Από το «κραχ» πάμε τροχάδην στο ξεπούλημα

Από Το Ποντίκι 11.8.2011

Oύτε στον χειρότερο εφι­άλτη του δεν θα μπορού­σε να φανταστεί το οικο­νομικό επιτελείο της κυ­βέρνησης όσα διαδραματίζονται τις τελευταίες ημέρες στις αγορές. Δι­κές μας και ξένες. Η κατάρρευση των διεθνών αγορών, μετά την αμερικα­νική υποβάθμιση, πυροδότησε έναν δεύτερο κύκλο ξεπουλήματος στην Αθήνα, η οποία ζει χρηματιστηριακά χαμηλά εικοσαετίας.

Για τους παλιότερους, ο γενικός δείκτης του Χ.Α. σύντομα θα βρεθεί στα επίπεδα στα οποία ήταν η (πάλαι ποτέ) Σοφοκλέους την περίοδο της... κυβέρνησης Μητσοτάκη!

Τι μας νοιάζει – θα πείτε – εμάς να βλέπουμε τους διάφορους μεγαλοσχήμονες, που άρπαξαν πριν από χρόνια τα λεφτά του κοσμάκη με τις εισαγωγές των εταιρειών τους, σήμε­ρα να εκμηδενίζονται; Δυστυχώς μας νοιάζει, για δύο λόγους:

1. Ο πρώτος αφορά τις μεγάλες εταιρείες. Δηλαδή τα κρατικά μα­γαζιά και τις τράπεζες. Τα μεν πρώ­τα έχουν χάσει σε μία εβδομάδα τη μισή τους χρηματιστηριακή αξία (!), όπως η ΔΕΗ. Κάτι που θα διευκολύνει την κυβέρνηση, όπως θα δούμε πιο κάτω, να τα ξεπουλήσει μισοτιμής στους ξένους. Όσο για τις τράπεζες, με κεφαλαιοποιήσεις που θυμίζουν πλέον μικρομεσαίες επιχειρήσεις, θα οδηγηθούν χωρίς πολλές αντιστά­σεις (ή και πεισματικές αντιρρήσεις από τις διοικήσεις, όπως συνέβαινε ώς τώρα) σε συγχωνεύσεις. Που με τη σειρά τους θα σηματοδοτήσουν εκτεταμένα προγράμματα αποχωρή­σεων προσωπικού.

2. Ο δεύτερος αφορά τις μικρότε­ρες εταιρείες. Ο εκμηδενισμός των κεφαλαιοποιήσεων μπορεί να δώσει την αφορμή για το κλείσιμο μονάδων και «ραβασάκι» με κατεύ­θυνση τον... ΟΑΕΔ στους εργαζόμε­νους. Άλλωστε οι επιχειρηματίες το χρήμα το έχουν τσεπώσει - και να εί­στε βέβαιοι ότι δεν το έχουν πια στις επιχειρήσεις τους.

Κι αν δεν είστε βέβαιοι ότι αυ­τή θα είναι η εξέλιξη, πάρτε το πα­ράδειγμα της Coca Cola 3E. Η πολύ σοβαρή αυτή εταιρεία έχασε μέσα σε μία εβδομάδα το 15% της χρηματιστηριακής της αξίας (επειδή οι επενδυτές προεξόφλησαν τις ζημι­ές που θα υποστεί από την αύξηση του ΦΠΑ στο 23% στα αναψυκτικά τα οποία παράγει). Η ίδια εταιρεία όλο τον περασμένο χρόνο είχε χά­σει μόνο το 17% της αξίας της. Άρα «έφαγε» όλη τη ζημιά σε μία μόνο εβδομάδα.

Το πώς θα αντιδράσει είναι άγνω­στο, αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε τις παλαιότερες προειδοποιήσεις του μάνατζμεντ για έξοδο από την Ελ­λάδα. Και όλα αυτά για την εταιρεία που, βάσει αποτιμήσεων, είναι η με­γαλύτερη στη χώρα μας έχοντας ξε­περάσει τόσο την Εθνική όσο και τον ΟΠΑΠ!!!


