Αναμνήσεις... γκιλοτίνας!

Από topontiki.gr

Του Σταύρου Χριστακόπουλου

Η δημόσια παραδοχή του Ανδρέα Λοβέρδου (την Παρασκευή το πρωί 6.1 στον Real FM) ότι ενδέχεται η κυβερνητική πολιτική να μην επιτύχει δεν μας ξαφνιάζει. Θα ήταν υποκριτικό να πούμε ότι μας αιφνιδιάζει η προειδοποίησή του πως, αν τα τρέχοντα μέτρα δεν αποδώσουν, τότε θα επιβληθούν νέα και μάλιστα «οριζόντια και άδικα». Όχι μόνον επειδή η αποτυχία της κυβέρνησης ως προς το Μνημόνιο είναι εξασφαλισμένη. 

Ούτε καν επειδή έχουμε συνηθίσει στις κυβερνητικές παλινωδίες και την πλήρη έλλειψη αξιοπιστίας – με αποτέλεσμα κάθε διάψευση π.χ. του Παπακωνσταντίνου ή του Πεταλωτή ή του ίδιου του πρωθυπουργού για επόμενα μέτρα να εκλαμβάνεται πλέον ως επιβεβαίωση.

Ο Λοβέρδος προειδοποιεί λέγοντας μια αυτονόητη αλήθεια, την οποία παραδέχτηκε ο ίδιος ο πρωθυπουργός μιλώντας στη Γαλλία. Όπως νωρίτερα κατ’ ουσίαν το έχει ομολογήσει το ΔΝΤ: η πολιτική που επελέγη για την Ελλάδα είναι αποτυχημένη και αδιέξοδη.

Αυτή που έχει παραπάνω σημασία είναι όμως μια άλλη παραδοχή του Λοβέρδου: ότι τα νέα μέτρα ίσως δεν υπάρξει κανείς πρόθυμος να τα «ασκήσει». Δηλαδή να τα εφαρμόσει. Ιδού η επίμαχη παράγραφος:

«Εάν δεν επιτύχει αυτό το ντελικάτο κυβερνητικό πρόγραμμα της απόκτησης πόρων με αυτοχρηματοδότηση, δηλαδή με περιορισμό της ακαταστασίας και της σπατάλης, εάν αυτό δεν προκόψει, και θα το ξέρουμε τον Φεβρουάριο, τότε θα υποκατασταθεί με άλλες πολιτικές οριζόντιες και άδικες, για τις οποίες δεν ξέρω και αν υπάρχει και προθυμία από κανέναν να τις ασκήσει».

Λίγο πριν είχε σημειώσει:

«Αν θυμηθούμε λίγο πως αφήσαμε το 2009 και μπήκαμε στο 2010 μπορούμε να πούμε με θάρρος ότι είναι η πρώτη χρονιά την οποία ξεκινάμε με απόλυτη ειλικρίνεια, χωρίς ψευδαισθήσεις, χωρίς δημαγωγίες και χωρίς πολιτικά ψεύδη. Άρα βλέπουμε κατάματα την αλήθεια».

Και παρακάτω:

«Πότε θα έχουμε απολογισμό; Δεν μπορεί παρά να έχουμε για πρώτη φορά στην ιστορία μας τον Ιανουάριο, στο τέλος Ιανουαρίου. 

● Πότε ο πολίτης θα πρέπει να ξέρει τι κάναμε τον Γενάρη, το εν δωδέκατον αυτής της χρονιάς; Στις 5 Φεβρουαρίου. 

● Τι θα πρέπει να ξέρει; Αν έχουμε κάνει μέχρι τότε εκείνη τη μείωση των δαπανών, χωρίς να στερούμε υπηρεσίες, η οποία υπόσχεται ότι μετά από έντεκα μήνες θα έχουμε εκπληρώσει τους στόχους. 

● Αυτό έχει χαρακτήρα επείγοντος ή μπορεί να περιμένουμε και μέχρι τον Μάρτη; Έχει χαρακτήρα κατεπείγοντος, γιατί στις 10 του μηνός Φεβρουαρίου θα είναι η τρόικα εδώ να ελέγξει και για την υγεία και για τα υπόλοιπα που σας είπα, πως πηγαίνουν τα δημόσια οικονομικά. Και αν πηγαίνουν καλά έχουμε μια απρόσκοπτη πορεία προς τα 15 δισ. που θα πάρουμε τον Μάρτιο. Εάν δεν πηγαίνουν καλά, δεν ξέρω τι ακριβώς εμπλοκές θα έχουμε».

