Έτοιμες οι ευρωτράπεζες για μια ελληνική χρεοκοπία

Η δίνη του χρέους πνίγει την Ελλάδα

Από το Euro2day

Συνέντευξη στον Γιώργο Α. Σαββάκη

Η κ. Greene, οικονομολόγος - αναλύτρια του Economist Ιntelligence Unit και υπεύθυνη για τη χώρα μας, την Ιρλανδία άλλα και τη Γερμανία (country forecast), αναλύει τα αποτελέσματα της πρόσφατης συνόδου κορυφής. Τι κέρδισε και τι όχι η Ελλάδα, τι θα γίνει με την αναδιάρθρωση και τις τράπεζες, γιατί η σύνοδος απέτυχε αλλά και πώς εξηγείται η στάση της Γερμανίας σε αυτήν.

* Πρόσφατα είχατε δηλώσει ότι η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους είναι αναπόφευκτη. Με την ολοκλήρωση της συνόδου κορυφής στις Βρυξέλλες εξακολουθείτε να έχετε την ίδια άποψη;

Ναι, η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους εξακολουθεί να είναι πολύ πιθανή. Οι αλλαγές που έγιναν στο ελληνικό πρόγραμμα διάσωσης δεν σχετίζονται με τη φερεγγυότητα της χώρας. Ακόμα και αν αγνοήσουμε τις αποπληρωμές που θα πρέπει να πραγματοποιήσει η Ελλάδα προς την Ε.Ε. και το ΔΝΤ, τα επίπεδα χρέους είναι τόσο υψηλά ώστε θα πάρει χρόνια για την Ελλάδα μέχρις ότου μπορέσει να παραγάγει σημαντικά πρωτογενή πλεονάσματα (η διαφορά στο ισοζύγιο του προϋπολογισμού, πλην των δαπανών εξυπηρέτησης του χρέους), για να σταθεροποιήσει το χρέος της, πόσο μάλλον για να αρχίσει να το μειώνει.

* Μόλις πριν από λίγο καιρό ο Έλληνας πρωθυπουργός ισχυρίστηκε ότι αναδιάρθρωση στο ελληνικό χρέος θα προκαλούσε την κατάρρευση όχι μόνο ελληνικών αλλά και γερμανικών τραπεζών. Υπάρχει κάποιος εναλλακτικός τρόπος αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους που δεν θα προκαλούσε σημαντικά προβλήματα στους ισολογισμούς των ευρωπαϊκών τραπεζών;

Συμφωνώ ότι η αναδιάρθρωση στο ελληνικό χρέος θα οδηγήσει στην κατάρρευση των ελληνικών τραπεζών και επίσης θα επιφέρει καίριο πλήγμα στα συνταξιοδοτικά και ασφαλιστικά ταμεία της χώρας. Ως εκ τούτου η ελληνική χρεοκοπία θα έχει άμεση επίπτωση στον ελληνικό λαό. Αναφορικά με τις γερμανικές αλλά και τις γαλλικές τράπεζες, είχαν περίπου έναν χρόνο μέχρι τώρα να προετοιμαστούν, να αυξήσουν τις προβλέψεις τους και να απομειώσουν το ελληνικό χρέος.

Πριν από έξι μήνες υποστήριξα ότι η ελληνική χρεοκοπία θα μπορούσε να προκαλέσει συστημική δημοσιονομική κρίση στην Ευρώπη και ενδεχομένως παγκόσμια κρίση. Τώρα όμως πιστεύω ότι οι τράπεζες έχουν προετοιμαστεί για ελληνική ή ιρλανδική χρεοκοπία. Μπορεί να απαιτηθούν νέα κεφάλαια για τις γερμανικές και τις γαλλικές τράπεζες, ωστόσο δεν θα προκληθεί σημαντική τραπεζική κρίση σε ολόκληρη την ευρωζώνη.

* Υπάρχουν νέα μέτρα που θα πρέπει να λάβει η ελληνική κυβέρνηση προκειμένου να επιταχύνει την επιστροφή της στις αγορές ομολόγων;

Η ελληνική κυβέρνηση έχει επανειλημμένα πέσει έξω από τους στόχους που θέτει στα φορολογικά έσοδα και αν θέλει να επιστρέψει στις αγορές ομολόγων θα πρέπει να αρχίσει να κλείνει αυτό το χάσμα. Επιπρόσθετα, πρέπει να συνεχίσει να στηρίζει πλήρως τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα.

* Εκτός από το θέμα της ρευστότητας και του προβλήματος χρέους στην Ελλάδα, γίνεται μεγάλη συζήτηση αναφορικά με την έλλειψη ανάπτυξης. Δεδομένου ότι το αναπτυξιακό μοντέλο που ακολουθούσε η χώρα μας για χρόνια έχει διακοπεί, πώς πιστεύετε ότι θα μπορούσε και πάλι να επιτύχει θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης στο μέλλον, ειδικά όταν η δημοσιονομική πολιτική που ασκείται συμπιέζει το σύνολο της οικονομίας;

Η ελληνική κυβέρνηση οφείλει να κρατήσει μια πολύ λεπτή ισορροπία: από τη μια να εφαρμόσει τα μέτρα αυστηρής λιτότητας, χωρίς ωστόσο να πνίξει την ανάπτυξη. Για την ενίσχυση της ανάπτυξης πρέπει να στηριχθεί στην ιδιωτική κατανάλωση, στις επενδύσεις και στην άνοδο των εξαγωγών.

Βέβαια, με την εκτίναξη των ποσοστών ανεργίας και τη χαμηλή καταναλωτική εμπιστοσύνη, οι προοπτικές από την τόνωση της ιδιωτικής κατανάλωσης είναι μικρές. Οι επενδύσεις και οι εξαγωγές θα μπορούσαν να αποτελέσουν την κινητήρια δύναμη, εστιάζοντας στους τομείς του τουρισμού, της ναυτιλίας και στις «πράσινες» βιομηχανίες ενέργειας.

