Τράπεζες και πτώχευση

Από Το Ποντίκι 13.10.2011 (απ' όπου και το σκίτσο του Πέτρου Τσιολάκη)

Του Δημήτρη Καζάκη
οικονομολόγου - αναλυτή

Στις 20 Οκτωβρίου (ημέρα Πέμπτη) ανακοινώθηκε ότι θα παραδοθεί η έκθεση των ελεγκτών της τρόικας επί της πορείας της ελληνικής οικονομίας και στις 23 Οκτωβρίου (ημέρα Κυριακή) οι ηγέτες της ευρωζώνης θα αποφασίσουν για την «τελική λύση» στο ελληνικό πρόβλημα.

Σημειώστε τις ημέρες, και προπαντός την Κυριακή, που θα συνεδριάσει το Eurogroup. Οι εργάσιμες ημέρες της εβδομάδας έχουν γίνει πια πάρα πολύ επικίνδυνες για να συνεδριάζουν και να παίρνουν αποφάσεις τα όργανα της ευρωζώνης. Σε λίγο θα συνεδριάζουν δίχως να το ανακοινώνουν και σε μέρη τελείως άγνωστα, μην τυχόν και οι αγορές τους πάρουν μυρωδιά.

Από την άλλη, το διάστημα από Πέμπτη έως Κυριακή είναι αρκετά πρόσφορο για να δουν οι ηγέτες του Eurogroup τις αντιδράσεις των αγορών και να αποφασίσουν αν η Δευτέρα (24 Οκτωβρίου) που θα ξημερώσει για την Ελλάδα θα είναι ημέρα επίσημης πτώχευσης ή όχι.

Διότι, όπως έχουμε ξαναπεί, οι πόλεμοι και οι επίσημες πτωχεύσεις συμβαίνουν πάντα Δευτέρα πρωί, για λόγους αιφνιδιασμού, αλλά και κατάλληλης προετοιμασίας, ειδικά για τις τράπεζες, οι οποίες θα παραμείνουν κλειστές προκειμένου να σωθούν από τους αλαφιασμένους πολίτες που θα τρέχουν να σηκώσουν τις καταθέσεις τους.

Η... τελική λύση

Φυσικά οι ευρωζωνούχοι πιστεύουν ότι μέχρι τότε θα έχουν επεξεργαστεί την «τελική λύση» για το ελληνικό πρόβλημα. Μια «λύση» συμφέρουσα γι' αυτούς και τις τράπεζές τους, για την οποία το μόνο που ακούγεται είναι το «κούρεμα». Τίποτε άλλο. Το γεγονός ότι μια τέτοια «λύση» σημαίνει επίσημη πτώχευση κανείς δεν το λέει.

Όπως και κανείς δεν λέει ότι αρκεί και μόνο μια τέτοια ανακοίνωση του Eurogroup για να τεθεί η Ελλάδα από τους οίκους αξιολόγησης σε κατάσταση SD (Selective Default - Επιλεκτική Πτώχευση) ή D (Default - Πτώχευση) τις αμέσως επόμενες ημέρες. Για μια χώρα που επίσημος στόχος της είναι να τα βρει με τις αγορές, αυτή η υποβάθμιση θα σταθεί μοιραία.

Όμως οι κοτζαμπάσηδες της ευρωζώνης έχουν πειστεί ότι η ταχύτερη «εσωτερική υποτίμηση» της Ελλάδας, αλλά και το μαζικό ξεπούλημα της χώρας δεν θα προχωρήσει με τον ρυθμό που θέλουν αν δεν την οδηγήσουν στην κατάσταση αυτή. Αρκεί να παραμυθιάσουν τον κόσμο με το υποτιθέμενο «κούρεμα» 50% ή 60% του ελληνικού χρέους.

Κανείς δεν λέει ότι όσο «κούρεμα» υποστεί το ελληνικό χρέος, άλλο τόσο «κούρεμα» θα υποστούν μισθοί, συντάξεις, καταθέσεις, δουλειές, δικαιώματα και δημοκρατία σ' αυτόν τον τόπο.

