Δημόσιοι υπάλληλοι, παγκοσμιοποίηση και ελληνικές ελητείες

Από τη Ρήξη Οκτωβρίου

Του Κώστα Γεώρμα

Το προηγούμενο άρθρο μας για το κράτος στην Ελλάδα προκάλεσε μία δημιουργική συζήτηση και αυτό, μαζί με τις τελευταίες εξελίξεις περί εργασιακής εφεδρείας, μας δίνει το έναυσμα για κάποια περαιτέρω σχόλια.

Εάν κάτι έχουν καταφέρει οι δημοσιογραφικές, κομματικές και ακαδημαϊκές και επιχειρηματικές ελητείες αυτής της χώρας, είναι η διασπορά του αισθήματος του φόβου στους Έλληνες. Όπως σημειώνει ο Μπάουμαν στο βιβλίο του Ρευστοί καιροί, ο φόβος οδηγεί στην εξατομίκευση, στην αμυντική δράση.


Αυτά τα αισθήματα μαζί με τη σταδιακή απόσυρση ή περιορισμό της συλλογικής ασφάλειας, που εκπροσωπείται και υλοποιείται από το κράτος, αποστερεί την συλλογική δράση από μεγάλο μέρος από την παρελθούσα ελκυστικότητά της και υπονομεύει τα κοινωνικά θεμέλια της κοινωνικής αλληλεγγύης. (1)


Ακριβώς αυτός ήταν και είναι ο στόχος των πολιτικών που εκπορεύονταν από διεθνή κέντρα όπως η Παγκόσμια Τράπεζα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Κεντρικός στόχος τους ήταν η επίθεση ενάντια στο κράτος (εννοείται το κράτος των «υποτελών», όχι των κυρίαρχων του κόσμου).

Σήμερα, στην Ελλάδα, βιώνουμε μία άνευ προηγουμένου προσπάθεια να εφαρμοστούν αυτές οι πολιτικές. Κεντρικός πυρήνας όλων αυτών των πολιτικών είναι βέβαια η επίθεση στον δημόσιο τομέα και τα δημόσια αγαθά.

Ένα από τα κεντρικά επιχειρήματα της ελληνικής ελητείας, που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τον κ. Μητσοτάκη, τον κ. Μάνο, δημοσιογράφους όπως οι κ.κ. Παπαδημητρίου, Σπανού, η κ. Ξαφά, ο Δασκαλόπουλος του ΣΕΒ, το ΕΒΕΑ, ο κ. Πελαγίδης, ο κ. Σαχινίδης και ο κ. Λοβέρδος, είναι το μεγάλο μέγεθος του δημόσιου τομέα και κατά συνέπεια οι υπέρογκες δαπάνες του.

Ας δούμε λίγο τι λένε τα στοιχεία επί του θέματος. (2)

Δημόσιες δαπάνες ως ποσοστό του ΑΕΠ
	2000	2005	2008	2010
Ε.Ε.-27	-	-	46,9	50,8
Ευρωζώνη	-	-	47,0	50,5
Ελλάδα	46,7	43,8	49,6	49,6
Πορτογαλία	44,6	47,8	44,6	50,7
Ιταλία	46,9	48,2	48,9	50,6
Γερμανία	48,4	46,7	43,8	46,6
Αυστρία	53,3	49,6	49,2	53,0
Δανία	57,7	52,7	51,9	58,0
Σουηδία	54,1	56,4	51,7	52,7
Γαλλία	52,9	53,9	52,8	56,2
Φιλανδία	48,6	50,7	49,3	54,8

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι οι δημόσιες δαπάνες στην Ελλάδα είναι λίγο - πολύ στον ευρωπαϊκό μέσο όρο.

Οπότε αναδύεται το ερώτημα πού οφείλεται πραγματικά το πρόβλημα της χρηματοδότησης του δημόσιου τομέα. Πιστεύουμε ότι ο παρακάτω πίνακας απαντά, σε μεγάλο βαθμό, σε αυτό:

