Ο ευρωπαίος αρμοστής

Από Το Βήμα

Του Νίκου Χειλά

Η ιστορία, ως γνωστό, δεν επαναλαμβάνεται. Και αν όντως αυτό συμβεί, τότε, όπως είπε ο Καρλ Μαρξ, «την πρώτη φορά ως τραγωδία, τη δεύτερη ως φάρσα». Μια τέτοια επανάληψη ζούμε αυτές τις μέρες ύστερα από την πρόταση της Άνγκελα Μέρκελ να σταλεί ένας ευρωπαίος αρμοστής επί των οικονομικών στην Αθήνα.


1. Η τραγωδία: Τέτοια «υψηλή αρμοστεία» είχαν τοποθετήσει οι νικήτριες δυνάμεις του Β' Παγκόσμιου Πολέμου στο διάστημα 1949-1955 στην ηττημένη Γερμανία με στόχο τη μετάβαση από την καθαρά στρατιωτική κατοχή σε ένα χαλαρότερο έλεγχο της χώρας.


Το αποτέλεσμα, κατά παράδοξο τρόπο, δεν ήταν αρνητικό για τους Γερμανούς. Και αυτό επειδή λόγω του ψυχρού πολέμου, που ξέσπασε την ίδια εποχή, οι ΗΠΑ αποφάσισαν να μετατρέψουν τη Δυτική Γερμανία σε προπύργιο της Δύσης ανασυγκροτώντας την οικονομικά και απαλλάσσοντας την από την υποχρέωση να καταβάλει άμεσα πολεμικές αποζημιώσεις.

Αυτές, ως λεγόταν, θα δίνονταν μετά την υπογραφή ενός συμφώνου ειρήνης. Το σύμφωνο αυτό («2 συν 4») υπογράφηκε το 1990 – η μορφή του ήταν όμως τέτοια, που έκανε αδύνατη πλέον τη διεκδίκησή τους από τα θιγόμενα κράτη. Η γερμανική τραγωδία μετατράπηκε έτσι σε δική τους.

2. Η φάρσα: Η Ελλάδα δεν είναι ηττημένη σε κάποιο πόλεμο. Και οι ζημιές που έχει προξενήσει με τη μορφή χρεών δεν είναι μόνο αποτέλεσμα της αφροσύνης των πολιτικών και οικονομικών της ελίτ, αλλά και ενός οικονομικού μηχανισμού στην Ευρωπαϊκή Ένωση, που κάνει τις πλούσιες χώρες πλουσιότερες και τις φτωχές φτωχότερες. Η ευθύνη είναι λοιπόν μοιρασμένη.

Ήδη η μετατροπή της χώρας, μέσω της τρόικας, σε άτυπο προτεκτοράτο, είχε γελοιοποιήσει κάθε ιδέα θεσμικής ισοτιμίας στην ευρωζώνη. Η αποστολή ενός κομισάριου στην Αθήνα θα δώσει στη γελοιότητα και επίσημη χροιά.

Το αποτέλεσμα, σε περίπτωση πραγματοποίησης της πρότασης, θα είναι ένα θεσμικό πραξικόπημα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, Στην οικονομική ανισότητα θα προστεθεί η πολιτική. Από το συνδυασμό τους θα προκύψουν τέρατα: Από τη μια κράτη - εντολοδόχοι, από την άλλη εκτελεστές εντολών.

Τα διάφορα κατά καιρούς επαναλαμβανόμενα σχέδια για τον άνισο (και εν πολλοίς άδικο) μετασχηματισμό της Κοινότητας, όπως η Ευρώπη των πολλών ταχυτήτων, ή η διάσπαση μεταξύ ευρωπαϊκού Βορρά και Νότου, ωχριούν μπροστά σε αυτή την προοπτική.