Το μόνο που θα παραμείνει ακέραιο είναι το ύψος του ιδιωτικού δανεισμού. Μη φοβάστε, δεν είναι τίποτε η επιλεκτική πτώχευση.

● Μπορεί να χάσετε τον μισθό σας, τη δουλειά σας, τη σύνταξή σας, τις καταθέσεις σας, αλλά δεν πρόκειται να χάσετε τα δάνειά σας, τα οποία θα συνεχίσουν να τρέχουν.

● Μπορεί να μην έχετε να τα πληρώσετε, αλλά δεν πειράζει, η ιδιοκτησία στην Ελλάδα είναι παρά φύση εκτεταμένη και καιρός είναι να συγκεντρωθεί σε λίγα χέρια, όπως είναι το φυσικό και αναγκαίο.

Όμως μη φοβάστε. Η αυτού μεγαλειότης Μπενίτο, υπουργός Οικονομικών και εστεμμένος αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, μας έχει διαβεβαιώσει ότι οι καταθέσεις των Ελλήνων είναι απολύτως διασφαλισμένες. Μιλάμε βέβαια για όσους ελάχιστους από τους Έλληνες έχουν ακόμη καταθέσεις στις τράπεζες.

Γιατί είναι διασφαλισμένες; Διότι, προσέξτε το επιχείρημα, είμαστε μέρος του ευρωσυστήματος και επομένως ολόκληρη η ευρωζώνη εγγυάται τις καταθέσεις των Ελλήνων. Το ίδιο φυσικά επαναλαμβάνουν όλα τα γνωστά παπαγαλάκια. Αυτό βέβαια που κάνει εντύπωση είναι το γιατί δεν αναφέρουν πια το Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων και Επενδύσεων, γνωστό ως ΤΕΚΕ.

Υποτίθεται ότι αυτό έχει φτιαχτεί για να εγγυάται τις καταθέσεις σε περίπτωση που μια ή περισσότερες τράπεζες καταρρεύσουν. Τι απέγινε αυτό το ταμείο; Μάλλον πήγε υπέρ πίστεως και πατρίδος. Όχι πως αποτελούσε καμιά ουσιαστική εγγύηση, αλλά τέλος πάντων ήταν κάτι, ειδικά όταν η κατάρρευση αφορά μια μικρή τράπεζα. Όπως, π.χ., συνέβη με την Proton Bank.

Περίεργη υπόθεση

Η εν λόγω τράπεζα (Proton Bank) είναι μια πολύ περίεργη και σκοτεινή υπόθεση. Η αντίστροφη μέτρηση για την Proton Bank ξεκίνησε με τη δημοσιοποίηση της υπόθεσης υπεξαίρεσης από τον βασικό της μέτοχο (επιχειρηματία Λαυρεντιάδη), η οποία προκάλεσε την εκροή σημαντικού ύψους καταθέσεων. Η υπεξαίρεση ξεχάστηκε, όταν ο εν λόγω επιχειρηματίας επέστρεψε το καταχρασθέν ποσό και η τόσο ανεξάρτητη, αλλά και αμερόληπτη Δικαιοσύνη μας έβαλε την υπόθεση στο αρχείο.

Φανταστείτε να είχατε καταχραστεί εσείς ένα ποσό από εκεί που δουλεύετε και όταν σας πιάνανε στα πράσα να λέγατε «α, συγγνώμη, θα τα γυρίσω πίσω τώρα που με πιάσατε!». Φυσικά, η Δικαιοσύνη θα σας άφηνε ελεύθερο. Αμ δε! Θα σας έχωνε μέσα και θα έπαιρνε υπόψη της, αν ήθελε, την επιστροφή των χρημάτων ως μεταμέλεια για να μειώσει την ποινή. Όμως εσείς δεν είσαστε Λαυρεντιάδης και ούτε η τράπεζα την οποία καταχραστήκατε έχει πρόεδρο τον κ. Ντάνιελ Σπέκχαρντ, πρώην πρέσβη των ΗΠΑ.

