Ο φεντεραλισμός δεν είναι η θαυματουργός λύση για την κρίση

Από τη Le Monde (via Αυγή)

Του Ιμπέρ Βεντρίν

Οι μόνιμοι κλαυθμοί και οδυρμοί περί των «εθνικών εγωισμών» και οι εκκλήσεις, τις εβδομάδες που προηγήθηκαν της συμφωνίας των Βρυξελλών της 21ης Ιουλίου – της καλύτερης δυνατής –, στην κατεύθυνση περισσότερου φεντεραλισμού, που παρουσιάζεται ως πανάκεια, όπως και νέων μεταβιβάσεων κυριαρχίας, είναι παράδοξες.


Έχουμε ήδη ξεχάσει ότι η δραματική επιδείνωση του ευρωπαϊκού δημόσιου χρέους δεν προκύπτει μόνο από την ανεύθυνη διαχείριση του κράτους πρόνοιας και από δεκαετίες ελλειμματικών προϋπολογισμών, αλλά επίσης και από τις επιπτώσεις στο ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό σύστημα της έκρηξης της αμερικανικής οικονομίας, που έγινε «δημόσιος κίνδυνος», σύμφωνα με τον τραπεζίτη και πρώην πρέσβη επί Κλίντον των ΗΠΑ στο Παρίσι, Φέλιξ Ροχέιτιν; Και ότι αυτή προήλθε από την απορρύθμιση, δηλαδή... από τις μαζικές παραιτήσεις από τα κυριαρχικά δικαιώματα για πάνω από είκοσι χρόνια από την πλευρά πολλών αμερικανικών κυβερνήσεων προς όφελος των αγορών;

● Τι πρέπει ακόμη να εγκαταλείψουμε ή να μεταβιβάσουμε;

● Πρέπει να γίνουμε πιο «φεντεραλιστές» γιατί το απαιτούν οι αγορές (χωρίς να γίνεται διάκριση μεταξύ εκείνων που ανησυχούν ειλικρινά για τις δυνατότητες των κρατών που έχουν δανειστεί να ξεπληρώσουν, αυτών που είναι αμιγώς κερδοσκόποι και εκείνων που το μόνο που θέλουν είναι να αποσταθεροποιήσουν το ευρώ);

● Και να παραλύουμε από τους τρεις οίκους αξιολόγησης, που διαθέτουν υπερβολική εξουσία και οι οποίοι υποβαθμίζουν σήμερα για να ξεχάσουμε ότι υπερτιμούσαν, λόγω τυφλού συγχρωτισμού, μέχρι το 2007;

Ο «φεντεραλισμός» εμφανίζεται ως ο μόνος που κινείται στην κατεύθυνση της Ιστορίας. Αλλά τι εννοούμε με αυτό; Αυτή η λέξη που μπορεί να χωρέσει τα πάντα, με την έννοια των γλωσσολόγων, μπορεί να θέλει να πει το πιο αποθαρρυντικό των πραγμάτων (είμαστε πολύ μικροί, ξεπερασμένοι, κουρασμένοι, πρέπει να εναποθέσουμε πάλι τις ελπίδες μας στην Ευρώπη) ή το πιο διεγερτικό (η ενότητα σημαίνει δύναμη, ας είμαστε πιο αλληλέγγυοι).

● Αν ο φεντεραλισμός σημαίνει σαφή επικουρικότητα, δεν υπάρχει πρόβλημα.

● Αν πρόκειται για πραγματική εναρμόνιση κρατών μελών της ευρωζώνης, πολύ καλά – αυτό υπήρχε ήδη στο Μάαστριχτ. Ας το πράξουμε, επιτέλους.

● Αν αυτό σημαίνει μεγαλύτερη αλληλεγγύη μεταξύ Ευρωπαίων, ακόμη καλύτερα.