Όλα της κρίσης δύσκολα

Πριν προχωρήσουμε, ας δούμε τι συμβαίνει «έξω» και πώς μας επη­ρεάζει. Ένας έμπειρος χρηματιστη­ριακός παράγοντας έλεγε στις αρχές της εβδομάδας πως είναι ίσως η πρώτη φορά από την αρχή της κρίσης και της εμπλοκής του ΔΝΤ στα πράγματα της χώρας που η κυβέρνηση έχει τη μικρότερη ευθύνη (αλλά πάντως... έχει) για τις αλλεπάλληλες εμπλοκές που παρουσιάζονται σχεδόν σε όλα τα ανοιχτά μέτωπα.

Από το ίδιο το πρόγραμμα μετακύλισης των ελληνικών ομολόγων μέχρι το ύψος και τους όρους του νέου δα­νείου, αλλά και το πολιτικοοικονομι­κό πλαίσιο της υπό διαμόρφωση «νέ­ας Ευρώπης» (αν δεν το προσέξατε, αυτό συμβαίνει τις ημέρες αυτές) μέ­σα στην οποία θα βρεθεί η Ελλάδα, τίποτε δεν μπορεί να πάει έτσι όπως θα επιθυμούσε η κυβέρνηση.

Η πρωτοφανής ένταση και σύν­θεση της διεθνούς κρίσης πράγμα­τι δεν αφήνει πολλά περιθώρια χει­ρισμών στην ελληνική κυβέρνηση και τον υπουργό Οικονομικών. Από τη στιγμή που το ντόμινο της κρίσης χρέους κρατών της Ε.Ε. διαχύθηκε από την αποκαλούμενη «ευρωπαϊκή περιφέρεια» στην τέταρτη (Ισπανία) και την τρίτη (Ιταλία) ισχυρότερη οι­κονομία της ευρωζώνης και απειλεί πλέον τη δεύτερη (Γαλλία), η Αθήνα όντως δεν μπορεί να κάνει και πολ­λά πράγματα.

Οι προηγούμενες ευκαιρίες χάθη­καν και τώρα η κυβέρνηση προσπα­θεί να σώσει ό,τι (και αν...) σώζεται.

Η νέα επικοινωνία του Παπανδρέ­ου με τους κοινοτικούς και η υπεν­θύμιση του ευρωομολόγου, δεδο­μένου του μεγέθους κρίσης και της τραγικής διαπραγματευτικής θέσης της κυβέρνησης, ήταν... ό,τι καλύτε­ρο μπορούσε να γίνει.

Σε μία συγκυ­ρία κατά την οποία το διάγγελμα του Αμερικανού προέδρου και η παρέμ­βαση της ΕΚΤ στις αγορές ομολόγων της Ιταλίας και της Ισπανίας δεν κατάφεραν να αποκαταστήσουν τη «χα­μένη τιμή» των αγορών – μετά την υποβάθμιση των ΗΠΑ από την S&P –, τι να σου πει ο... Γιώργος;

Καθίσταται έτσι προφανές πως η λύση θα πρέπει να είναι άμεση, ου­σιαστική και ριζοσπαστικότατη, αλ­λά κάτι τέτοιο, μέχρι τώρα, δεν φαί­νεται. Πόσω δε μάλλον που η τελευ­ταία κίνηση της ΕΚΤ να στηρίξει τα ιταλικά και ισπανικά ομόλογα έβρι­σκε αντίθετη τη Γερμανία και έναν από τους μόνιμους... υποτακτικούς της, την Ολλανδία.

Η ρωγμή στην καρδιά του συστήμα­τος και της ΕΚΤ είναι άμεση και προ­φανής, με τον ρόλο του Ζαν Κλοντ Τρισέ να αμφισβητείται στην πράξη. Ωστόσο η παράλληλη κατάρρευση και του ισχυρού γερμανικού χρηματι­στηριακού δείκτη DAX κατά περίπου 2.000 μονάδες (σχεδόν 25% μέσα σε έναν μήνα) αποτυπώνει ακριβώς αυ­τή την κατάσταση που διαμορφώνε­ται εντός της ευρωζώνης.

Το γερμανικό χρηματιστήριο βουλι­άζει κάτω από την απειλή πως η οικο­νομία τους θα κληθεί να σηκώσει το μεγαλύτερο μέρος των χρηματοδο­τήσεων - δανείων που θα πρέπει να καλυφθούν μέσω των Ταμείων Στήριξης. Από τη στιγμή που το πρόβλημα έχει κάνει «μετάσταση» σε Ιταλία, Ισπανία και... κλίνει προς τη Γαλλία, η Γερμανία δεν μπορεί να σηκώσει ένα βάρος εξυπηρέτησης χρέους που θα ξεπερνά συνολικά τα 2,5 τρισ. ευρώ.