Θα μου πείτε, πολύ περίεργες συμπτώσεις. Τι θα λέγατε αν σας έλεγα μία ακόμη πολύ περίεργη σύμπτωση; Τράπεζες (συνήθως μικρού μεγέθους σαν την Proton) με επικεφαλής διπλωμάτες των ΗΠΑ και έμπιστους επιχειρηματίες έχουν χρησιμοποιηθεί κατά κόρον ανά τον κόσμο και ιδίως στη Λατινική Αμερική για υπόγειες χρηματοδοτήσεις των ΗΠΑ προς πολιτικά κόμματα και άλλες ύποπτες καταστάσεις.

Θα μου πείτε, και πάλι σύμπτωση. Και έχετε απολύτως δίκιο. Όμως, αν ήσασταν εσείς υπουργός Οικονομικών και η Δικαιοσύνη έπιανε τον βασικό μέτοχο με το χέρι στο ταμείο της τράπεζας, τι θα κάνατε; Το φυσιολογικό θα ήταν να κάνετε την τράπεζα φύλλο και φτερό για να δείτε τι έχει συμβεί και αν υπάρχει ιστορικό υπεξαιρέσεων και ατασθαλιών.

Αυτό τουλάχιστον υποδεικνύει η κοινή λογική όταν πρόκειται για την προστασία του δημόσιου συμφέροντος και του καταθετικού κοινού.

Όμως αυτά δεν ισχύουν στην μπανανία που λέγεται Ελλάδα. Η κοινή λογική, όπως και το δημόσιο συμφέρον, έχουν πάει προ πολλού περίπατο. Εδώ, στο αποικία Ελλάντα, όταν πιάνεις κολλητό επιχειρηματία με διακριτές σχέσεις με έναν από τους επικυρίαρχους, τον αθωώνεις και κλείνεις την πόρτα σε κάθε πιθανή διερεύνηση της υπόθεσης.

Έτσι η εν λόγω τράπεζα βρέθηκε αισίως υπό την εποπτεία εκκαθαριστή της Τράπεζας της Ελλάδος (κοινώς, ο μπάρμπας μου ο ψεύτης) – ενός οργανισμού που δεν ελέγχεται καν από το ελληνικό κράτος – και στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας για να πληρώσει ο Έλληνας φορολογούμενος, το γνωστό υποζύγιο, τις μαύρες τρύπες του ενεργητικού της Proton Bank. Κατά τ' άλλα, φυσικά, οι καταθέσεις των Ελλήνων είναι απολύτως προστατευμένες.

Πληρώνουμε τους τραπεζίτες

Μην ξεχνάμε ότι το εν λόγω Ταμείο είναι δημιούργημα της Σύμβασης Δανειακής Διευκόλυνσης που μας επέβαλε η τρόικα και στο οποίο έχει προβλεφθεί να καταλήξουν τα 10 δισ. ευρώ από τα 110 δισ. ευρώ του αρχικού δανείου. Με άλλα λόγια, ο Έλληνας πολίτης δανείζεται χάνοντας «άνευ όρων και αμετάκλητα» την εθνική του κυριαρχία για να διασώσει όχι μόνο τους Γερμανούς, Γάλους και άλλους τραπεζίτες, αλλά και τους ντόπιους του επιπέδου ενός Λαυρεντιάδη.

