικό ή άλλο. Με αυτόν τον τρόπο η εκποίηση της χώρας μετατρέπεται σ’ ένα ιδανικό πλυντήριο μαύρου χρήματος και αδιαφανών επενδύσεων, με ό,τι συνεπάγεται αυτό.

Τι όμως φοβίζει πραγματικά τις αγορές; Μας το εξηγεί ένας από τους σχολιαστές των «Financial Times» (24.3):

«Όμως αναρωτιέμαι κατά πόσο η Ελλάδα πρόκειται να πέσει πολύ σύντομα σε φουρτουνιασμένα νερά και κοφτερούς βράχους. Βρισκόμουν στη Λετονία το προηγούμενο καλοκαίρι – μια χώρα που έχει ήδη υποχρεωθεί να υποκύψει σε πρόγραμμα ΔΝΤ - Ε.Ε., σε αντάλλαγμα έκτακτης χρηματοδότησης. Οι συνέπειες ήταν εξαιρετικά σοβαρές. Είναι σαν να παρακολουθείς μια ολόκληρη χώρα να περνά μέσα από το οικονομικό ισοδύναμο μιας χημειοθεραπείας. Οι Λετονοί έπρεπε να αντέξουν μια διψήφια περικοπή μισθών και συντάξεων, η οποία βάθυνε μια ήδη άσχημη ύφεση.

Εξεπλάγην και εντυπωσιάστηκα από τη στωικότητα με την οποία οι Λετονοί πήραν το σκληρό φάρμακο. Όμως πολύ φοβάμαι ότι οι Έλληνες δεν θα είναι τόσο καταδεκτικοί – και σύντομα θα έχουμε προβλήματα στους δρόμους. Ο Παπανδρέου έχει ήδη προειδοποιήσει όλους εκείνους που ίσως θελήσουν να διώξουν το ΔΝΤ με μια βροχή από πέτρες».

Πριν από αρκετά χρόνια, τη δεκαετία του ’80, όταν οι λαοί και οι χώρες της Λατινικής Αμερικής αγωνίζονταν για να ξεφύγουν από το χρέος, ο Άλαν Γκαρσία Πέρεζ, τότε πρόεδρος του Περού, μιλώντας στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον Σεπτέμβριο του 1985, έλεγε χαρακτηριστικά: «Βρισκόμαστε μπροστά σε μια δραματική επιλογή: Ή το χρέος ή η δημοκρατία». Με τη δήλωση αυτή ο Πέρεζ ανακοίνωνε ότι χώρα του προκειμένου να διασώσει τη δημοκρατία και την κυριαρχία της θα προχωρούσε σε μονομερή παύση πληρωμών, δηλαδή σε άρνηση πληρωμής του χρέους.

Σήμερα και η Ελλάδα βρίσκεται μπροστά στην ίδια δραματική επιλογή. Ή ο λαός θα επιβάλει την άρνηση της πληρωμής του χρέους για να διασώσει τη χώρα του, τη δουλειά του, τη σύνταξή του, τα δικαιώματα και το μέλλον του, ή η Ελλάδα θα μετατραπεί σε μια νέα Newfoundland υπό την αποικιοκρατική κηδεμονία της Ε.Ε. και του ΔΝΤ.