Ποιο «Σχέδιο Μάρσαλ»;

Από Το Βήμα

Του Ευάγγελου Ι. Λαζαρίδη

Τελευταία όλο και περισσότερο καταβάλλεται προσπάθεια να εξομοιωθεί / ταυτιστεί το Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο χρηματοδότησης της ελληνικής οικονομίας με το Σχέδιο Μάρσαλ, το αντίστοιχο σχέδιο βοήθειας της Ευρώπης.

Είναι προφανές, η κυβέρνηση και οι αξιωματούχοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης θέλουν να διασκεδάσουν τις αρνητικές εμπειρίες των πολιτών, προσπαθούν να συνδέσουν δύο ανόμοια πράγματα: Το Σχέδιο Μάρσαλ αφορούσε 17 χώρες της Ευρώπης οι οποίες είχαν καταστραφεί, για την Ελλάδα αποδείχθηκε σωτήριο, αντίθετα με την Ευρωζώνη συμφωνήθηκαν δύο ακριβά δάνεια, με την παροχή εμπραγμάτων ασφαλειών, τα δάνεια αυτά οδηγούν τη χώρα σε πλήρες αδιέξοδο και τα νοικοκυριά σε απόγνωση.


Το προϊόν της οικονομικής βοήθειας του Σχεδίου Μάρσαλ πήγε στην οικονομία, τα ποσά των δανείων της ευρωζώνης εκταμιεύονται κυρίως, για την πληρωμή ληξιπρόθεσμων οφειλών δανείων.


Το Σχέδιο Μάρσαλ, εξ αρχής, ήταν προϊόν πολιτικής απόφασης με συγκεκριμένο στόχο: η Κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών φοβόταν την επεκτατική πολιτική της Σοβιετικής Ένωσης και την ενδεχόμενη ένταξη χώρων της Ευρώπης στο άρμα της Σοβιετικής Ένωσης.

Περισσότερο ενδιέφερε την αμερικανική εξωτερική πολιτική η Ελλάδα, λόγω θέσης. Η Ελλάδα δεσπόζει στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου, αν εντάσσονταν στο κομμουνιστικό μπλοκ, η Μέση Ανατολή και μεγάλο μέρος της Βόρειας Αφρικής θα κατέληγαν υπό τον έλεγχο της Σοβιετικής Ένωσης. Οι περιοχές αυτές ήταν και είναι πλούσιες σε πετρέλαιο, σαφώς οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν το ήθελαν.

Για την Ελλάδα του 1949, μετά τον εμφύλιο και τις καταστροφές του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου, ήταν δύσκολο να αναζητηθούν, τότε, τα υπέρ και τα κατά της πολιτικής των Ηνωμένων Πολιτειών για παροχή οικονομικής βοήθειας σε ευρωπαϊκές χώρες, οι οποίες πλήγηκαν από τον πόλεμο.

Η χώρα είχε πρόβλημα επιβίωσης και η επιβίωση δεν έχει περιθώρια επιλογών. Η Ελλάδα έπρεπε να σταθεί στα πόδια της, τα νοικοκυριά να έχουν ψωμί στο τραπέζι, τα παιδία να πάνε στο Σχολείο. Θα δώσω στοιχεία της πραγματικής εικόνας ζωής για εμάς, κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου, συνέχεια όλων όσων μας άφησαν οι Γερμανοί - δυνάμεις κατοχής.

Ο πατέρας μου δούλευε εργάτης, όταν υπήρχε δουλειά, στα έργα αποξήρανσης στον κάμπο του Αξιού, η υπηρεσία του (Υπουργείο Δημοσίων Έργων - ΥΣΥΕΜ) μας έδινε για το χειμώνα ένα κομμάτι ξύλο μέγεθος όσο να χωρέσει στη θερμάστρα, για να ζεσταθούμε ολόκληρο το εικοσιτετράωρο, να μαγειρέψομε στη θερμάστρα, να έχομε ζεστό νερό.

Τα περισσότερα νοικοκυριά για καύσιμα χρησιμοποιούσαν την κοπριά των ζώων, στο χωρίο τα ξεραίναμε, με τα ξηραμένα κόπρανα είχαμε φωτιά για να ζεστάνομε νερό, να ζεσταθούμε γύρω από τη θερμάστρα, το πλύσιμο ρούχων, αυτή ήταν η ποιότητα ζωής – χωρίς σημαντικές εξαιρέσεις – τότε στη Θεσσαλονίκη και στα χωριά.

Τίποτα δεν είναι συγκρίσιμο με το τότε και το σήμερα. Τότε ήταν τα πάντα καταστραμμένα και όλα σε μικρές ποσότητες. Σήμερα που το μνημόνιο και το μεσοπρόθεσμο πλαίσιο άρχισαν να εφαρμόζονται στην Ελλάδα, η Ελλάδα είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μέλος ισότιμο της Ευρωζώνης, χώρα του ευρώ, με πλούτο, αναπτυγμένη, με τους ανθρώπους στην δουλειά τους και την πολύ καλύτερη ζωή, με πλούσιες πηγές ανάπτυξης. Τι μπορεί να συγκρίνει κανείς, για το τότε και το τώρα;

Με το Σχέδιο Μάρσαλ η Ελλάδα μπήκε σε πορεία ανάπτυξης, είχε επενδύσεις που θα τις ζήλευαν ανταγωνίστριες οικονομίες χωρών, οι συνθήκες ζωής βελτιωνόταν κάθε μέρα. Σήμερα όλα λειτουργούν αρνητικά, όλα πάνε προς την αντίθετη κατεύθυνση.

