«Αναπόφευκτη η ελληνική αναδιάρθρωση»

Από το Euro2day

Σε ένα εκτενέστατο άρθρο του που δημοσιεύθηκε στους The New York Times με τίτλο «Μπορεί να σωθεί η Ευρώπη;», ο νομπελίστας οικονομολόγος Paul Krugman τάσσεται υπέρ της αναδιάρθρωσης χρεών στην Ελλάδα, ενώ διατυπώνει εύλογα ερωτήματα για το μέλλον της ΕΕ.

«Υπάρχει κάτι παράξενα εύστοχο στο γεγονός ότι η τρέχουσα ευρωπαϊκή δημοσιονομική κρίση ξεκίνησε από την Ελλάδα. Γιατί τα δεινά της Ευρώπης θυμίζουν κλασική ελληνική τραγωδία, στην οποία ένας ευγενής άνδρας καταστρέφεται από ένα μοιραίο λάθος ύβρεως» αναφέρει γλαφυρά ο νομπελίστας οικονομολόγος.

«Η μετάβαση στο ευρώ ήταν ομαλή... Η ευρωπαϊκή αγορά ομολόγων έγινε γρήγορα ανταγωνιστική απέναντι στην αμερικανική και οι τίτλοι των ευρωπαϊκών τραπεζών άρχισαν να κυκλοφορούν σε όλο τον κόσμο. Το ίδιο το ευρώ δημιουργούσε ένα κλίμα εμπιστοσύνης ακόμα και για χώρες που ιστορικά θεωρούνταν επικίνδυνες για τους επενδυτές. Αργότερα μόνο έγινε σαφές πως η ενίσχυση της εμπιστοσύνης ήταν δόλωμα για μια επικίνδυνη παγίδα» αναφέρει ο Krugman στην εκτενή ιστορική παραδρομή του ευρώ.

«Η Ελλάδα με τη μακρά της ιστορία σε κρατικές χρεοκοπίες και εκρηκτικά άλματα στον πληθωρισμό αποτελεί το πιο εμφανές παράδειγμα. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1990 η δημοσιονομική ιστορία της Ελλάδας αντικατοπτρίζεται από την πορεία των αποδόσεων των ομολόγων της: οι επενδυτές θα αγόραζαν ομόλογα από την ελληνική κυβέρνηση μόνο εάν είχαν υψηλότερο επιτόκιο από τα ομόλογα των κυβερνήσεων που θεωρούνταν ασφαλέστερα στοιχήματα, όπως η Γερμανία. 

Με την υιοθέτηση του ευρώ, όμως, το spread των ελληνικών ομολόγων περιορίστηκε. Οι αγορές πίστεψαν ότι το ελληνικό χρέος σύντομα θα είναι αλώβητο από τους πληθωριστικούς κινδύνους γιατί θα το φρόντιζε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Και κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί τότε ότι κάποιο μέλος της ευρωζώνης θα μπορούσε να χρεοκοπήσει» εξηγεί ο νομπελίστας οικονομολόγος.

«Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 2000, σχεδόν όλοι οι φόβοι για τα δημοσιονομικά προβλήματα της χώρας είχαν εξαφανιστεί. Τα ελληνικά ομόλογα, όπως επίσης τα ισπανικά, τα πορτογαλικά και τα ισπανικά, διαπραγματεύονταν όπως τα γερμανικά» αναφέρει και υπενθυμίζει πως με το ευρύτερο περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων ξεκίνησε ο υπερβολικός δανεισμός. Στην Ελλάδα από την κυβέρνηση, ενώ σε άλλες χώρες από τον ιδιωτικό κλάδο (στην Ιρλανδία επί παραδείγματι, από τις τράπεζες).

«Για την Ελλάδα η περίπτωση είναι σαφής: Η κυβέρνηση συμπεριφέρθηκε ανεύθυνα, είπε ψέματα και πιάστηκε στα πράσα. Κατά την περίοδο του εύκολου δανεισμού η συντηρητική κυβέρνηση της Ελλάδας δημιούργησε μεγάλο χρέος, περισσότερο από όσο παραδέχθηκε. Όταν άλλαξε χέρια η κυβέρνηση το 2009, βγήκε στην επιφάνεια η δημιουργική λογιστική. Ξαφνικά αποκαλύφθηκε ότι η Ελλάδα είχε πολύ μεγαλύτερο έλλειμμα από ότι όλοι νόμιζαν» αναφέρει ο κ. Krugman.

