Η ανεπιθύμητη γενιά

Από την Ελευθεροτυπία

Του Κώστα Βεργόπουλου

Άλλοτε οι κρατούντες επαγγέλλονταν το μέλλον προκειμένου να εκτονώνουν το παρόν. Σήμερα γνωστοποιούν ότι δεν υπάρχει ούτε το ένα ούτε το άλλο: «τους ζυγούς λύσατε», «αναγκαστικός μονόδρομος».

Το κίνημα των «αγανακτισμένων» αποτελεί πλέον πρόκληση για όλες ανεξαιρέτως τις πλευρές του πολιτικού συστήματος, στη χώρα μας, στην Ευρώπη, στον υπόλοιπο κόσμο.

Αιφνιδιάζονται σήμερα τα δικομματικά συστήματα που κυβερνούν στο δυτικό κόσμο, αλλά ακόμη μεγαλύτερη δυσανεξία και επιθετικότητα απέναντι στους νέους, που με απόγνωση πέφτουν στις πλατείες, εμφανίζουν γνωστές και δυσδιάκριτες οργανώσεις της Αριστεράς. Ο λόγος είναι ότι η «αγανάκτηση» στρέφεται εναντίον όλων, χωρίς εξαιρέσεις.


Οι κυβερνήσεις εξαπατούν επικαλούμενες κάποιον υποθετικό και αναπόδεικτο «μονόδρομο», με τον οποίο αιτιολογούν τη διοργάνωση της κοινωνικής πτώχευσης και διάλυσης, οι αντιπολιτεύσεις και η Αριστερά ευθύνονται επίσης, ενόσω δεν αναδεικνύουν με πειστικότητα εναλλακτικές επιλογές για την απεμπλοκή από το αδιέξοδο, στο οποίο σήμερα οι κοινωνίες εγκλωβίζονται με βασική ευθύνη του μεγάλου χρήματος.


Δεν υπάρχει δημόσιος διάλογος ούτε φυσικά ανάγκη να απαγορευθεί κάτι που δεν υπάρχει. Υπάρχουν άναρθρες και αμετροεπείς κραυγές από αφιονισμένα «παιδιά του αριστερού σωλήνα», χωρίς κοινωνική παρουσία, που δεν διαλέγονται με τους απλούς ανθρώπους, αλλά εξαπολύουν συνθήματα, που στη φαντασία τους «δικαιώνουν» την παντός καιρού εξουσιομανία τους.

Ωστόσο, η βαθιά κρίση αφορά την κοινωνία στα θεμέλιά της και δεν αναγνωρίζεται στην αναμέτρηση ανάμεσα στα κομματικά και οργανωσιακά φυτώρια.

Κάθε ευαίσθητος άνθρωπος, ιδιαίτερα νέος, αγανακτεί, αποστρέφεται το σύνολο των πολιτικών και οργανωσιακών διαχειριστών, ακόμη και όσους από το περιθώριο συμβάλλουν με ιδιότυπο τρόπο στην αναπαραγωγή του. Όσοι σήμερα αποστρέφονται την πολιτική δεν είναι απολιτικοί, αλλά διεκδικούν μια διαφορετική πολιτική σε ουσιαστικότερη σύνδεση με την κοινωνία.

Δεν είναι πρώτη φορά που αναπάντεχα εισβάλλουν στη σκηνή της Ιστορίας νέοι αποκλεισμένοι από κάθε έννοια μέλλοντος.

● Στη δεκαετία του 1950-1960, το φαινόμενο ονομάστηκε «οργισμένα νιάτα», με το ομώνυμο θεατρικό έργο του Βρετανού Τζον Όσμπορν (1929-1994).

● Στη δεκαετία του '60, το ανάλογο ονομάστηκε στη Γερμανία «αμφισβήτηση», με κορύφωση στον γαλλικό Μάη του '68.

● Σήμερα, η ρήξη με τη στείρα και παρηκμασμένη κοινωνία του χρήματος ονομάζεται «αγανάκτηση», ξεκινώντας από το φερώνυμο βιβλίο του Γάλλου διπλωμάτη Στεφάν Εσέλ.