Πώς λειτούργησε το Σχέδιο Μάρσαλ; Μας δόθηκε ως οικονομική βοήθεια, σε τρεις ετήσιες δόσεις 1949-1951 το ποσό των 366 εκατομμυρίων δολαρίων και είχε εγκατασταθεί στην Ελλάδα επιτροπή η οποία παρακολουθούσε την εκτέλεση του προγράμματος Σχεδίου. Η επιτροπή λειτούργησε ως «τεχνικός βοηθός» των Κυβερνήσεων, επιμένοντας στις διαρθρωτικές αλλαγές, οι οποίες έπρεπε να γίνουν για να ανακάμψει η ελληνική οικονομία.

Στόχος ήταν: η δημιουργία αξιόπιστου επενδυτικού περιβάλλοντος, για την προσέλκυση επενδυτών και τη διενέργεια επενδύσεων - με την προσέλκυση επενδύσεων θα μπορούσε να ανακάμψει η οικονομία, να μπει η χώρα σε αναπτυξιακή πορεία. Όλη η προσπάθεια έτεινε στην ενθάρρυνση των πολιτών, την τόνωση της ψυχολογίας των πολιτών.

Η προσπάθεια πέτυχε, ο κόσμος άρχισε να χαμογελά, σπίτια άρχισαν να χτίζονται, έργα υποδομών κατασκευάζονταν μεγάλης αξίας με μακροχρόνια προοπτική για την οικονομία, χρηματοδοτήθηκαν έργα από το προϊόν της βοήθειας. Η Ελλάδα άλλαζε, οι άνθρωποι δούλευαν, ήταν λίγο το μεροκάματο αλλά υπήρχε μεροκάματο!

Χάρις στην παρουσία του Σχεδίου Μάρσαλ, η Ελλάδα πρόβαλε στο εξωτερικό ως αξιόπιστη χώρα, τραβηχτική επενδύσεων, με την παρουσία ξένων και ημεδαπών επενδυτών. Θα δανειστώ από το βιβλίο του κ. Φαίδωνα Γιαγκίοζη, παράγραφο για την αναπτυξιακή πορεία της Θεσσαλονίκης, η οποία αντανακλά στο σύνολο της Ελλάδος της εποχής εκείνης:

«Έξι χιλιάδες εργάτες σε τριάντα μήνες κατάφεραν να ανεγείρουν τα εργοστάσια που αποτέλεσαν την απαρχή της βιομηχανικής ανάπτυξης της Θεσσαλονίκης. Γι’ αυτό το επίτευγμα, στην αρχή και τα μέσα της δεκαετίας του 1960, συνεργάστηκαν το κράτος το αλλοδαπό κεφάλαιο, η ξένη τεχνική εμπειρία, ο ελληνικός επιχειρηματικός κόσμος και τεχνικός κόσμος, καθώς και ξενιτεμένοι και επαναπατρισμένοι Έλληνες.

Το αξιοσημείωτο όμως για τη δημιουργία του Βιομηχανικού Συγκροτήματος της Θεσσαλονίκης είναι ότι, δεν ζητήθηκε από κανένα Έλληνα να υποβληθεί σε καμία θυσία, ενώ σε άλλα κράτη με διαφορετικά κοινωνικά συστήματα από το δικό μας, θα υποχρεούνταν ο λαός να θυσιάσει το σήμερα στο βωμό του αύριο» (Φαίδων Γ. Γιαγκίοζης, «Ο Πυρσός που καίει», 2005, Εκδόσεις Ρέκος).

Μόλις η χώρα άρχισε να παίρνει τα πάνω της, με τη βοήθεια της επιτροπής του Σχεδίου Μάρσαλ, τη δραστηριοποίηση των Κυβερνήσεων και των παραγωγικών τάξεων, εγκαταστάθηκαν στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης τεράστιας παραγωγικής δυναμικότητας μονάδες και μεγέθους αγοράς:

ESSO Pappas, Ethyl Corporation η οποία ανέλαβε την ίδρυση μονάδας πετροχημικών, Republic Steel, Goodyear, Βιομηχανίες Ζάχαρης, Standard Oil Company, Διυλιστήρια, Αμμωνία Βορείου Ελλάδος, Μακεδονική Βιομηχανία Πετροχημικών, Ανώνυμη Βιομηχανική Πετροχημικών, Εργοστάσια Επεξεργασίας Καπνού και σειρά άλλων – θα τα βρει ο αναγνώστης στο Βιβλίο του κ. Γιαγκίοζη.

Θα αναφέρω μόνο ένα συνολικό αριθμό παραγωγικών μονάδων: Το 1962 η Θεσσαλονίκη είχε 260 μεγάλες παραγωγικές μονάδες, βγαίνοντας από την ερειπωμένη πόλη, της κατοχής και του εμφυλίου, σε αυτό συνέβαλε όπως και για όλη την Ελλάδα το Σχέδιο Μάρσαλ και η δραστηριοποίηση όλων όσοι μπορούσαν και άντεξαν.

Σήμερα, με τα δύο δάνεια που η Ελλάδα συμφώνησε με την Ευρωπαϊκή Ένωση, μόνο πανικό ζούμε και πήγαινε - έλα στις Βρυξέλες. Οι πολίτες δεν ξέρουν τι θα τους ξημερώσει αύριο.