Μία νέα ευρωπαϊκή πολιτική ένωση

Από τους Financial Times (via Euro2day)

Του Wolfgang Münchau

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο πιθανότατα δεν θα πέσει στο χείλος του γκρεμού κατά τη συνεδρίαση στις 23 και 24 Ιουνίου και οι εθνικοί ηγέτες θα συμφωνήσουν σε νέο δάνειο για την Ελλάδα. Η εναλλακτική θα είναι ασυγκράτητη και μη ελεγχόμενη χρεοκοπία της χώρας τον Ιούλιο.

Οι υπουργοί Οικονομικών συμφωνούν ότι οι ιδιώτες επενδυτές θα πρέπει να μοιραστούν το βάρος. Δεν έχουν ιδέα για το πώς, όμως είμαι σίγουρος πως κάτι θα σκεφτούν. Και μετά θα πρέπει να κάνουν ακριβώς τα ίδια για την Ιρλανδία και την Πορτογαλία. Μέχρι το 2014 το μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού, του ιρλανδικού και του πορτογαλικού χρέους θα έχει την εγγύηση άλλων κρατών - μελών.

Και μετά;

Εάν κάποια από αυτές τις χώρες χρεοκοπούσε, η άμεση συνέπεια θα ήταν μεγάλη δημοσιονομική μεταφορά από τις πιστώτριες χώρες. Δεν μπορώ να φανταστώ τους Γερμανούς, τους Ολλανδούς ή τους Φινλανδούς να παραδίδουν μετρητά με το χαμόγελο στα χείλη. Σε αντάλλαγμα θα ζητήσουν από τους δανειολήπτες να αποδεχτούν μερική απώλεια της εθνικής τους κυριαρχίας στη δημοσιονομική πολιτική.

Οι δανειολήπτριες χώρες, στη συνέχεια, θα κάνουν λόγο για αποικιοκρατική πρακτική και θα ζητήσουν από όλα τα κράτη να αποδεχτούν τους ίδιους όρους. Και έτσι θα γεννηθεί η πολιτική ένωση. Ή μήπως όχι;

Θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί όταν χρησιμοποιούμε τον όρο πολιτική ένωση. Από κάποια άποψη η Ευρωπαϊκή Ένωση ήδη είναι πολιτική ένωση. Οι συμφωνίες της αποτελούν συνταγματική νομοθεσία. Το Ευρωπαϊκό Δίκαιο, παράλληλα, έχει ενσωματωθεί στις εθνικές νομοθεσίες. Μη Ευρωπαίοι σχολιαστές συνήθως χαρακτηρίζουν την ευρωζώνη ομάδα εθελοντών, όπου ο καθένας μπορεί να μπει και να βγει όποτε θέλει. Δεν μπορεί όμως ένα κράτος-μέλος να φύγει από την ευρωζώνη, όπως δεν θα μπορούσε η πολιτεία της Καλιφόρνιας να εγκαταλείψει το δολάριο και να βασιστεί σε υποτίμηση.

Η υπάρχουσα πολιτική ένωση μπορεί να είναι τόσο ισχυρή που να κινδυνεύει να εκραγεί, παράλληλα όμως είναι τόσο αδύναμη ώστε να μην αποδίδει σωστά. Για να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα της Ε.Ε. θα πρέπει να υπάρξουν νέα βήματα προς την πολιτική ολοκλήρωση. Το πρόβλημα θα γίνει ακόμη πιο έντονο όταν η Ελλάδα πραγματικά χρεοκοπήσει.



Τι μορφή όμως θα έχει αυτή η πολιτική ένωση;

Η βιωσιμότητα απαιτεί τρεις ουσιαστικές θεσμικές αλλαγές: Η πρώτη, και ίσως η πιο σημαντική, θα ήταν η δημιουργία ενός υπουργείου Οικονομικών της ευρωζώνης, κάποιου επικεφαλής, που θα έχει την ισχύ να παρακάμψει εκείνες τις εθνικές πολιτικές που συγκρούονται με το κοινό συμφέρον. Το υπουργείο Οικονομικών θα έχει τη δική του διοίκηση και θα αντιπροσωπεύει την ευρωζώνη στους διεθνείς οργανισμούς.

Ο κ. Ζαν Κλοντ Τρισέ, την προηγούμενη εβδομάδα, αναφέρθηκε στην επόμενη μέρα. Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας έχει δίκιο. Χωρίς ένα τέτοιο σχήμα δύσκολα θα μπορέσει να κρατηθεί ενωμένη η ευρωζώνη.

Όταν έρθει η επόμενη κρίση, κάποιος θα πρέπει να είναι επικεφαλής για τη διαχείριση όλων των διαδικασιών. Η διαχείριση κρίσεων είναι το σημείο στο οποίο απέτυχε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Σπατάλησε πολύτιμο χρόνο τον χειμώνα καταστρώνοντας συμφωνίες συντονισμού πολιτικής όταν η φωτιά είχε εξαπλωθεί. Κάποιος πρέπει να είναι επικεφαλής για να καθορίζει την ατζέντα.