Αγωνία για τη δόση

Εδώ εμπλέκεται και το πρόβλημα διαχείρισης του ελληνικού χρέους, με τον υπουργό Οικονομικών Ευάγγε­λο Βενιζέλο να έχει διαδοχικές επα­φές με τον επικεφαλής του Διεθνούς Χρηματοπιστωτικού Ινστιτούτου (IIF), τον πρόεδρο του Eurogroup Ζαν Κλοντ Γιούνκερ και τον αρμόδιο κοι­νοτικό επίτροπο Όλι Ρεν, σε μια προ­σπάθεια επιτάχυνσης της εφαρμογής τόσο του σχεδίου συμμετοχής των ιδιωτών όσο και των αποφάσεων της Συνόδου Κορυφής της 21ης Ιουλίου.

Παράλληλα ο Βενιζέλος βρίσκεται σε ανοιχτή γραμμή επικοινωνίας με τον επικεφαλής της Τράπεζας της Ελ­λάδος και τους Έλληνες τραπεζίτες, με καθημερινές συσκέψεις ή τηλε­φωνικές επαφές, όπου εξετάζονται όλα τα ταχέως μεταβαλλόμενα δε­δομένα στην παγκόσμια οικονομική σκακιέρα, αλλά και τα αμιγώς ελλη­νικά ζητήματα.

Ειδικά για το PSI (πρόγραμμα συμ­μετοχής ιδιωτών) ο Βενιζέλος θεωρεί ότι θα πρέπει να έχει διευκρινιστεί η κάθε πτυχή του και να έχει υλοποι­ηθεί έως το τέλος Σεπτεμβρίου ή, το αργότερο, τις πρώτες μέρες του Οκτωβρίου.

Αναμφίβολα η έκταση της κρίσης ξεπερνά τις φυσιολογικές συνθήκες και τους μέχρι τώρα γνωστούς χει­ρισμούς. Είναι ενδεικτικό πως στις 8 Αυγούστου ο δείκτης MSCI υποχώρη­σε κατά 5,2% – στο χαμηλότερο επί­πεδο από τον Σεπτέμβριο του 2010 – ενώ οι συνολικές απώλειες (σε όρους χρηματιστηριακής αξίας και από τις 29.7) έφτασαν τα 3,4 τρισ. ευρώ. Για τη μετάφραση, το ποσό αυτό αντι­στοιχεί στο ΑΕΠ της Γερμανίας.

Τι κάνει η κυβέρνηση σε αυτόν τον Αρμαγεδδώνα; Πιέζει – στον βαθμό που μπορεί, ώστε να μη γίνεται και πολύ ενοχλητική – για να εξασφαλίσει μία απάντηση κυρίως από την πλευρά των Γερμανών για την επόμε­νη δόση του δανείου.

Όμως η επιδείνωση του κλίματος καθιστά την προσπάθεια εναγώνια και τη θετική της έκβαση πολύ δύ­σκολη. Δηλαδή, ενώ κάποτε ήθελε απλώς να την... ξεχάσουν, τώρα φο­βάται μην ξεχάσουν τη δόση μας. Διότι, όπως έγραψε (με άλλα λόγια, αν και αυτό εννοούσε) και ο οικονο­μολόγος Κένεθ Ρόγκοφ, σήμερα που οι Ευρωπαίοι αντιλαμβάνονται πως έχουν και οι ίδιοι χρεοκοπήσει, με τους Έλληνες θα ασχολούνται;


Βαρύ το κλίμα...

Λογικά η ελληνική πλευρά ζητά να μην αλλάξουν οι όροι που τέθηκαν στη Σύνοδο Κορυφής της 21.7 – γνω­ρίζοντας πολύ καλά πως σε αντίθετη περίπτωση θα επιβαρυνθεί με επι­πλέον 1,5 - 2 δισ. ευρώ στο συνολι­κό κόστος εξυπηρέτησης τοκοχρεολυσίων.