Μα γιατί με πιάνει αυτός ο παροξυσμός κινδυνολογίας; Πώς είναι δυνατόν να φαντάζομαι ότι καμιά κατάθεση νοικοκυριού δεν είναι προστατευμένη; Εδώ ολόκληρο ευρωσύστημα στήθηκε για να στηρίξει τις ελληνικές καταθέσεις κι εγώ τολμώ να το αμφισβητώ;

Όχι βέβαια, απλώς αναρωτιέμαι: Ποιον μηχανισμό έχει το ευρωσύστημα για να εγγυηθεί συγκεκριμένα τις καταθέσεις; Στην Ελλάδα υπάρχει, έστω τυπικά, το ΤΕΚΕ. Στην ευρωζώνη τι υπάρχει; Τίποτε! Δεν υπάρχει καμιά πρόβλεψη για κάλυψη ή εγγύηση των καταθέσεων, γιατί πολύ απλά το ευρώ θεμελιώθηκε ως μηχανισμός που εξαρχής αποκλείει τις πιστωτικές κρίσεις σαν αυτή που ζούμε.

Τότε πού βασίζονται όλοι αυτοί οι ανευθυνοϋπεύθυνοι που διαβεβαιώνουν τον κόσμο ότι οι καταθέσεις τους είναι εγγυημένες; Μα στην ύπαρξη της ΕΚΤ. Μην ανησυχείτε, μας λένε, υπάρχει η ΕΚΤ του κ. Τρισέ που εγγυάται τις καταθέσεις.

● Ερώτηση: Πόσα ρευστά διαθέσιμα διαθέτει η ΕΚΤ στην άκρη προκειμένου να εγγυηθεί τις καταθέσεις; Μην κάνετε τον κόπο να τους ρωτήσετε, δεν πρόκειται να απαντήσουν, απλώς θα αρχίσουν τις γνωστές κραυγές.

● Θα σας απαντήσω ευθέως: Η ΕΚΤ δεν διαθέτει κανενός είδους πρόβλεψη για εγγύηση των καταθέσεων. Ούτε χρυσό, ούτε ρευστό. Μάλιστα, η ίδια η ΕΚΤ είναι σε τόσο δεινή θέση προσπαθώντας να αγοράσει ομόλογα των υπό πίεση και χρεοκοπία χωρών της ευρωζώνης, αλλά και λόγω της παροχής ρευστότητας στις τράπεζες, που βρίσκεται ήδη σε κατάσταση φαλιμέντου.

Γι' αυτό και συνασπίστηκαν 6 κεντρικές τράπεζες, οι πιο μεγάλες και ισχυρές παγκόσμια, με επικεφαλής την αμερικανική Fed, για να βοηθήσουν την ΕΚΤ να συνεχίσει να παρέχει ρευστότητα στις τράπεζες και να εξακολουθήσει να αγοράζει κρατικά ομόλογα της ευρωζώνης.

Τι μας λένε λοιπόν όλοι αυτοί οι ανευθυνοϋπεύθυνοι; Ότι η ΕΚΤ, που μόλις μετά βίας και με σωρηδόν χρηματοδοτική ενίσχυση από το εξωτερικό – κυρίως τη Fed, που από το 2009 κόβει χρήμα για να ενισχύει με δολαριακά swap και την ΕΚΤ – ίσα που ψιλοκαταφέρνει να κρατά στην επιφάνεια τις ευρωπαϊκές τράπεζες αλλά και τα κράτη που βρίσκονται υπό την πίεση των αγορών, εγγυάται τις καταθέσεις των Ελλήνων πολιτών, αλλά και των άλλων Ευρωπαίων.

Μα δεν κατάλαβες καλά, μπορεί να πει κάποιος. Αυτό που εξασφαλίζει η ΕΚΤ είναι η βιωσιμότητα των τραπεζών και επομένως απομακρύνει τον κίνδυνο μιας κατάρρευσης οπότε θα χαθούν οι καταθέσεις.

Πόσο αλήθεια είναι κάτι τέτοιο; Ας θυμηθούμε ένα τελευταίο περιστατικό: Την 1.9 φέτος κυκλοφόρησε επίσημα η πληροφορία ότι οι ειδικοί του ΔΝΤ εκτιμούν ότι οι ευρωπαϊκές τράπεζες θα χρειαστούν τουλάχιστον 200 δισ. ευρώ επανακεφαλαιοποίηση, προκειμένου να μην καταρρεύσουν.

