Βυθίζοντας την Ιρλανδία

Από τον Guardian (σε μετάφραση της Αυγής)

Του Ντιν Μπέικερ

Όταν ένας πυροσβέστης ή μια ιατρική ομάδα σώζουν κάποιον, το εν λόγω άτομο ωφελείται συνήθως από την ενέργειά τους. Όμως, αυτό δεν είναι κάτι που ισχύει όταν ο διασώστης είναι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) ή το ΔΝΤ.

Το επίπεδο ανεργίας στην Ιρλανδία ανέρχεται σήμερα στο 14,1%. Οι όροι που τίθενται για το σχέδιο διάσωσης προβλέπουν περαιτέρω περικοπές στις δημόσιες δαπάνες και την αύξηση της φορολογίας. Είναι σχεδόν βέβαιο επομένως ότι η ανεργία θα ανέβει ακόμη περισσότερο. Ο ιρλανδικός λαός πιθανότατα θα αναρωτηθεί σε ποια κατάσταση θα έφτανε η οικονομία τους αν δεν έσπευδαν να τους σώσουν.

Τα δεινά που επιβάλλονται στην Ιρλανδία από ΕΚΤ / ΔΝΤ είναι κάθε άλλο παρά αναγκαία. Αν η ΕΚΤ δεσμευόταν να χορηγεί δάνεια με χαμηλά επιτόκια – κάτι που είναι μέσα στις δυνάμεις της – τότε η Ιρλανδία δεν θα αντιμετώπιζε κανένα σοβαρό δημοσιονομικό πρόβλημα. Τα τεράστια ελλείμματά της πηγάζουν κυρίως από τον συνδυασμό των υψηλών επιτοκίων για την εξυπηρέτηση του χρέους της και τις επιπτώσεις μιας οικονομίας που λειτουργεί πολύ κάτω από το επίπεδο της πλήρους απασχόλησης – δύο αποτελέσματα που μπορούν να χρεωθούν στην ΕΚΤ.

Αξίζει να θυμηθούμε ότι η ιρλανδική κυβέρνηση αποτελούσε υπόδειγμα δημοσιονομικής πειθαρχίας πριν από την οικονομική κατάρρευση. Τα πέντε χρόνια που προηγήθηκαν τις κρίσης οι προϋπολογισμοί της ήταν πλεονασματικοί.

Το πρόβλημα της Ιρλανδίας δεν ήταν σε καμία περίπτωση οι ανεξέλεγκτες κρατικές δαπάνες: ήταν ένα απερίσκεπτο τραπεζικό σύστημα που δημιούργησε μια τεράστια φούσκα στον στεγαστικό τομέα. Οι οικονομικοί φωστήρες της ΕΚΤ και του ΔΝΤ είτε δεν μπορούσαν να τη δουν είτε έκριναν ότι δεν ήταν κάτι που άξιζε να επισημάνουν.

Η αποτυχία της ΕΚΤ ή του ΔΝΤ να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για να τιθασεύσουν τη φούσκα πριν ξεσπάσει η κρίση δεν έκανε αυτούς τους οργανισμούς πιο διστακτικούς στην επιβολή αυστηρών όρων σήμερα. Το σχέδιό τους είναι η επιβολή αυστηρής λιτότητας που θα αυξήσει την ανεργία κάνοντας την εργατική δύναμη της χώρας να υποφέρει για πολλά χρόνια εξαιτίας της αποτυχίας των τραπεζιτών τους και της ΕΚΤ.

Μόνο οι ανόητοι πιστεύουν πια ότι οι διεθνείς αυτοί οργανισμοί δεν έχουν πολιτικές στοχεύσεις. Η απόφαση να κάνουν τους Ιρλανδούς εργαζόμενους να πληρώσουν – μαζί με τους εργαζόμενους στην Ισπανία, την Πορτογαλία, τη Λετονία και αλλού – για την απερισκεψία των τραπεζιτών τους έχει καθαρά πολιτικό χαρακτήρα.

Όλα αυτά θα έπρεπε να αποτελούν ένα ηχηρό σήμα κινδύνου για τους προοδευτικούς και όλους όσοι πιστεύουν στη δημοκρατία. Αν η ΕΚΤ θέτει όρους για ένα σχέδιο διάσωσης, τότε θα είναι εξαιρετικά δύσκολο για μια εκλεγμένη κυβέρνηση στην Ιρλανδία να ανατρέψει αυτούς τους όρους. Με άλλα λόγια τα ζητήματα πάνω στα οποία οι Ιρλανδοί ψηφοφόροι θα κληθούν να αποφασίσουν θα είναι ασήμαντα σε σχέση με τους όρους που θα έχει επιβάλει η ΕΚΤ.