Η δεύτερη αλλαγή είναι μία οριακά επαρκής δημοσιονομική ένωση. Σε αυτό το σημείο αναφερόμαστε σε κάτι πραγματικά πολύ μικρό. Εδώ δεν συμπεριλαμβάνεται κατ' ανάγκην η αύξηση του κοινοτικού προϋπολογισμού, αλλά η συγκέντρωση ενός μικρού αριθμού τομέων πολιτικής που είναι κρίσιμοι για τη λειτουργία της νομισματικής ένωσης.

Ο πιο σημαντικός θα ήταν ένα ταμείο για τον τραπεζικό κλάδο, το οποίο θα έχει στήριξη από όλη την ευρωζώνη και τις τραπεζικές εποπτικές αρχές της Ε.Ε. Σε αυτό το σημείο δεν αναφέρομαι σε συντονισμό. Η κρίση μας έμαθε ότι στο πλαίσιο μιας νομισματικής ένωσης ο τραπεζικός κλάδος δεν είναι εθνικό ζήτημα.

Εκτός από το κοινό ταμείο στήριξης για τον πιστωτικό κλάδο, χρήσιμο θα ήταν να υιοθετηθούν και απορροφητές οικονομικών κραδασμών. Μία ιδέα θα μπορούσε να είναι ένα σύστημα κοινών συνεισφορών για επιδόματα ανεργίας. Η Γερμανία δεν θα πληρώνει για την Ελλάδα, όμως όσοι έχουν απασχόληση θα πληρώνουν γι' αυτούς που είναι άνεργοι.

Πολλά μπορούν να προστεθούν σε αυτήν την πρόταση. Η κοινή πολιτική για θέματα απασχόλησης είναι ένα υποψήφιο ζήτημα. Τουλάχιστον η ευρωζώνη θα έπρεπε να συντονίσει το σύστημα διαπραγμάτευσης των μισθών. Το κριτήριο για κάθε θέμα θα πρέπει να είναι το εξής: Συμβάλλει στη μείωση των μακροοικονομικών ανισορροπιών; Εάν όχι, τότε καλύτερα να παραμείνει στο κομμάτι της εθνικής πολιτικής.

Η τρίτη αλλαγή, η συμπληρωματική κίνηση σε μια μίνι δημοσιονομική ένωση, θα ήταν ένα ομόλογο ευρωζώνης. Το να εγγυώνται γα τα χρέη τους τα κράτη μεταξύ τους είναι πολιτικά και οικονομικά ανεύθυνο.

● Εάν η Ελλάδα, η Πορτογαλία και η Ιρλανδία χρεοκοπούσαν, η Ισπανία επίσης θα δεχόταν πιέσεις.

● Εάν η Ισπανία αντιμετώπιζε προβλήματα, τότε η Ιταλία δεν θα μπορούσε να εκπληρώσει τις εγγυήσεις της βάσει του συγκεκριμένου συστήματος. Και αυτό θα συνιστούσε χρεοκοπία.

Μέχρι τότε η Γερμανία και η Γαλλία δεν θα είχαν πλέον τη δυνατότητα να χρηματοδοτούν το σύστημα.

Το ομόλογο της ευρωζώνης είναι ο καλύτερος τρόπος διασφάλισης ενάντια σε αυτόν τον κίνδυνο μετάδοσης του ιού της χρεοκοπίας. Θα πρέπει να είναι αρκετά ισχυρό ώστε να λειτουργήσει ως παράγοντας σταθεροποίησης εν καιρώ κρίσης. Από τη στιγμή που θα υπάρξει, εύκολα θα μπορεί να ανατρέψει την αρχή της μη στήριξης.

Αυτά τα τρία στοιχεία πολιτικής ένωσης, κατά την άποψή μου, είναι επαρκή. Μία ένωση αυτού του τύπου θα αποτελείται επιπλέον από εθνικά ανεξάρτητα μέλη, αλλά με κοινές ευθύνες ως προς τη δημοσιονομική πολιτική.

Η εφαρμογή της βεβαίως είναι δύσκολη. Ποια θα είναι η νομική βάση; Θα στηθεί εντός της Ε.Ε., με όλες τις αλλαγές των συνθηκών που απαιτούνται; Θα στηθεί παρακάμπτοντας τις συνθήκες; Υπάρχουν άλλες εναλλακτικές;

Αυτά είναι σημαντικά ερωτήματα, τα οποία θα πρέπει να απαντηθούν από όποιον προτείνει περαιτέρω πολιτική ενοποίηση. Ελπίζω να το πράξω την επόμενη εβδομάδα.