Αλλά η κ. Μέρκελ, η πρώτη που συμβάλλει δυνητικά (κόστος για τη Γαλλία της συμφωνίας των Βρυξελλών, 15 δισ.), είχε δίκιο να απαιτεί η αλληλεγγύη αυτή να μην είναι ούτε απεριόριστη ούτε αυτόματη. Απαίτησε καλό αντίτιμο; Αυτό είναι άλλο θέμα. Μπορούμε να το συζητήσουμε. Εν πάση περιπτώσει, ήταν φυσιολογικό οι χρηματοπιστωτικοί θεσμοί που ανέλαβαν ρίσκα, που είναι τμήμα του επαγγέλματός τους, να έχουν «το δικό τους μερίδιο της ευθύνης» (Ζακ Ντελόρ), ό,τι κι αν πιστεύει η ΕΚΤ. Ένα μερίδιο που είναι πάντως αρκετά ελαφρύ.

Αλλά, αν «φεντεραλισμός» σημαίνει επιπλέον μεταφορά κυριαρχίας, γιατί αυτό συνιστά αυτομάτως πρόοδο; Μετά από τόσες παραιτήσεις, ελάχιστα πειστικές, ή μεταφορές κυριαρχίας σε ανεξέλεγκτα όργανα; Βέβαια, χρειάζεται «ένας επικεφαλής των οικονομκών δυνάμεων της ευρωζώνης» (Ζαν Ερβέ Λορενζί, Κριστιάν ντε Μπουασιέ), που να διορίζεται από το Συμβούλιο, για να αντιδρά στις επιθέσεις.

Αλλά οι νέοι φεντεραλιστές προτείνουν κι άλλα πράγματα: έναν «υπουργό Οικονομικών» ή «Οικονομίας» που να μπορεί να δίνει λύση ενάντια σε μια κυβέρνηση ή ένα εθνικό κοινοβούλιο. Αυτό το βήμα θα σήμαινε ότι ανοίγει νέο κεφάλαιο της ευρωπαϊκής Ιστορίας, αυτό της μετα-δημοκρατικής Ευρώπης – μια τάση που διακρίνεται στους οικονομικούς, ευρωπαϊκούς, τεχνοκρατικούς και μιντιακούς κύκλους. (...)

Δεν πρέπει, αντιθέτως, να κλείσει το χάσμα, που ήδη είναι μεγάλο, μεταξύ ελίτ και λαών, δίνοντας ξανά ευθύνες στις εθνικές κυβερνήσεις, αντί να το κάνουμε ακόμη βαθύτερο, δείχνοντας τόση απειλητική χαλαρότητα έναντι της δημοκρατίας;

Επιπλέον εκείνοι που απαιτούν αυτό το άλμα στο άγνωστο δεν αμφισβητούν την επιβολή σε όλη την Ευρωζώνη (που γίνεται πειθαρχικός χώρος με επιτηρήσεις και κυρώσεις), τη μονοδιάστατη πολιτική λιτότητας γερμανικού τύπου, εκεί όπου θα χρειαζόταν ένα μείγμα πολιτικής (δηλαδή ο συνδυασμός δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής). (...)

Γιατί λοιπόν να ξαναρχίσουμε αυτή την αντιπαράθεση και να χάσουμε χρόνο και ενέργεια; Χρειάζεται απαραιτήτως να ενοποιήσουμε οικονομικές και πολιτικές λύσεις στις ευρωπαϊκές κρίσεις, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα.

Ας εφαρμόσουμε καταρχήν όσο γίνεται καλύτερα και πιο γρήγορα τη συμφωνία της 21ης Ιουλίου. (...) Όταν θα έλθει, το φθινόπωρο, η στιγμή διαλεύκανσης του «ποιος» αποφασίζει στην Ευρωζώνη, δηλαδή σε τι συνίσταται η οικονομική διακυβέρνηση που επιθυμεί η Γαλλία από την αρχή, ας μην κόψουμε το λεπτό νήμα που υφίσταται μεταξύ της «Ευρώπης» και της δημοκρατικής νομιμοποίησης.