Δεν υπάρχουν σοβαρά επιχειρήματα υπέρ μιας κεντρικής τράπεζας υπεράνω ελέγχου. Παρότι κανείς δεν περιμένει από τα κοινοβούλια να διευθύνουν εξονυχιστικά τη νομισματική πολιτική, η ΕΚΤ και οι άλλες κεντρικές τράπεζες θα έπρεπε σαφώς να λογοδοτούν στα εκλεγμένα σώματα. Θα ήταν ενδιαφέρον να δούμε πώς θα δικαιολογούσαν τα σχέδιά τους να βυθίσουν την Ιρλανδία και άλλες χώρες σε ανεργία με διψήφια ποσοστά για πολλά χρόνια στο μέλλον.

Ένα άλλο σημείο που θα έπρεπε να επισημανθεί είναι ότι ακόμη και μια σχετικά μικρή χώρα όπως η Ιρλανδία διαθέτει επιλογές. Θα μπορούσε να αποχωρήσει από το ευρώ και να κηρύξει στάση πληρωμών. Δεν είναι το καλύτερο δυνατό, αλλά, αν η εναλλακτική λύση είναι η καθήλωση επ' αόριστον σε διψήφια ποσοστά ανεργίας, τότε η έξοδος από το ευρώ και η πτώχευση φαίνονται περισσότερο ελκυστικά.

Η ΕΚΤ και το ΔΝΤ θα επιμείνουν ότι είναι ένας καταστροφικός δρόμος, αλλά η αξιοπιστία τους αυτή τη στιγμή είναι μηδαμινή. Και υπάρχει ένα εμφανές προηγούμενο. Το 2001 το ΔΝΤ πίεζε την Αργεντινή να εφαρμόσει ακόμα αυστηρότερα μέτρα λιτότητας. Όπως και η Ιρλανδία, η Αργεντινή ήταν ένα παιδί - θαύμα του νεοφιλελευθερισμού πριν συναντήσει δυσκολίες.

Όμως το ΔΝΤ μπορεί να στρίψει γρήγορα. Το πρόγραμμά του λιτότητας συρρίκνωσε το ΑΕΠ κατά περίπου δέκα ποσοστιαίες μονάδες και έσπρωξε την ανεργία σε διψήφια ποσοστά. Έως το τέλος του 2001 ήταν πολιτικά αδύνατο για την κυβέρνηση της Αργεντινής να συναινέσει σε περισσότερη λιτότητα. Το αποτέλεσμα ήταν να σπάσει τον υποτιθέμενα αδιάρρηκτο δεσμό του νομίσματός της με το δολάριο και να κηρύξει στάση πληρωμών.

Το άμεσο αποτέλεσμα ήταν η επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης. Ωστόσο η οικονομία άρχισε να αναπτύσσεται από το δεύτερο κιόλας εξάμηνο του 2002. Ήταν η αρχή πεντέμισι χρόνων σταθερής ανάπτυξης μέχρις ότου η παγκόσμια οικονομική κρίση κάνει αισθητή την παρουσία της το 2009. Το ΔΝΤ έκανε ό,τι μπορούσε για να σαμποτάρει την Αργεντινή. Έφτασε ακόμη και στο σημείο να ανακοινώνει συνεχώς ψευδείς προβλέψεις που μείωναν σκόπιμα τα επίπεδα ανάπτυξης της χώρας με την ελπίδα να κλονίσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών.

Η Ιρλανδία θα έπρεπε να μελετήσει το μάθημα της Αργεντινής. Η αποσύνδεση από το ευρώ θα έχει τις επιπτώσεις της. Όμως είναι όλο και πιο πιθανό ότι ο πόνος της απομάκρυνσης θα είναι μικρότερος από τον πόνο της παραμονής. Επιπλέον ακόμη και η συζήτηση του θέματος είναι πιθανό να αναγκάσει την ΕΚΤ και το ΔΝΤ να υιοθετήσουν μια πιο μετριοπαθή στάση. Αυτό που πρέπει να συνειδητοποιήσει ο λαός της Ιρλανδίας, όπως και κάθε λαός, είναι ότι, αν συμφωνήσουν να παίξουν με τους κανόνες των τραπεζιτών, τότε είναι βέβαιο ότι θα χάσουν.