Υπάρχουν όρια στη λιτότητα

Από τους Financial Times (via Euro2day)

Οι λύσεις που έχει επιλέξει η ευρωζώνη για την αντιμετώπιση της κρίσης χρέους συχνά περιλαμβάνουν νομικίστικα όπλα, ώστε να χαλιναγωγηθεί η πολιτική όπου υπήρχε ο κίνδυνος να οδηγήσει σε απρόβλεπτες καταστάσεις. Η ματαιότητα αυτής της προσέγγισης έγινε εμφανής όταν το νέο δημοσιονομικό συμβόλαιο βρέθηκε αντιμέτωπο με την πολιτική πραγματικότητα προτού καν στεγνώσει το μελάνι στη συμφωνία.


Την ίδια ημέρα που όλα τα μέλη της Ε.Ε. – εκτός Βρετανίας και Τσεχίας – έδωσαν το πράσινο φως στη συνθήκη, ο Mariano Rajoy, ο νέος πρωθυπουργός της Ισπανίας, δήλωσε πως εγκαταλείπει τον στόχο για έλλειμμα στο 4,4% το 2012 που είχε συμφωνήσει με τους Ευρωπαίους εταίρους του. Η ανάπτυξη ήταν χαμηλότερη από ότι αναμενόταν με αποτέλεσμα το έλλειμμα του 2011 να αποδειχθεί μεγαλύτερο των εκτιμήσεων. Ο κ. Rajoy δεν επέλεξε να επιδεινώσει την ύφεση, αλλά να θέσει νέο στόχο για το έλλειμμα στο 5,8%.

Η αλλαγή τακτικής της Μαδρίτης έχει λογική. Η περίπτωση της Ισπανίας αποδεικνύει ότι η υπερβολική λιτότητα μπορεί να επιδεινώσει το χρέος αντί να στο μειώσει. Εντύπωση όμως, προκαλεί η στάση του κ. Rajoy ότι πρόκειται για εθνική απόφαση, ακολουθώντας μία στάση του τύπου «κοιτάξτε τα του οίκου σας», που πολλοί θεωρούν ότι έρχεται σε αντίθεση με τη νέα συνθήκη που δίνει περισσότερη εξουσία στις Βρυξέλλες εις βάρος της εθνικής οικονομικής πολιτικής.

Εν τω μεταξύ, η Ολλανδία, ετοιμάζεται να λάβει μία δόση από το ίδιο φάρμακο που τόσο καιρό συνταγογραφούσε για τα άλλα μέλη της ευρωζώνης. Κινδυνεύει να μην πετύχει τον στόχο του ελλείμματος, καθώς η οικονομία της συρρικνώθηκε απότομα κατά 0,7% το τέταρτο τρίμηνο. Ακόμη και εάν υπάρξουν τείχη προστασίας από τις υψηλές αποδόσεις της ευρωπαϊκής περιφέρειας, δεν υπάρχει προστασία από την δύσκολη πολιτική της λιτότητας.

Οι νομικές αλλαγές στην Ευρώπη – και δεν αναφερόμαστε μόνο στο δημοσιονομικό συμβόλαιο, αλλά και στην κοινοτική νομοθεσία που προηγήθηκε – έχουν ήδη προσκρούσει σε δύο σημαντικές πολιτικές προκλήσεις.

Η πρώτη είναι οι τοξικές προοπτικές που προκύπτουν εάν τα μικρά κράτη της ένωσης – όσα εντάχθηκαν σε προγράμματα στήριξης ή το Βέλγιο – υποχρεωθούν να σεβαστούν αυστηρότερους κανόνες από ότι κράτη με μεγαλύτερη ισχύ – όπως η Ολλανδία και ενδεχομένως η Ισπανία – που έχουν δυνατότητες αντίστασης.

Αυτή η διακριτική μεταχείριση θα προκαλέσει διπλάσια ζημιά από ότι έγινε το 2004 όταν Γαλλία και Γερμανία αγνόησαν τους δημοσιονομικούς κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας προς όφελός τους.

Η δεύτερη πρόκληση θα προκύψει εάν επιχειρηθεί λύση στο παραπάνω αδιέξοδο με ισάξια σκληρότητα για όλους. Εάν κριθεί ότι η κοινοτική νομοθεσία είναι οικονομικά επιζήμια ή πολιτικά απαράδεκτη, τότε ο αντίκτυπος μπορεί να είναι ισχυρότερος από οτιδήποτε έχουμε δει μέχρι σήμερα. Υπάρχουν όρια στις στερήσεις που μπορεί να επιβάλει κανείς στο όνομα της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης. Εάν ξεπεραστούν μπορεί να υπάρξει ρήξη.

Το αποτέλεσμα δεν είναι προκαθορισμένο. Οι κανόνες δίνουν στην Κομισιόν περιθώρια να κρίνει ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για τη μείωση των ελλειμμάτων και του χρέους. Η Κομισιόν θα πρέπει να έχει υπόψη ότι η ανάπτυξη είναι προϋπόθεση για μία ισχυρή δημοσιονομική εικόνα. Για να πετύχουν οι νέοι κοινοτικοί κανόνες θα πρέπει να χαλαρώσουν λίγο οι βίδες της λιτότητας.