Αλήθεια, τι είδους εμπλοκές;

Ξεχαρβάλωμα

Κατ' αρχάς να σημειώσουμε ότι ο Λοβέρδος, επί της ασκούμενης πολιτικής, έχει κατηγορηθεί για πολλά. Δεν μπορεί όμως να κατηγορηθεί ότι είναι... ψεύτης. Αντιθέτως βγάζει «ειδήσεις» όταν μιλάει. Αυτή τη φορά, λοιπόν, πέρα από την αυτονόητη παραδοχή ότι τα μέτρα μπορεί να αποτύχουν, μιλάει και για το κατεπείγον του πράγματος ως προς τις αξιολογήσεις εκ μέρους της τρόικας. Και δεν το κάνει μόνο επειδή η κυβέρνηση συνηθίζει να εκβιάζει, όπως πολλοί θεωρούν.

Πριν από μερικές εβδομάδες το «Ποντίκι» σάς είχε προειδοποιήσει ότι πλέον το περιθώριο που θέτει το ευρωπαϊκό κυρίως σκέλος της τρόικας είναι πολύ στενό. Ήδη από το πρώτο τρίμηνο του 2011 θα κριθεί το αν η κυβέρνηση μπορεί να πιάσει τους στόχους του Μνημονίου, ώστε να φτάσει απρόσκοπτα στην τέταρτη δόση του δανείου των 110 δισ. ευρώ. Μόνο που η εικόνα του τριμήνου θα σχηματιστεί πολύ πριν από τη λήξη του. Αυτό κατ’ ουσίαν επιβεβαιώνει και ο Λοβέρδος.

Η βασική επισήμανση όμως του υπουργού Υγείας είναι ότι, αν αποτύχει η σημερινή πολιτική να πιάσει τους στόχους του Μνημονίου, τότε τα επόμενα μέτρα θα είναι τόσο σκληρά ώστε κανείς δεν θα είναι πρόθυμος να τα εφαρμόσει.

Δεν μπορούμε να πούμε μετά βεβαιότητος αν ο Λοβέρδος έχει δίκιο ως προς τον χρόνο, καθώς είναι γνωστό ότι η τρόικα – η πλευρά του ΔΝΤ ειδικά – δεν ενδιαφέρεται πρωτίστως για το μέγεθος της επιτυχίας του ελληνικού προγράμματος. Έχει προεξοφλήσει την αποτυχία και είναι αμφίβολο αν βάσει αυτής και μόνον θα κρίνει τη συνέχεια. Αντιθέτως προκρίνουν σαφέστατα τις λεγόμενες «διαρθρωτικές αλλαγές». Δηλαδή το ξεπούλημα των πάντων, το πλήρες ξεχαρβάλωμα των εργασιακών σχέσεων και των ασφαλιστικών δικαιωμάτων.

Ειδική προτεραιότητα δίνεται στην πώληση ή την κατάργηση κάθε περιουσιακού στοιχείου του Δημοσίου και κάθε παροχής του πάλαι ποτέ κοινωνικού κράτους. Ακόμη και στην αφαίρεση από το κράτος κάθε ζωτικής λειτουργίας του.

«Ιδιωτικοποιήστε τη συλλογή φόρων»!

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η προαναγγελία που το «Ποντίκι» έχει κάνει εδώ και πολλές εβδομάδες περί κλεισίματος των περισσότερων εφοριών. Τότε, αν και ήταν προφανής η πρόθεση ιδιωτικοποίησης της διαδικασίας συλλογής των φόρων, δεν ήταν σαφές ποιος θα μπορούσε να αναλάβει αυτό το τεράστιας σημασίας έργο, η αφαίρεση του οποίου από το κράτος αποτελεί τη ληξιαρχική πράξη θανάτου του.

Ήρθαν όμως οι Financial Times προ ημερών (4.1) να μας διαφωτίσουν υπό τη μορφή... πρότασης του αρθρογράφου Τζον Πλέντερ, ο οποίος έχει διαπιστώσει τη διαφθορά του ελληνικού συστήματος συλλογής των φόρων:

«Ενδεχομένως, λοιπόν, να ήρθε η ώρα για μία “τρελή”, αλλά σε κάθε περίπτωση πρακτική πρόταση: την προσωρινή μεταρρύθμιση του φοροεισπρακτικού συστήματος στη βάση της εκμίσθωσης ιδιωτών για την είσπραξη των φόρων.

Εάν η πρόταση αυτή φαίνεται αλλόκοτη, είναι επειδή η προηγούμενη εμπειρία δημιουργεί πολλές αμφιβολίες. Κατά τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία η πρακτική αυτή οδήγησε σε ενίσχυση της κατάχρησης, καθώς οι ιδιώτες που είχαν το δικαίωμα είσπραξης φόρων χρησιμοποίησαν πρακτικές κακομεταχείρισης των πολιτών, ώστε να ενισχύσουν τα κέρδη τους. Ο Αύγουστος και ο Διοκλητιανός αναγκάστηκαν να επιβάλουν μέτρα αντιμετώπισης αυτών των πρακτικών κατάχρησης.