Τα παραδείγματα της Τυνησίας και της πλατείας Ταχρίρ στο Κάιρο εμπνέουν τις νεανικές κινητοποιήσεις σε Ευρώπη, Αμερική, Ιαπωνία. Σε κάθε περίπτωση, δεν υπάρχει κομματική πολιτική, αλλά απ' ευθείας γνήσια κοινωνική κατακραυγή, χωρίς αξίωση πολιτικής διαμεσολάβησης. Δεν είναι οι μετανάστες ούτε οι ανειδίκευτοι.

Είναι οι νέοι που έχουν σπουδάσει με «πολλές προσδοκίες» και σήμερα απορρίπτονται διαψευσμένοι, προδομένοι, κοινωνικά ανεπιθύμητοι. Το κοινωνικό συμβόλαιο δεν τηρήθηκε: διένειμε απατηλές υποσχέσεις, που σήμερα με κυνισμό αθετεί. Η απληστία του μεγάλου χρήματος δεν συνιστά επαρκή λόγο, προκειμένου να πεισθούν τα νεανικά θύματα για να αποδεχθούν τη σκοτεινή μοίρα τους.

Κύριο σύνθημα στις παγκόσμιες κινητοποιήσεις της 15ης Οκτωβρίου ήταν: «Είμαστε 99%, είσαστε το υπόλοιπο 1%». Στιγματίζεται έτσι όχι μόνον μια πολιτική πλευρά, αλλά η σημερινή κοινωνική ολιγαρχία του χρήματος, η νέα «αριστοκρατία», που αρπακτικά επιβάλλει στη συντριπτική πλειονότητα τον υποθετικό «μονόδρομο» της απληστίας της.

Κι ακόμη, τα κινήματα των «αγανακτισμένων» υπερβαίνουν την οικονομική πλευρά της κρίσης, θέτουν ζήτημα πραγματικής δημοκρατίας, που θα πρέπει να επανιδρυθεί με ευρεία και άμεση λαϊκή συμμετοχή.

Η διαπιστευμένη κομματική και οργανωσιακή Αριστερά αντιμετωπίζει τους «αγανακτισμένους» με σύνδρομο «ανωτερότητος», με δυσπιστία και περιφρόνηση, επισημαίνοντας ότι δεν έχουν ηγεσία, οργάνωση, πρόγραμμα, στρατηγική. Ωστόσο, έτσι ακριβώς ξεκινούν τα μείζονα κοινωνικά γεγονότα στην Ιστορία: χωρίς οργάνωση, χωρίς πρόγραμμα, χωρίς ηγεσίες, χωρίς στρατηγική.

Εάν είχαν κάτι από αυτά, δεν θα απέβαιναν μείζονα κοινωνικά γεγονότα, αλλά θα παρέμεναν ήσσονος σημασίας αναμετρήσεις μεταξύ κομμάτων και οργανώσεων για τη νομή της εξουσίας και τη διατήρηση κάποιας καρέκλας.

Άλλο πράγμα η κομματική και οργανωσιακή δυσφορία και άλλο η βαθιά κοινωνική απόγνωση, που παίρνει σήμερα ταπεινούς δρόμους και εκφράζεται χωρίς μεγαλομανείς προδιαγραφές.

Στην Ιστορία «ασήμαντα» περιστατικά έχουν συχνά οδηγήσει σε «σημαντικά», πάντοτε κατά τρόπο αναπάντεχο και αδιανόητο για όσους επιχειρούσαν να τα συλλάβουν με προκατασκευασμένα θεωρητικά σχήματα. Πάντοτε, στα «σημαντικά» γεγονότα, οι διαχειριστές της πολιτικής δεν προηγήθηκαν, αλλά εσύρθησαν σε καταστάσεις που οι κοινωνικές δυνάμεις με αυτενέργεια δημιουργούσαν, χωρίς έξωθεν καθοδήγηση.