Η εκτίμηση αυτή είναι εύκολο να καταλάβει κανείς από πού βγαίνει, μια και βασίζεται στην υπόθεση ότι οι τράπεζες θα δεχτούν ζημιά από την έκθεσή τους στο χρέος των χωρών του Νότου το πολύ 10% της ονομαστικής αξίας των ομολόγων που κατέχουν. Πρόκειται βέβαια για εκτίμηση εξαιρετικά αισιόδοξη με βάση τις εξελίξεις.

Ωστόσο, η πληροφορία αυτή προκάλεσε πανικό στην ευρωζώνη. Ο Μπαρόζο και άλλοι αξιωματούχοι της Κομισιόν διέψευσαν με τα μανίας αυτές τις εκτιμήσεις. Ο εστεμμένος αυτοκράτορας της ευρωζώνης, ο πρόεδρος της ΕΚΤ κ. Τρισέ, τόνιζε σε δηλώσεις στο Reuters (5.9) ότι οι τράπεζες της ευρωζώνης είναι υγιέστατες. Πράγμα που αποδείκνυαν και τα stress tests, τα οποία είχαν βγάλει ως ανάγκη επανακεφαλαιοποίσης των τραπεζών μόλις 1,7 δισ. ευρώ.

Και σχολιάζοντας τις εκτιμήσεις των ειδικών του ΔΝΤ, ο κ. Τρισέ απάντησε με όλο το αυτοκρατορικό του μεγαλείο: «Υπάρχει μια πολύ σοβαρή διαφωνία σχετικά με τις μεθόδους για τον υπολογισμό των αναγκών σε κεφάλαιο... Είμαι σίγουρος ότι η τελική εκτίμηση του ΔΝΤ δεν θα είναι αυτή».

Ύστερα από δυο ημέρες βγαίνει η κ. Λαγκάρντ, διευθύντρια του ΔΝΤ, και διαψεύδει τους δικούς της ειδικούς σχετικά με τα 200 δισ. ευρώ.

Ξηλωθείτε για να τους σώσουμε

Δεν πέρασε ένας μήνας και ξαφνικά οι κάνουλες ρευστότητας έχουν ανοίξει στο μέγιστο δυνατό και όλοι στην ευρωζώνη συζητούν για την ανάγκη διάσωσης των τραπεζών. Αυτών που ήταν όλο υγεία, κατά δηλώσεις των ίδιων.

Η Dexia για μια ακόμη φορά μέσα σε δυο χρόνια μπαίνει σε διασωλήνωση και καλούνται ο Βέλγος και ο Γάλλος φορολογούμενος να τη διασώσουν για μια ακόμη φορά. Πρόκειται για μια τράπεζα που, σύμφωνα με τα stress tests, είχε υπερεπάρκεια κεφαλαίων ακόμη και για το πιο δυσμενές σενάριο.

Κοινώς, παραμύθια. Ο Μπαρόζο ξαφνικά ανακάλυψε ότι οι τράπεζες χρειάζονται επείγουσα βοήθεια για να ενισχύσουν τα κεφάλαιά τους και ετοιμάζεται να προτείνει συγκεκριμένα μέτρα επανακεφαλαιοποίησης.

Kαθ' έξιν ψεύτες

Μπορείτε να μαντέψετε το ύψος αυτής της προτεινόμενης στήριξης; Αν σας έλεγα ότι κινείται στο ύψος των 200 δισ. ευρώ, θα λέγατε τίποτε; Ο έτερος δε Καππαδόκης, ο κ. Τρισέ, δήλωσε στο Ευρωκοινοβούλιο μόλις στις 11.10 ότι «η κρίση έχει αποκτήσει πια συστημική διάσταση». Κι επομένως πρέπει να πληρώσουν για μια ακόμη φορά οι λαοί και τα κράτη της ευρωζώνης για να διασώσουν τις τράπεζες. Κοινώς, «κύριοι ξηλωθείτε»!

