Κινδυνεύουν με Βατερλώ

Οι εκλογές, η ατζέντα και οι κάλπες της απόλυτης απροσδιοριστίας

Από Το Βήμα

Του Γιάννη Πρετεντέρη

Αν όλα εξελιχθούν ομαλά, ο ελληνικός λαός θα κληθεί να ψηφίσει σε σαράντα, το πολύ σαράντα πέντε ημέρες από σήμερα. Και θα κληθεί στην πρώτη εκλογική αναμέτρηση μετά τη μεταπολίτευση για την οποία δεν μπορεί να υπάρχει κανένα ασφαλές προγνωστικό. Κοινώς, όποιος υποστηρίζει ότι διακρίνει σήμερα τι θα βγάλει η κάλπη κοροϊδεύει την κοινωνία. Ο λόγος είναι ένας και ουσιαστικός.

Η δραματική οικονομική κρίση έχει προκαλέσει πρωτοφανή σύγχυση και έχει ενεργοποιήσει καινοφανείς αντιδράσεις και ανακατατάξεις στην ελληνική κοινωνία. Οι περισσότερες εκτιμήσεις συμφωνούν ότι η τελική εικόνα θα ξεδιαλύνει μόνο πίσω από το παραβάν και μόνο πάνω από την κάλπη.


Σε αυτές τις συνθήκες το επάγγελμα του δημοσκόπου εξελίσσεται σε άσκηση υψηλής επικινδυνότητας. Και γι' αυτοί οι ειδικοί συνιστούν ήδη να διαβάζουμε τις δημοσκοπήσεις που κυκλοφορούν με τη μέγιστη δυνατή συγκράτηση και επιφύλαξη.

Ακόμη κι έτσι, όμως, υπάρχουν ορισμένες σταθερές τις οποίες ούτε η πιο απρόβλεπτη εκλογική αναμέτρηση μπορεί να παρακάμψει.

Σταθερά πρώτη: το διακύβευμα των εκλογών. Ή, για να το πω σε απλά ελληνικά, σε ποιο ερώτημα θα απαντήσουν οι Έλληνες με την ψήφο τους.

Αν το ερώτημα είναι η οικονομία και το μνημόνιο (πρώτο ή δεύτερο, αδιάφορο...), τότε τα δύο μεγαλύτερα κόμματα κινδυνεύουν να υποστούν συντριβή, έστω κι αν το ΠΑΣΟΚ συντριβεί περισσότερο.

Αν, όμως, το βασικό ερώτημα που θα επικρατήσει είναι η σταθερότητα της χώρας και η ευρωπαϊκή πορεία της, τότε η Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ θα βρεθούν από κοινού σε πλεονεκτική θέση.

Σταθερά δεύτερη, λοιπόν: η ατζέντα των εκλογών. Ή, για να το πω κι αυτό σε απλά ελληνικά, για ποιο πράγμα θα συζητήσουμε κατά την προεκλογική περίοδο.

Εδώ όλες οι δημοσκοπήσεις γίνονται πιο σαφείς και δείχνουν έναν λαό αφάνταστα ταλαιπωρημένο, ο οποίος κινείται σταθερά ανάμεσα σε δύο αντίθετους πόλους συναισθημάτων: από τη μία πλευρά ένας πόλος φόβου και ανασφάλειας, από την άλλη ένας πόλος οργής και απόρριψης.

Είναι προφανές, νομίζω, ποιον ευνοεί η μία ή η άλλη εκδοχή της εκλογικής ατζέντας.

Σταθερά τρίτη, συνεπώς: ποιος θα θέσει την ατζέντα. Ή, για να επιστρατεύσω πάλι τα απλά μου ελληνικά, ποιος θα διαμορφώσει το κλίμα των εκλογών.

Εδώ δεν μπορούν να υπάρχουν αυταπάτες: το ΠΑΣΟΚ και η Ν.Δ. βρίσκονται σε καταφανώς μειονεκτική θέση.

Όχι μόνο αριθμητικά, αφού η ενότητα των δύο παρατάξεων έχει ουσιαστικά καταλυθεί και μια πανσπερμία κομμάτων διεκδικεί πλέον τους ψηφοφόρους τους.

Αλλά και πολιτικά. Ως τώρα οικοδομούσαν τη συσπείρωσή τους στην αντιπαράθεσή τους. Τώρα θα είναι δυσκολότερο αφού στα βασικά ζητήματα της οικονομικής πολιτικής τους είναι δύσκολο να διαφοροποιηθούν, ακόμη λιγότερο να αντιπαρατεθούν.

Με άλλα λόγια, οδηγούμαστε στις πιο «διαφορετικές» εκλογές μετά τη μεταπολίτευση – σε κάλπες μιας απόλυτης απροσδιοριστίας! Στις οποίες, όμως, τα δύο μεγάλα κόμματα κινδυνεύουν να υποστούν πραγματικό Βατερλώ αν δεν βρουν (και σύντομα...) έναν τρόπο να προσδιορίσουν την ατζέντα της συζήτησης.

Ως τώρα το κατάφερναν σε όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις. Κουτσά στραβά. Πότε ο ένας, πότε ο άλλος, πότε από κοινού. Αυτή τη φορά, όμως, δεν θα είναι καθόλου εύκολο: η κοινωνία έχει αυτονομηθεί από τους παραδοσιακούς μηχανισμούς διαμεσολάβησης.

Ακόμη περισσότερο που για να το πετύχουν θα χρειαστεί να επιστρατεύσουν κάτι πολύ πιο συναρπαστικό από το τρέχον ισχνό ρεπερτόριό τους.

Υποψιάζομαι, ας πούμε, ότι «η αυτοδυναμία» που εμπορεύεται η Ν.Δ. δεν συνεπαίρνει επί της ουσίας κανέναν έξω από τη Συγγρού και ότι «η σωτηρία της χώρας» που επικαλείται το ΠΑΣΟΚ προκαλεί περισσότερο καγχασμό από χειροκροτήματα.

Με άλλα λόγια, και οι μεν και οι δε πρέπει να βρουν κάτι πειστικό να αφηγηθούν σε ένα ιδιαίτερα ταραγμένο, αποσταθεροποιημένο και δύσπιστο εκλογικό σώμα.

Κάτι σίγουρα πιο αληθινό και πιο πειστικό από τη ρητορική του «μονοδρόμου» και από τα διλήμματα των δανειστών. Και να το βρουν επειγόντως...

Διότι, αν πιστεύουν ότι μπορούν να πάνε σε εκλογές λέγοντας στους ψηφοφόρους πως ό,τι έπαθαν χρειαζόταν να το πάθουν και πως ό,τι θα πάθουν δεν είναι παρά η φυσιολογική εξέλιξη όσων ήδη έπαθαν, τότε δεν χρειάζεται καν να ξοδέψουν λεφτά για την προεκλογική εκστρατεία.

Ας τα δώσουν στους φτωχούς να πιάσουν και τόπο...