Οι δύο πρώτοι τομείς υπήρξαν στυλοβάτες της ελληνικής ανάπτυξης. Η ελληνική τουριστική βιομηχανία πρέπει να γίνει πιο ανταγωνιστική ώστε να αποκοπεί η απώλεια επισκεπτών από τη γειτονική και φθηνότερη Τουρκία. Ο πρωθυπουργός κ. Παπανδρέου υπήρξε υποστηρικτής της πράσινης ανάπτυξης στην Ελλάδα.

Θα χρειαστούν αρκετά χρόνια μέχρι να βρει μια θέση στην πράσινη ενέργεια η Ελλάδα, αλλά η υποδομή γι' αυτό είναι αναγκαίο να καθοριστεί τώρα. Επιπρόσθετα, η κυβέρνηση πρέπει να καταστήσει τη χώρα πιο φιλική στις επιχειρήσεις. Αυτό συνεπάγεται μείωση της γραφειοκρατίας, αύξηση της διαφάνειας και βελτίωση της ελληνικής δικαιοσύνης.

* Από τον Οκτώβριο του 2009 η ελληνική κυβέρνηση ακολουθεί τον σωστό δρόμο για να βγει από την κρίση;

Ναι, πιστεύω ότι η ελληνική κυβέρνηση πράττει ορθώς. Συχνά με ρωτάνε αν πιστεύω ότι η Ελλάδα θα χρεοκοπήσει ή αν ο ελληνικός λαός χρειάζεται να περάσει από όλα αυτά τα σκληρά μέτρα λιτότητας. Η απάντηση είναι απλή: για την Ελλάδα, είτε χρεοκοπήσει είτε όχι, οι διαρθρωτικές αλλαγές που τελικά τίθενται σε εφαρμογή είναι απολύτως απαραίτητες εφόσον επιθυμεί να επιτύχει βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη στο μέλλον.

* Τελικά οι αποφάσεις της συνόδου κορυφής στις 24 - 25 Μαρτίου επέλυσαν το πρόβλημα χρέους των ευρωπαϊκών περιφερειακών χωρών και μπόρεσε η Ευρώπη να κάνει ένα βήμα προς τη δημοσιονομική σύγκλιση και την ολοκλήρωση;

Η σύνοδος κορυφής της Ε.Ε. ήταν σε μεγάλο βαθμό μια αποτυχία. Μεσούσης της κρίσης, οι ηγέτες της Ε.Ε. σχεδίαζαν να επιτύχουν τρία πράγματα: 1. Τη μεταρρύθμιση του προσωρινού μηχανισμού κρίσης, του EFSF δηλαδή. 2. Τη μεταρρύθμιση του μελλοντικού μόνιμου μηχανισμού αντιμετώπισης κρίσεων, του ESM. 3. Την εφαρμογή κάποιου είδους συμφώνου ανταγωνιστικότητας. Από αυτά τα τρία μέτρα οι ηγέτες της Ε.Ε. κατάφεραν να συμφωνήσουν στο τρίτο, το οποίο όχι μόνο δεν μπορεί να εφαρμοστεί αλλά και σε μεγάλο βαθμό είναι άνευ σημασίας για την αντιμετώπιση της τρέχουσας κρίσης.

Η μεταρρύθμιση του EFSF αναβλήθηκε για τον Ιούνιο λόγω των επερχόμενων φινλανδικών εκλογών. Μερικές αποφάσεις σχετικά με τον μόνιμο μηχανισμό στήριξης ESM ελήφθησαν, αν και πολλά ακόμα για τον μελλοντικό μηχανισμό παραμένουν ασαφή. Επιπλέον, η Γερμανία απαίτησε αλλαγή στο χρονοδιάγραμμα των πληρωμών της, με αποτέλεσμα ο μηχανισμός να διαθέτει λιγότερη χρηματοδότηση κατά τα δύο πρώτα χρόνια απ' ό,τι στο παρελθόν.

Η καγκελάριος κ. Μέρκελ ζήτησε αυτήν τη μεταρρύθμιση ώστε η Γερμανία να μπορέσει να μειώσει τους φόρους το 2013, που είναι έτος εκλογών για εκείνη. Αποτέλεσμα των παραπάνω είναι ότι ο μηχανισμός ESM θα είναι σε θέση να δανείσει μόνο 107 δισ. ευρώ το 2013 και 210 δισ. ευρώ το 2014.

Δεν νομίζω ότι η Ελλάδα, η Ιρλανδία και ίσως και η Πορτογαλία θα είναι σε θέση να επιστρέψουν στις αγορές στα μέσα του 2013, όταν τα προγράμματα διάσωσής τους θα λήγουν, με την παραδοχή βέβαια ότι η διάσωση της Πορτογαλίας θα γίνει από το τέλος Ιουνίου του τρέχοντος έτους.

Τα 107 δισ. ευρώ δεν θα φτάσουν γι' αυτές τις τρεις χώρες όταν θα χρειαστεί να λάβουν περαιτέρω χρηματοδότηση το 2013. Πολλοί ηγέτες της Ε.Ε. έχουν υποστηρίξει πως είναι διατεθειμένοι να κάνουν ό,τι χρειάζεται για την προστασία του ευρώ, αλλά αυτή η σύνοδος κορυφής απέδειξε ότι «οι πράξεις μιλούν πιο δυνατά από τα λόγια» και πως πολλές χώρες έχουν θέσει τα εθνικά τους συμφέροντα πάνω από αυτά της Ευρωπαϊκής Ένωσης.