Φυσικά δεν ενδιαφέρει κανέναν τους από πού θα αντληθούν τα κεφάλαια αυτά, πόσοι άνεργοι θα δημιουργηθούν επιπλέον ως αποτέλεσμα αυτής της επανακεφαλαιοποίησης, ούτε η έκταση της ανέχειας και της φτώχειας που θα αγκαλιάσει το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας.

Πρέπει να διασωθεί η πλασματική, εικονική οικονομία των τραπεζικών ενεργητικών, σε βάρος της πραγματικής οικονομίας των μισθών, των συντάξεων, της δουλειάς, της μικρής και μεσαίας επιχείρησης.

Γιατί όμως πρέπει να τους πιστέψουμε για μια ακόμη φορά; Γιατί να πιστέψουμε ότι με τη νέα δόση επανακεφαλαιοποίησης θα βγούμε σε ξέφωτο; Εδώ πρόκειται για καθ' έξιν ψεύτες και κατ' επάγγελμα λωποδύτες. Ή μήπως δεν είναι έτσι;

Το καπιταλιστικό σύστημα, η οικονομία της αγοράς, ή όπως αλλιώς θέλετε να την ονομάσετε, κατέληξε να διοικείται διεθνώς και ιδίως στην ευρωζώνη από μια ληστοσυμμορία, από έναν υπόκοσμο στις κορυφές της. Και εμείς φυσικά πρέπει να τους πιστεύουμε πάντα.

Ακόμη κι όταν πιάνονται στα πράσα να λένε τα χειρότερα ψέματα προκειμένου να χώσουν ακόμη πιο βαθιά το χέρι τους στην τσέπη των λαών και των κρατών.

Βεβαίως υπάρχουν και εκείνοι που λένε ότι το να πεις ψέματα, π.χ. ότι οι καταθέσεις των Ελλήνων πολιτών είναι απολύτως διασφαλισμένες, δεν είναι κακό γιατί έτσι αποτρέπεις τον πανικό.

Την κοπανάνε...

Το δυστύχημα γι' αυτούς είναι ότι δεν υπάρχει καλός και κακός απατεώνας. Υπάρχει μόνο απατεώνας. Κι απατεώνας είναι εκείνος που λέει ενσυνείδητα ψέματα για να παραπλανήσει την κοινή γνώμη και να αποστρέψει το βλέμμα της από τη ληστεία που συντελείται σε βάρος των νοικοκυριών από τους τραπεζίτες.

Όσο για την επίσημη πτώχευση, μην ανησυχείτε. Έχει ήδη ξεκινήσει. Δείτε τι συμβαίνει με τις τράπεζες. Ο πίνακας που παραθέτουμε είναι άκρως διαφωτιστικός. Τι σημαίνουν αυτές οι κάθετες πτώσεις: Οι βασικοί μέτοχοι των τραπεζών, οι μεγαλοτραπεζίτες και τα επενδυτικά κεφάλαια ξεπουλούν και την κάνουν με ελαφρά πηδηματάκια μαζί με τα λεφτά των καταθετών στις τσέπες τους.

Πιστεύουν ότι με την επίσημη πτώχευση της χώρας θα καλυφθούν τα ίχνη τους μέσα στον πανικό και έτσι θα τη γλιτώσουν με την κατάχρηση των καταθέσεων που έχει ήδη συντελεστεί στις τράπεζές τους. Άλλωστε, υπάρχει πάντα το γνωστό πολιτικό προσωπικό για να φορτώσει τα σπασμένα στο γνωστό υποζύγιο. Αρκεί να του δοθεί η ευκαιρία.

Κι ο κ. Σαμαράς είναι πάντα διαθέσιμος να συνδράμει εκεί που θα αποτύχει η σημερινή κυβέρνηση.