Η Γερμανία πρέπει να συνθηκολογήσει

Από τους Financial Times (via Euro2day)

Του Wolfgang Munchau

Η προηγούμενη εβδομάδα μας δίδαξε κάτι σημαντικό για την πολιτική οικονομία της ευρωζώνης. Υπάρχουν δύο σοβαρές και επικαλυπτόμενες κρίσεις:

● Η πρώτη είναι η διαμάχη ανάμεσα στη Γερμανία και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και αφορά το εάν οι ιδιώτες επενδυτές θα πρέπει να εξαναγκαστούν να συνεισφέρουν στο νέο πρόγραμμα στήριξης για την Ελλάδα. Η διαμάχη απείλησε και τις διαπραγματεύσεις για νέο δάνειο, γεγονός που θα οδηγούσε την Ελλάδα σε χρεοκοπία.

● Η δεύτερη κρίση αφορά την κυβέρνηση του κ. Γιώργου Παπανδρέου, η οποία βρέθηκε κοντά στα πρόθυρα της κατάρρευσης.


Στο τέλος της εβδομάδας η Γερμανία συνθηκολόγησε. Και ο πρωθυπουργός της Ελλάδας προχώρησε σε ανασχηματισμό του υπουργικού συμβουλίου με περισσότερους μεταρρυθμιστές απ' ό,τι πριν.

Κατά τη διάρκεια της εβδομάδας σχολιαστές της αγοράς προέβλεπαν την άμεση χρεοκοπία της Ελλάδας και την αναπόφευκτη διάσπαση της ευρωζώνης. Κάνουν λάθος. Και τα δύο μπορεί να συμβούν. Η πολιτική στην Ελλάδα είναι απρόβλεπτη. Όπως και οι αντιδράσεις των Γερμανών βουλευτών. Όμως, δεν πρόκειται να συμβούν την επόμενη εβδομάδα ούτε τον επόμενο μήνα. Είμαι αρκετά βέβαιος ότι δεν θα συμβούν ούτε κατά τη διάρκεια του επόμενου χρόνου.

Για να παραμείνει η Ελλάδα εντός του προγράμματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου πρέπει να υπάρξουν δύο παράγοντες: η Αθήνα χρειάζεται να συμμορφωθεί πλήρως με τους όρους, αλλά και οι όροι θα πρέπει να είναι λογικοί. Το πρόγραμμα εξαρτάται σε υπερβολικά μεγάλο βαθμό από τη λιτότητα. Πρέπει, εν καιρώ, να στραφεί σε μεταρρυθμίσεις που να είναι πιο αξιόπιστες. Η λιτότητα μόνο δεν θα φέρει αποτελέσματα.

Ακόμη και εάν εφαρμοστεί πλήρως ένα λογικό πρόγραμμα, αμφιβάλλω αν η Ελλάδα θα μπορέσει να αποπληρώσει πλήρως τα χρέη της. Γιατί, όμως, να θελήσει να χρεοκοπήσει τώρα; Η χώρα, το 2010, κατέγραψε πρωτογενές έλλειμμα της τάξεως του 3,2% του ΑΕΠ. Έκτοτε η δημοσιονομική κατάσταση έχει επιδεινωθεί.

Ο κ. Ντάνιελ Γκρος, διευθυντής του Κέντρου Σπουδών Ευρωπαϊκής Πολιτικής, με έδρα στις Βρυξέλλες, θεωρεί ότι οι απαιτήσεις καθαρού δανεισμού – σε βάση ρευστότητας – ενισχύθηκαν από 5,8% του ΑΕΠ την περίοδο Ιανουαρίου - Μαΐου του 2010 στο 9,3% του ΑΕΠ το αντίστοιχο διάστημα του 2011. Η Ελλάδα απέχει αρκετά από τον εκμηδενισμό του πρωτογενούς ελλείμματος.

Μια πρόωρη χρεοκοπία θα απέκλειε τη χώρα από την Ε.Ε. και το ΔΝΤ, από τις διεθνείς αγορές κεφαλαίου και πιθανότατα από τον δανεισμό της ΕΚΤ. Θα οδηγούσε επίσης σε άμεση κατάρρευση του κράτους. Η κυβέρνηση δεν θα μπορούσε να πληρώσει μισθούς και συντάξεις.

Το τρέχον πρόγραμμα λιτότητας είναι συγκριτικά ήπιο. Εάν είσαστε Έλληνες, που αντιτίθεστε στα σχέδια λιτότητας και έχετε λογική, δεν θα θελήσετε να χρεοκοπήσετε τώρα, αλλά να συμμορφωθείτε με τους κανόνες μέχρις ότου καταγραφεί πρωτογενές πλεόνασμα. Αυτό, όμως, δεν θα συμβεί μέχρι το 2012 το νωρίτερο, αν όχι το 2013.

