Ο λαός επιστρέφει

Από Τα Νέα

Του Ρούσσου Βρανά

Υπάρχουν περισσότερες αλήθειες στο εικοσιτετράωρο ενός ανθρώπου από όσες σε όλες τις φιλοσοφίες, έλεγε ο ανατρεπτικός φιλόσοφος Ραούλ Βανεγκέμ. Τα τελευταία εικοσιτετράωρα είναι πια φανερό πως αυτές τις αλήθειες τις έχουμε δει σχεδόν όλες. Σιγά - σιγά και ένας - ένας οι ευρωπαϊκοί λαοί επιχειρούν να βγουν από τις φυλακές του χρέους. Κι αν βρέθηκαν τόσο εύκολα σε αυτές φυλακισμένοι, είναι επειδή εκείνοι που αποδείχτηκαν δεσμοφύλακες παρουσιάστηκαν σαν ελευθερωτές τους.


Ο λαός. Αυτή η λέξη, που είχε τόσο αδικηθεί, ευτελιστεί, δαιμονοποιηθεί, ξαναβγαίνει στο προσκήνιο και περνάει πάλι από χείλη σε χείλη. Ο λαός επιστρέφει, αφού μέτρησε στις τσέπες του τις ζημιές από τη λεηλασία. Τι είναι όμως ο λαός; Όλα και τίποτα. Όλοι και Κανένας.

Ο λαός δεν είναι παρά μια στιγμή σύγκλισης. Εφήμερη αλλά και πανίσχυρη. Μια στιγμή που οι εργαζόμενοι φτωχοί, οι νεαροί άνεργοι και η τεράστια μεσαία τάξη, που συνθλίβεται από την ολιγαρχία του χρήματος, ενώνονται σε ένα. Σε μια σύγκλιση που όμως δεν γίνεται σε σκοτεινούς συναινετικούς διαδρόμους, αλλά στους δρόμους και τις πλατείες. Άνθρωποι που μπορεί να ξεκινούν καθένας από διαφορετικούς δρόμους, συγκλίνουν σε έναν χείμαρρο που ανατρέπει όσα εμποδίζουν την αναγκαία πρόοδο της κοινωνίας.

Η Ιστορία γράφεται με τέτοιες συγκλίσεις. Αγρότες, τεχνίτες, έμποροι, μισθωτοί, μεσοαστοί, ήταν εκείνοι που άνοιξαν το δρόμο στη Γαλλική Επανάσταση του 1789, μας υπενθυμίζει ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Ζαν-Φρανσουά Καν στη βελγική εφημερίδα «Λε Σουάρ». Η συμμαχία της φιλελεύθερης αστικής τάξης και των εργαζομένων οδήγησε στα ανατρεπτικά γεγονότα του 1830. Μια παρόμοια συμμαχία οδήγησε στην «άνοιξη των λαών» το 1848.

Η διαρπαγή των εθνικών οικονομιών και η εξώνηση του πολιτικού προσωπικού των χωρών από το επιθετικό τραπεζικό κεφάλαιο έχει σήμερα υπονομεύσει τη δημοκρατία. «Ποια είναι η θεμελιώδης αρχή μιας δημοκρατικής και λαϊκής διακυβέρνησης;» αναρωτιόταν ο Ροβεσπιέρος απευθυνόμενος στη γαλλική Εθνοσυνέλευση το 1794.

«Θέλω να πω ποια είναι εκείνη η ουσιώδης δύναμη που τη στηρίζει και την κινεί; Είναι η αρετή. Και μιλώ για τη δημόσια αρετή, εκείνη που έκανε τόσα θαύματα στην αρχαία Ελλάδα και τη Ρώμη. Γι' αυτήν την αρετή, που δεν είναι τίποτα άλλο από αγάπη για την πατρίδα και τους νόμους της. Όμως, επειδή η ουσία της δημοκρατίας είναι η ισότητα, έπεται πως η αγάπη για την πατρίδα συμπεριλαμβάνει και την αγάπη για την ισότητα».

Τα κοινωνικά συμβόλαια που υπόσχονταν ισότητα έχουν σήμερα αντικατασταθεί από συμβάσεις με τραπεζίτες που υπόσχονται υποτέλεια. Για όλους.

Οι λαϊκές συγκλίσεις γι' αυτό ακριβώς είναι τόσο σημαντικές. Μπορεί κανείς να αφεθεί να παρασυρθεί από τον χείμαρρο. Ή να μείνει πίσω, κολυμπώντας ενάντια στο ρεύμα, ώστε να μην αλλάξει τίποτα. Όμως και γι' αυτούς τους τελευταίους είχε κάτι να πει εκείνος ο Βανεγκέμ: «Μπορώ να μιλήσω ακόμη και σε πεθαμένους, αλλά δεν απευθύνομαι ποτέ σε εκείνους που αποδέχονται μονάχοι τους τον θάνατό τους».