Προσώρας το Βερολίνο και το Πα­ρίσι, σε κατ' αρχάς προφορική ενημέρωση, βεβαιώνουν (και) την Αθή­να πως δεν θα αλλάξουν οι όροι. Κά­τι που μένει να φανεί σε ποιο βαθμό θα ισχύσει σε περίπτωση που επιβα­ρυνθεί κι άλλο το κλίμα στις αγορές και συνακόλουθα το ήδη βαρύ κλίμα εντός της ευρωζώνης.

Η εκτίναξη του χρυσού πάνω και από τα 1.700 ευρώ και η κατακόρυ­φη αύξηση της ζήτησης για ελβετικά ομόλογα δείχνουν πως οι αγορές πα­ραμένουν σε διαρκή κίνδυνο και πως τα κεφάλαια αναζητούν ασφαλέστε­ρα επενδυτικά καταφύγια. Με την ανάλογη βέβαια τάση προς ανεξέλε­γκτη κερδοσκοπία που δημιουργείται σε στιγμές κρίσης...

«Η λύση στο πρόβλημα της Αθήνας θα έρθει μέσα από μια συνολικότε­ρη αντιμετώπισή του» σημειώνουν παράγοντες της αγοράς, που υπεν­θυμίζουν πως αυτή την ώρα η... μά­χη διεξάγεται μεταξύ γιγάντων (ΗΠΑ, Γερμανίας, Κίνας, Ρωσίας) σε μία εμ­φανή αναδιάταξη ιστορικών ρόλων διεθνώς. Η Fed πρόσφατα (τον Ιού­νιο) ολοκλήρωσε τον δεύτερο γύρο ποσοτικής χαλάρωσης (με ένα τερά­στιο πρόγραμμα 600 δισ. δολαρίων), χωρίς ωστόσο να σημειωθούν ουσια­στικά βήματα στην πραγματική οικο­νομία.

Εύλογο και το ερώτημα μέχρι πότε η Fed, η ΕΚΤ, οι κυβερνήσεις της Ε.Ε. και του υπόλοιπου κόσμου θα συνεχί­σουν να χρηματοδοτούν το χρηματο­οικονομικό σύστημα, τις επενδυτικές τράπεζες, τους οίκους αξιολόγησης ακολουθώντας από την άλλη λανθα­σμένες συνταγές για την ανάκαμψη της πραγματικής οικονομίας και βουλιάζοντας διαρκώς τους εργαζόμε­νους σε μεγαλύτερη φτώχεια.


Διευκολύνεται το ξεπούλημα

Η απάντηση, σύμφωνα με τους ίδιους παράγοντες της αγοράς, μπορεί να δοθεί μόνο συνολικά και με ένα πλαί­σιο χρηματοδότησης που θα κρατά την ελληνική οικονο­μία μέσα στις ροές δανεισμού, κάτι όμως που πρακτικά σημαίνει πως η Αθήνα θα συνεχίσει να ικανοποιεί τις δι­αρκώς «αναβαθμιζόμενες» απαιτήσεις του Βερολίνου. 


Σε αυτό το πλαίσιο αποκτά ιδιαίτερη σημασία η τελευ­ταία κατάρρευση του Χρηματιστηρίου Αθηνών, με τον γενικό δείκτη να πέφτει χαμηλότερα και από τις 1.000 μονάδες, καθώς μια πολύ άμεση - και κορυφαία - συ­νέπεια είναι η απαξίωση επιχειρήσεων όπως, λ.χ., η ΔΕΗ. Η εξέλιξη αυτή φαίνεται να... διευκολύνει την πρόθεση της ελληνικής κυβέρνησης να εκχωρήσει εθνι­κό πλούτο και κρατικές (ή και κυριαρχικές) αξίες σε ευ­τελείς τιμές και σε χαμηλά επίπεδα των τελευταίων 15 ή και 16 χρόνων.

Το ότι η αποτίμηση της ΔΕΗ έχει συρρικνωθεί πλέον στα μόλις 1,3 δισ. ευρώ (χάνοντας περίπου μισό δισ. μέσα σε μία εβδομάδα) ενδέχεται, σύμφωνα με κύ­κλους της αγοράς, να διευκολύνει έναν τέτοιο χειρισμό ξεπουλήματος. Υπάρχει και το προηγούμενο του ΟΤΕ, στον οποίο οι Γερμανοί αγόρασαν το 20% του οργανι­σμού σε εξευτελιστικές τιμές, γεγονός που ενισχύει αυτήν τη θέση.