Η Γερμανίδα καγκελάριος κ. Άγγελα Μέρκελ επίσης φαίνεται πως έχει καταλήξει στο ότι δεν θέλει να χρεοκοπήσει η Ελλάδα. Αυτή η δημόσια παραδοχή αποδυναμώνει τη διαπραγματευτική της ισχύ. Ωστόσο και αυτή η θέση είναι λογική. Η Γερμανία θα υποστεί σημαντικές ζημίες από πιθανή ελληνική χρεοκοπία και η κατάρρευση της ευρωζώνης θα σακατέψει τη γερμανική οικονομία. Όλος ο κόσμος θα επιρρίψει ευθύνες στην κ. Μέρκελ, η οποία θα μείνει στην Ιστορία ως η ηγέτις από την ανατολική Γερμανία που βύθισε τη Ε.Ε.

Κατά συνέπεια η στροφή 180 μοιρών που έκανε είναι απολύτως λογική, αν και ακόμη αναρωτιέμαι γιατί επέτρεψε στον κ. Βόλφγκανγκ Σόιμπλε να φτάσει, την προηγούμενη εβδομάδα, τόσο κοντά στο χείλος του γκρεμού. Μέχρι τα μέσα της εβδομάδας που πέρασε ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών εξακολουθούσε να αναφέρει πως η συμμετοχή των ιδιωτών επενδυτών ήταν ελάχιστη προϋπόθεση για το νέο δάνειο.

Ο εκπρόσωπός του επέμεινε σε «ουσιαστική, μετρήσιμη, εθελοντική και αξιόπιστη» συμμετοχή. Επίσης, απέρριψε ρητά την Πρωτοβουλία της Βιέννης, την οποία η κ. Μέρκελ αποδέχεται τώρα ως βάση για τις προσεχείς διαπραγματεύσεις. Πρόκειται για πρωτοβουλία του 2009 των τραπεζών της Ε.Ε. να διατηρήσουν την παρουσία τους σε ορισμένες χώρες της ανατολικής Ευρώπης κατά τη διάρκεια της χρηματοοικονομικής κρίσης.

Τα ελληνικά προβλήματα σαφώς ανήκουν σε άλλη κατηγορία. Το καλύτερο αποτέλεσμα, κατά συνέπεια, θα μπορούσε να είναι η συμφωνία των πιστωτικών ιδρυμάτων για στήριξη και συγχρηματοδότηση του ελληνικού προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων. Μην περιμένετε, όμως, κάτι σε όρους παραγραφής χρεών.

Εκτιμώ ότι ακόμη οδεύουμε στην κατεύθυνση για νέο πακέτο στήριξης, το οποίο θα συμφωνηθεί είτε αυτήν την εβδομάδα είτε τον Ιούλιο. Πραγματικά θα ήταν καλύτερα εάν μπορούσαν να καταλήξουν σε αυτήν την απόφαση τώρα, ώστε να τερματιστεί και η ανασφάλεια που οδήγησε στην αύξηση των spreads των ομολόγων, κυρίως στην Ισπανία.

Τώρα που η κ. Μέρκελ απομάκρυνε το μεγαλύτερο εμπόδιο για την επίτευξη συμφωνίας, δεν υπάρχει κάποιος πραγματικός λόγος για την περαιτέρω αναβολή της απόφασης.

Δυστυχώς το πρόγραμμα του πακέτου στήριξης, όπως συζητείται από την Ε.Ε. και το ΔΝΤ, είναι ανεπαρκές. Κατ’ αρχάς οι εκτιμήσεις που αναφέρονται στο ύψος των ιδιωτικοποιήσεων είναι υπερβολικά αισιόδοξες. Επίσης, είναι ανεύθυνο να οριοθετείται ότι ένα μέρος της χρηματοδότησης του πακέτου θα προκύψει από ιδιωτικοποιήσεις. Εκτιμώ ότι κάποια στιγμή τον επόμενο χρόνο θα χρειαστεί και νέο πακέτο στήριξης. Αντί αυτού, θα ήταν καλύτερα να συμφωνηθεί ένα ισχυρό πακέτο μέχρι το 2014, το οποίο δεν θα αφήνει κανένα περιθώριο παρερμηνειών.

Εάν η κ. Μέρκελ εννοεί σοβαρά ότι στόχος της είναι ο τερματισμός της ελληνικής κρίσης, όπως υποσχέθηκε την Παρασκευή, τότε θα πρέπει να συνθηκολογήσει και σε άλλα μέτωπα. Μία ανακοίνωση για διαγραφή μέρους των χρεών, για ομόλογο της ευρωζώνης και για μία μικρή δημοσιονομική ένωση θα τερμάτιζε αμέσως την κρίση.

Όμως, δεν βρισκόμαστε ακόμη σε αυτό το σημείο. Πάντως, το δίδαγμα από όσα συνέβησαν την προηγούμενη εβδομάδα είναι πως η πολιτική οικονομία της ευρωζώνης μάς οδηγεί προς αυτήν την κατεύθυνση.