Η πρόταση της γερμανίδας καγκελάριου δεν αποτελεί βέβαια τετελεσμένο γεγονός. Πολύ πιθανόν να μην γίνει αποδεκτή. Εναντίον της έχουν εκφραστεί ήδη πολλές χώρες - μέλη της ευρωζώνης, που φοβούνται παρόμοια μεταχείριση στο μέλλον, σύσσωμη η γερμανική αντιπολίτευση, που κατηγορεί ευθέως την κ. Μέρκελ για επιστροφή στον εθνικισμό, αλλά και επιφανή στελέχη των δυο κυβερνητικών κομμάτων στη Γερμανία, των Χριστιανοδημοκρατών και των Ελεύθερων Δημοκρατών.

Η πρόταση σκοντάφτει και σε άλλα εμπόδια. Πρώτον, στα αντιγερμανικά ανακλαστικά στην Ευρώπη. Και δεύτερον στο γεγονός, ότι ένα καθεστώς εκτάκτου ανάγκης στην Ελλάδα θα δηλητηριάσει τη γενικότερη ατμόσφαιρα προσκαλώντας δυσλειτουργίες και στην υπόλοιπη ευρωζώνη.

Σε αυτά πρέπει να προστεθεί και ένας νομικός λόγος: Το συνταγματικό δικαστήριο της Καρλσρούης αποφάνθηκε πρόσφατα, ότι τα θέματα του προϋπολογισμού υπόκεινται στην απόλυτη κυριότητα του εθνικού κοινοβουλίου. Η γερμανική κυβέρνηση δεν μπορεί λοιπόν λογικά να υποστηρίξει την άποψη, ότι αυτό που ισχύει κατά απαράβατο τρόπο στη χώρα της, μπορεί να παραβιαστεί με το «έτσι θέλω» σε μια άλλη.

Όλα αυτά είναι γνωστά στην κ. Μέρκελ. Το ότι, παρόλα αυτά, προτείνει την αποστολή αρμοστή στην Ελλάδα, το κάνει για δύο κυρίως λόγους:

● Πρώτον, για να εντείνει την ήδη αφόρητη πίεση προς την Αθήνα.

● Και δεύτερον, για να προσεταιριστεί τους γερμανούς ψηφοφόρους, η πλειοψηφία των οποίων, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, αντιτίθεται στην πρόσθετη βοήθεια για την Ελλάδα. Ο προσεταιρισμός αυτός αποτελεί, κατά τις ίδιες δημοσκοπήσεις, την τελευταία σανίδα σωτηρίας της ενόψει των εκλογών του 2013.

Αν η πρόταση αυτή αποτελεί αλλαγή στρατηγικής του Βερολίνου, σε ό,τι αφορά τη διατήρηση της Ελλάδας και των άλλων χωρών στην ευρωζώνη, είναι αμφίβολο. Σίγουρα αποτελεί αλλαγή τακτικής. Το μαστίγιο γίνεται πλέον το βασικό εργαλείο σωφρονισμού των παραβατών, το καρότο περνά σε δεύτερο πλάνο.

Η καγκελάριος παίζει πάντως με τη φωτιά. Τυχόν αποδοχή της πρότασής της θα προκαλούσε τραγωδία στην Ελλάδα. Τυχόν απόρριψή της, θα γελοιοποιούσε την ίδια. Το πιθανότερο είναι λοιπόν να επιζητήσει ένα «συμβιβασμό» που θα εμπεριέχει στοιχεία «εποπτείας» αλλά όχι υπό την ετικέτα της αρμοστείας.

Όμως το κακό έχει γίνει. Ήδη η διατύπωση της πρότασης δυναμιτίζει τη συνοχή των κρατών - μελών της ευρωζώνης. Η ισοτιμία πάει περίπατο, η αλληλεγγύη συνοδεύεται από καταναγκαστικά μέτρα. Η ιστορία επαναλαμβάνεται ως τραγωδία και φάρσα συγχρόνως. Κι αυτό ανοίγει νέο κεφάλαιο στην Ευρώπη. «Αντιευρωπαϊκό». Και πριν από όλα επικίνδυνο.