Δημόσιες δαπάνες, φόροι, δημόσια ελλείμματα ως ποσοστό του ΑΕΠ σε Ελλάδα και Ε.Ε. - 15 (μέσος όρος 1995-2009)
	Ε.Ε. - 15	Ελλάδα	Διαφορά
1. Δημόσιες δαπάνες/ΑΕΠ	47,8	45,3	-2,5
2. Δημόσια έσοδα/ΑΕΠ	45,5	39,3	-6,2
3. Δημόσιο έλλειμμα/ΑΕΠ	-2,8	-6,0	+3,2
Δημόσιες δαπάνες/ΑΕΠ
4. Μισθοί δημοσίων υπαλλήλων/ΑΕΠ	10,8	10,9	-
5. Δαπάνες εκπαίδευσης/ΑΕΠ	5,2	2,9	-2,3
6. Δαπάνες υγείας/ΑΕΠ	6,4	4,4	-2,0
7. Δαπάνες κοινωνικής προστασίας/ΑΕΠ	18,8	17,2	-1,6
8. Τόκοι δημοσίου χρέους/ΑΕΠ	3,6	6,6	+3,0
9. Γενικές δαπάνες κυβέρνησης/ΑΕΠ	7,1	10,6	+3,5
10. Άμυνα/ΑΕΠ	1,6	2,6	+1,0
Φόροι/ΑΕΠ
11. Συνολικά έσοδα από φόρους και εισφορές στην κοινωνική ασφάλιση/ΑΕΠ	41,3	34,1	-7,2
12. Φορολογικά έσοδα/ΑΕΠ	27,2	21,2	-6,0
13. Σύνολο (πραγματικών και τεκμαρτών) εισφορών στην κοινωνική ασφάλιση/ΑΕΠ	14,3	12,9	-1,4
14. Φόροι επί εισοδήματος, πλούτου κ.λπ./ΑΕΠ	13,2	8,0	-5,2
15. Φόροι εισοδήματος/ΑΕΠ	12,3	7,6	-4,7
16. Φόροι προσωπικού εισοδήματος/ΑΕΠ	9,7	4,5	-5,2
17. Φόροι κερδών Α.Ε./ΑΕΠ	2,8	2,9	-
18. Έμμεσοι φόροι/ΑΕΠ	13,7	13,0	-0,7

Πηγή: Θανάσης Μανιάτης, Η δημοσιονομική κρίση και ο κοινωνικός μισθός στην Ελλάδα

Συνεπώς ένα βασικό συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι, ενώ οι δημόσιες δαπάνες βρίσκονται στον μέσο όρο της Ε.Ε., τα φορολογικά έσοδα υπολείπονται κατά πολύ. Αναφέρουμε χαρακτηριστικά ότι το 2009 τα δημόσια έσοδα υπολείπονται περίπου κατά 6 μονάδες σε σχέση με τον μέσο όρο των Ε.Ε. - 15.

Ας δούμε τώρα και τη συζήτηση αναφορικά με τον αριθμό των δημοσίων υπαλλήλων. Μετά την «απογραφή» προέκυψε ότι ο αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων ανέρχεται σε 499.722 και μαζί με τους ένστολους αγγίζουν τους 668.158. Είναι αυτοί πολλοί ή λίγοι;

Σύμφωνα με τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας (στοιχεία διαφορετικών ετών ανά χώρα, από το 2006 έως το 2009), η Ελλάδα αναλογικά έχει περισσότερους εργαζομένους σε κρατικούς φορείς από: το Λουξεμβούργο με 11%, την Πορτογαλία με 13%, τη Γερμανία και την Ιταλία με 14%, την Ισπανία και λιγότερους από: τη Φινλανδία με 26%, την Ολλανδία με 27%, τη Γαλλία με 29%, τη Δανία με 32% και τη Σουηδία με 34%.

Η οικονομική παγκοσμιοποίηση, μας λέει η Σάσεν, συνεπάγεται ένα σύνολο πρακτικών που αποσταθεροποιούν εκείνες τις πρακτικές που θεσπίζουν την κυριαρχία του εθνικού κράτους. (3) Αυτό που ζούμε σήμερα στην Ελλάδα, η τραγωδία που βιώνει ο ελληνικός λαός, είναι η «εξαέρωση» του αυτόνομου ρόλου του κράτους, η λειτουργία του ως ενός μέσου που εκφράζει συμφέροντα πέρα από αυτά των ελίτ.

Οι ελληνικές ελητείες τα τελευταία τριάντα χρόνια υπονομεύουν συστηματικά τις λειτουργίες του δημόσιου τομέα μέσα από την κομματοκρατία, την καλλιέργεια του ρουσφετιού, τη μιζαδόρικη λογική, την υπονόμευση κάθε έννοιας αξιοκρατίας, την χρήση «συμβούλων» και εταιρειών συμβούλων, έτσι ώστε και μίζες να διασφαλίζουν και πελατειακούς δεσμούς να δημιουργούν, αλλά και να περιθωριοποιούν δημοσίους υπαλλήλους που διέθεταν επίπεδα ικανοτήτων τα οποία εν δυνάμει αποτελούν κίνδυνο για όλα τα παραπάνω.

Μέσω από αυτές τις στρατηγικές στράφηκαν πλήρως εναντίον της ίδιας της κοινωνίας στην εναγώνια προσπάθειά τους να κρατήσουν την εξουσία τους. Η ταύτισή τους με τα συμφέροντα των φορέων της παγκοσμιοποίησης είναι απόλυτη. Ο κ. Λοβέρδος, με τη γνωστή αμετροέπειά του, ήδη στέλνει μηνύματα προς τα νέα αφεντικά του ότι θα τους είναι ένας πιστός και υπάκουος γενίτσαρος. Έτσι, ενώ από τη μία βολεύει κατά δεκάδες συνεργάτες του και συγγενικά πρόσωπα στο δημόσιο, από την άλλη το κατακεραυνώνει.