Το μήνυμα των αγορών με την διατήρηση των spread σε υψηλά επίπεδα είναι σαφές: «Οι επενδυτές δεν προβλέπουν ότι η Ελλάδα και η Ιρλανδία θα αποπληρώσουν τα χρέη τους πλήρως. Αναμένουν με άλλα λόγια κάποιου είδους αναδιάρθρωση χρέους, όπως έπραξε η Αργεντινή μειώνοντας το χρέος της κατά τα δύο τρίτα».

Και καταλήγει: «Τέτοια αναδιάρθρωση χρεών δεν λύνει τα προβλήματα. Για την Ελλάδα,, ακόμη και εάν η κυβέρνηση κηρύξει στάση πληρωμών σε όλο της το χρέος, και πάλι θα έπρεπε να μειώσει τις δαπάνες της και να αυξήσει τους φόρους της ώστε να εξισορροπήσει τον προϋπολογισμό της. Ακόμη θα έπρεπε να παλέψει με την οδύνη του αποπληθωρισμού. Με την αναδιάρθρωση του χρέους, όμως, ενδεχομένως να σπάσει ο φαύλος κύκλος της μείωσης της εμπιστοσύνης και της αύξησης του κόστους δανεισμού, καθιστώντας ενδεχομένως αποτελεσματική τη σκληρή στρατηγική της εσωτερικής υποτίμησης».

Παρά ταύτα ο κ.Krugman δεν τάσσεται υπέρ της σκληρής πολιτικής που υιοθετεί η Γερμανία για όλους. «Ακόμη και εάν αυτή η πολιτική πετύχει, όπως έγινε με την εσωτερική υποτίμηση στις χώρες της Βαλτικής, η διαδικασία θα είναι επώδυνη και θα οδηγήσει σε μία καταπιεσμένη Ευρώπη για αρκετά χρόνια».

Σε κάθε περίπτωση οι πιθανότητες είναι πως η τρέχουσα σκληρή στρατηγική δεν θα πετύχει. Και σε αυτό το σημείο τα ισχυρότερα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα πρέπει να κάνουν μία επιλογή» αναφέρει και καταλήγει: «Ενδεχόμενη κατάρρευση του ευρώ δεν θα σημάνει επιστροφή της Ε.Ε. στην εποχή των ναρκοπεδίων και των συρματοπλεγμάτων, αλλά θα αποτελέσει ένα μη αναστρέψιμο πλήγμα στις ελπίδες για μία πραγματική ευρωπαϊκή ομοσπονδία» καταλήγει ο νομπελίστας οικονομολόγος.

Ο Paul Krugman παρουσιάζει «τέσσερα πιθανά σενάρια» για την έκβαση της κρίσης σημειώνοντας παράλληλα ότι «τα τρία εξ αυτών είναι δυσοίωνα», ενώ καταλήγει στο συμπέρασμα ότι είναι στο «χέρι των ισχυρών της Ευρώπης» να λάβουν απόφαση για το τι είδους μέλλον επιθυμούν για τη Γηραιά Ήπειρο και για το αν τελικά θα επιλέξουν το τέταρτο, αισιόδοξο σενάριο, αυτό της αναβίωσης του ευρωπαϊσμού, του οράματος δηλαδή δημιουργίας της «Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας».

Επικρατέστερο, κατά την άποψή του είναι η έκδοση κοινού ευρωομολόγου. Τα άλλα τρία σενάρια που απαριθμεί είναι:

α. Η υιοθέτηση αυστηρών μέτρων λιτότητας κατά το πρότυπο των χωρών της Βαλτικής - λύση που έχει επιλέξει η Ευρώπη, μέχρι στιγμής, και η οποία κρίνεται από τον αρθρογράφο ανεπαρκής.
β. Η αναδιάρθρωση των χρεών, με τον αρθρογράφο να σχολιάζει ότι δυσκολεύεται να σκεφτεί πώς η Ελλάδα αλλά και η Ιρλανδία θα αποφύγουν μια τέτοια εξέλιξη. 

γ. Η χρεοκοπία κατά το πρότυπο της Αργεντινής, λύση που ωστόσο δεν φαίνεται να είναι εφαρμόσιμη στην περίπτωση των χωρών της Ευρωζώνης λόγω του ενιαίου νομίσματος.