Τώρα που βρήκανε παπά…

Από Το Βήμα

Του Γιάννη Πρετεντέρη

Μερικές φορές αναρωτιέμαι ειλικρινά. Ποιος είναι άραγε ο πραγματικός στόχος της τρόικας;

● Να εξασφαλίσει μια πορεία εξυγίανσης, μεταρρυθμίσεων και προσαρμογής της Ελλάδας ώστε να αξιοποιηθούν (και να διασφαλιστούν...) τα δάνεια που της παρέχονται;

● Ή μήπως να οδηγήσει τη χώρα στην οικονομική αποδιάρθρωση, την κοινωνική απορρύθμιση και την πολιτική αποσταθεροποίηση;

Θέλω να ελπίζω ότι είναι το πρώτο. Αλλά πολλές φορές μου δημιουργείται η εντύπωση ότι ισχύει το δεύτερο.


Και ότι κάποιοι μαθητευόμενοι μάγοι του ΔΝΤ, της ΕΚΤ και της Κομισιόν χρησιμοποιούν τη χώρα ως πειραματόζωο για την επιβεβαίωση ενός στοιχήματος, το οποίο μπήκε στην πλάτη της Ελλάδας ερήμην της Ελλάδας και χωρίς να αποδεικνύεται από πουθενά ότι έχει εφαρμογή στην Ελλάδα. Με άλλα λόγια, ότι ακολουθούν το δόγμα «τώρα που βρήκαμε παπά, να θάψουμε πέντε - έξι...».


Εδώ, δηλαδή, δεν μιλούμε για αστοχίες ή αποκλίνουσες προβλέψεις ή καθυστερήσεις – κάτι που θα ήταν εντελώς φυσιολογικό σε ένα τόσο φιλόδοξο εγχείρημα... Αλλά για βασικές παραδοχές ή καίριες αντιφάσεις στην ίδια τη λογική του προγράμματος προσαρμογής, οι οποίες καθιστούν το πρόγραμμα και ανεφάρμοστο αλλά και επικίνδυνο.

Θα πάρω τρία παραδείγματα:

● Πρώτον, την αρχική διάγνωση ότι η χώρα έχει πρόβλημα ελλείμματος αλλά όχι πρόβλημα χρέους.

Αποτέλεσμα; Το χρέος επιβαρύνθηκε τόσο πολύ από την πολιτική που εφαρμόστηκε για την αντιμετώπιση του ελλείμματος ώστε η χώρα οδηγήθηκε σε κατάσταση χρεοκοπίας – όπως συμβαίνει τώρα με το περίφημο PSI...

● Δεύτερον, τη διαπίστωση ότι το πρόβλημα ανάπτυξης της χώρας θα αντιμετωπιστεί με την αύξηση της ανταγωνιστικότητας.

Αποτέλεσμα; Η αγορά εργασίας έχει πλήρως απορρυθμιστεί στο όνομα της ανταγωνιστικότητας αλλά αυτό που αυξάνεται είναι η ύφεση, όχι η ανάπτυξη. Και τώρα ζητούν ακόμη μεγαλύτερη «απελευθέρωση»...

● Τρίτον, την εκτίμηση ότι οι διαρθρωτικές αλλαγές θα αντισταθμίσουν την ύφεση που θα φέρει μία (εκ των πραγμάτων) περιοριστική πολιτική.

Αποτέλεσμα; Υποθέτω ότι μάλλον θα πρέπει να περιμένουμε πολλές δεκαετίες για να δούμε τις αναπτυξιακές επιπτώσεις από την αύξηση των αδειών ταξί ή του αριθμού των δικαστικών κλητήρων – αν αποδειχθεί ποτέ ότι το ωράριο των φαρμακείων είναι αναπτυξιακή παράμετρος και όχι βλακώδης ιδεοληψία...

Και έτσι φτάσαμε στο σημερινό κρίσιμο σημείο. Το πρόγραμμα έχει αποτύχει και στη λογική και στην εφαρμογή του. Αλλά η Ελλάδα καλείται να πάρει ακόμη πιο σκληρά μέτρα για να αποδείξει ότι το πρόγραμμα μπορεί να αποδώσει αλλά εμείς φταίμε που δεν το καταλάβαμε.

Έτσι η χώρα τιμωρήθηκε μια πρώτη φορά για την αμαρτία της να δανείζεται χωρίς να το αξίζει – όπως ρητά εξήγησε ο Ντομινίκ Στρος - Καν... Και καλείται τώρα να τιμωρηθεί μια δεύτερη φορά επειδή το σωστό πρόγραμμα που της επέβαλαν έπεσε έξω – προφανώς με δική της υπαιτιότητα...

● Το πρώτο ερώτημα είναι τι θέλει να κάνει ο Λουκάς Παπαδήμος. Η ομιλία του προς τις κοινωνικές τάξεις δείχνει ότι μάλλον συμμερίζεται αυτή την αντίληψη. Με τη λογική που ανέπτυξε: να τιμωρηθούμε τώρα λίγο για να μην τιμωρηθούμε περισσότερο αύριο.

● Το δεύτερο ερώτημα είναι τι μπορεί να κάνει ο Παπαδήμος. Διότι πολύ φοβούμαι πως ούτε αυτή ούτε κάποια άλλη ελληνική κυβέρνηση μπορεί να ικανοποιήσει τις αυξανόμενες απαιτήσεις της τρόικας. Η κοινωνία έχει φτάσει στα όριά της.

Το έντιμο, βεβαίως, θα ήταν να το πούμε. Να πάψουμε, δηλαδή, να κοροϊδεύουμε και τους έξω και τους μέσα. Και να σταματήσουμε να καλλιεργούμε ψευδαισθήσεις ότι οι αντοχές και οι ανοχές της χώρας είναι απεριόριστες – τις ψευδαισθήσεις, δηλαδή, που συνειδητά και ανεύθυνα καλλιεργούσε η κυβέρνηση Παπανδρέου χωρίς να κάνει τίποτε για να τις υλοποιεί...

Θέλω να ελπίζω ότι ο σημερινός Πρωθυπουργός διαθέτει το κύρος και την αξιοπιστία για να βάλει τα όρια της χώρας πάνω στο τραπέζι. Για να υποστηρίξει ότι δεν είναι μόνο τι δεν θέλουμε αλλά και τι δεν μπορούμε. Θα το κάνει προφανώς με μεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας αν στηριχτεί ανυπόκριτα και από τα τρία κόμματα της συγκυβέρνησης. Αλλά δεν αρκεί. Πρέπει να το πιστέψει και ο ίδιος.

Μόνο που το ερώτημα είναι αν θέλει να το κάνει. Αν αντιλαμβάνεται τον ρόλο του απλώς ως αγγελιοφόρου παράλογων απαιτήσεων ή ως ασπίδας της χώρας απέναντι σε παράλογες απαιτήσεις. Διότι, αν ισχύει το πρώτο, ίσως να μη χρειάζεται παπάς για να γίνει η κηδεία που προμηνύεται. Μπορούμε να θάψουμε τη χώρα και από μόνοι μας.