Η Ελλάδα σήμερα βιώνει πραγματικότητες που οι χώρες του Τρίτου Κόσμου έζησαν τις δεκαετίες του 1970 και του 1980, όταν μέσα από τις παρεμβάσεις οργανισμών όπως το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα υποστηρίχθηκαν εγχώριες ελίτ οι οποίες στράφηκαν εναντίον των συμφερόντων του εγχώριου πληθυσμού. Από αυτή την άποψη δεν είναι διόλου τυχαία τα χειροκροτήματα προς τον κ. Παπανδρέου από τους βιομηχάνους της Γερμανίας ή οι διθυραμβικοί τόνοι για την «ηγετική του προσωπικότητα» από μέρος του γερμανικού τύπου.

Το διακύβευμα είναι ιδιαίτερα υψηλό. Σήμερα, όπως τονίζει ο Τζέφρεϊ Ζακς, (4) «Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να προωθήσουν την υψηλής ποιότητας εκπαίδευση, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι νέοι θα είναι προετοιμασμένοι να αντιμετωπίσουν τον παγκόσμιο ανταγωνισμό. Θα πρέπει να αυξήσουν την παραγωγικότητα με το να δημιουργούν σύγχρονες υποδομές και να προωθούν την επιστήμη και τις τεχνολογίες».

Επιπλέον, ένας σημαντικός ρόλος των κυβερνήσεων είναι το να θέτουν ρυθμιστικούς κανόνες σε τομείς της παγκόσμιας οικονομίας όπως ο χρηματοοικονομικός και ο περιβαλλοντικός.

Συνεπώς σήμερα το ζήτημα δεν είναι εάν οι δημόσιοι υπάλληλοι θα είναι μόνιμοι, διυπουργικοί ή ό,τι άλλο. Το κύριο ζήτημα σήμερα, ιδιαίτερα λόγω της κρίσης, είναι να λειτουργήσει το Δημόσιο, να παράσχει υπηρεσίες, να διασφαλίσει τα δημόσια αγαθά.

Σήμερα το κύριο πρόβλημα για την κατάντια του δημόσιου είναι πολιτικό, όπως πολιτικό είναι το πρόβλημα της χώρας: πουλημένες ανθελληνικές ελητείες, πασοκικής λογικής και πρακτικής, το μόνο που μπορούν να κάνουν είναι αυτό που είπε και η συμβουλευτική εταιρεία του κ. Μπέργκερ: μηδενικό δημόσιο.

Όσοι έχουν ακόμη αυταπάτες και περιμένουν από τις υφιστάμενες ελητείες να διαμορφώσουν ένα πραγματικά λειτουργικό Δημόσιο τους ενημερώνουμε ότι το πάρτι της ιδιωτικοποίησης – και των αντίστοιχων μιζών βέβαια – του Δημοσίου έχει ήδη αρχίσει.

Σε λίγο η μονιμότητα στο Δημόσιο δεν θα αποτελεί πλέον θέμα, για τον απλό λόγο ότι δεν θα υπάρχει Δημόσιο. Ήδη δρομολογούνται εξελίξεις όπως τα φορολογικά να τα διαχειρίζονται ιδιωτικές εταιρείες, η εκπαίδευση να είναι ιδιωτική, η κοινωνική ασφάλιση να παραδοθεί στις ιδιωτικές ασφαλιστικές, το νερό και το ηλεκτρικό θα είναι ιδιωτικοποιημένα, ενώ για την πρόνοια θα υπάρχουν οι ΜΚΟ!

Σημειώσεις:

1. Ζίγκμουντ Μπάουμαν, Ρευστοί καιροί. Η ζωή στην εποχή της αβεβαιότητας, Εκδόσεις Μεταίχμιο, Αθήνα, 2009.

2. Τα περισσότερα στοιχεία είναι από επεξεργασία του κ. Θανάση Μανιάτη στο Θανάσης Μανιάτης, «Η δημοσιονομική κρίση και ο κοινωνικός μισθός στην Ελλάδα», παρουσίαση στην ημερίδα της Τράπεζας της Ελλάδος, Κοινωνική πολιτική και κοινωνική συνοχή στην Ελλάδα σε συνθήκες κρίσης, Αθήνα, 13 Μαΐου 2011. Επιπλέον στοιχεία από το European Commission, Public finances in EMU, 2011.

3. Σάσκια Σάσεν, Κοινωνιολογία της παγκοσμιοποίησης, Εκδόσεις Μεταίχμιο, Αθήνα, 2011, σελ. 115.

4. Jeffrey Sachs, Η τελευταία ευκαιρία της μεσαίας τάξης, Euro2day, 5.10.2011.