Το ίδιο πρόβλημα δημιουργήθηκε τον 17ο και τον 18ο αιώνα στη Γαλλία, όπου οι ιδιώτες εισπράκτορες της φορολογίας ήταν οι μεγαλύτεροι εργοδότες μετά τον στρατό και το ναυτικό. Πολλοί από αυτούς ήταν παραστρατιωτικοί που είχαν το δικαίωμα να ψάχνουν στα σπίτια των ιδιωτών με την απλή υποψία φοροδιαφυγής.

Η κατάχρηση που άσκησαν αυτές οι δυνάμεις ήταν τέτοια ώστε η πολιτική της εκμίσθωσης των φόρων σε ιδιώτες να γίνει μία έντονα μισητή πρόταση. Κατά τη Γαλλική Επανάσταση πολλοί από αυτούς τους ιδιώτες φοροεισπράκτορες οδηγήθηκαν στην γκιλοτίνα, εκ των οποίων και ο Antoine Lavoisier, ο "πατέρας" της χημείας, ο οποίος χρηματοδότησε όλη του την επιστημονική έρευνα από τις δραστηριότητές του ως ιδιώτη φοροεισπράκτορα και τραπεζίτη».

Και πώς ακριβώς προτείνει ο αρθρογράφος να εφαρμοστεί αυτό το μοντέλο;

«Χρησιμοποιήθηκε πρόσφατα στην Ιταλία – βεβαίως σε μία πιο χαλαρή μορφή του όρου, όπου, αντί ο ιδιώτης να “αγοράζει” τις φορολογικές οφειλές μιας ομάδας ανθρώπων (όπως συνέβαινε στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία), απλώς αναλάμβανε την είσπραξη των φόρων παίρνοντας μετά από το κράτος μία προμήθεια. 

Μέχρι το 2006, οι ιταλικές τράπεζες αλλά και ιδιωτικές επιχειρήσεις στην Ιταλία αποκτούσαν το δικαίωμα είσπραξης φόρων έπειτα από δημόσιο διαγωνισμό. Πρακτικά το μεγαλύτερο μέρος των κερδών τους προέκυπτε από τη διακράτηση της ρευστότητας κατά την περίοδο από τη συλλογή των φόρων μέχρι την ημερομηνία καταβολής τους στο κράτος.

Είναι προφανώς κρίσιμο ότι δεν θα υπάρχουν ενδείξεις διαφθοράς και για τους ιδιώτες που θα μετέχουν στον διαγωνισμό».

Σενάρια διάλυσης

Συνεπώς ο Πλέντερ συστήνει ιδιώτες και τράπεζες να μπορούν να συλλέγουν τους φόρους, να τους διακρατούν ένα διάστημα πριν τους αποδώσουν στο κράτος και στο ενδιάμεσο διάστημα να κερδίζουν από τη διαχείρισή τους. Ευθεία η παραπομπή στη διαχείριση των καταβολών των ασφαλισμένων όχι μόνον από το κράτος, αλλά και από ιδιώτες ασφαλιστές, που έχουν τινάξει στον αέρα ακόμη και την έννοια της ασφάλισης...

Δύο μέρες μετά τη δημοσίευση του άρθρου αυτού, δηλαδή στις 6.1, το κύριο άρθρο της Καθημερινής υιοθετεί πλήρως την πρόταση:

«Η πρόταση για την ανάθεση της συλλογής φόρων σε ιδιωτικές εταιρείες αξίζει να μελετηθεί σοβαρά. Ήδη χώρες όπως η Ιταλία το έχουν δοκιμάσει με σχετική επιτυχία.

Εν πάση περιπτώσει, ο ελληνικός φοροεισπρακτικός μηχανισμός έχει φτάσει σε τέτοια χάλια που λίγα έχει να χάσει το κράτος δοκιμάζοντας μια νέα μέθοδο. Θα μπορούσε μάλιστα να αρχίσει ένα πιλοτικό πρόγραμμα για να διαπιστώσουν οι αρμόδιοι κατά πόσον μπορεί να λειτουργήσει αυξάνοντας την αποτελεσματικότητα και εξαλείφοντας το εκτεταμένο φαινόμενο της διαφθοράς».

Έτσι λοιπόν ο Λοβέρδος μπορεί να «προφητεύει» ότι τα μέτρα που αφορούν το εισόδημα ίσως να μην είναι εύκολο ή και δυνατόν να εφαρμοστούν στην επόμενη φάση. Όμως το μισθολογικό – κι αυτό το λέμε από την αρχή – δεν είναι το μόνο μεγάλο ζήτημα. 

Είναι πολλοί αυτοί – και εντός της κυβέρνησης – που απεργάζονται τα πιο εφιαλτικά σενάρια διάλυσης κάθε έννοιας χώρας. Παρότι – όπως παραδέχονται και όσοι εισηγούνται τόσο παράλογα μέτρα για τα δημόσια έσοδα – «κάποτε πολλοί από τους ιδιώτες φοροεισπράκτορες οδηγήθηκαν στην γκιλοτίνα».

Δυστυχώς η εφαρμογή τους έχει πολλές πιθανότητες επιτυχίας...