Η κρίση δεν είναι μόνο ελληνική

Από το Βλέμμα

Του Νίκου Γ. Ξυδάκη

Η κρίση δανεισμού στις χώρες της ευρωζώνης ξεκίνησε από την Ελλάδα και σαν επιδημία απλώνεται σε όλη την περιφέρεια: σήμερα Ιρλανδία, αύριο Πορτογαλία, μεθαύριο Ισπανία, αργότερα κανείς δεν ξέρει – ήδη πιέζονται τα ομόλογα του Βελγίου, ενώ άγνωστη στο ευρύ κοινό παραμένει η κατάσταση του χρέους της ευρισκομένης σε σφοδρή κυβερνητική κρίση Ιταλίας. Πόσο θα αντέξουν ο ευρωπαϊκός μηχανισμός στήριξης, τα αποθέματα, το σκληρό ευρώ;

Ένα πρώτο συμπέρασμα είναι άρα ότι η κρίση δεν αφορά μόνο την Ελλάδα και ότι τα αίτια της κρίσης της και του χρεοστασίου της δεν προκύπτουν μόνο από ελληνικές ιδιομορφίες και παθογένειες. Η κρίση πλήττει κράτη με μεγάλες ή μικρές οικονομίες, που ακολουθούν κάθε λογής μοντέλο ανάπτυξης, και σίγουρα στη ζώνη του ευρώ τα ελλείμματα του Νότου είναι πλεονάσματα του Βορρά. Σε λιγότερο από ένα χρόνο, το ελληνικό πρόβλημα αποδεικνύεται ότι εν πολλοίς είναι ευρωπαϊκό πρόβλημα.

Στην αρχή της κρίσης πολλοί ισχυρίζονταν, εντός και εκτός Ελλάδος, ότι η κύρια αιτία ήταν η κακή κατάσταση των δημόσιων οικονομικών, η υπερτροφία και η ενδημική διαφθορά του δημόσιου τομέα· αργότερα προστέθηκαν η χαμηλή παραγωγικότητα και ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, η δύσκαμπτη εργατική νομοθεσία, τα κλειστά επαγγέλματα και τα λοιπά – μπορούμε να συνεχίσουμε επί πολύ.

Οι ίδιοι αναλυτές επικαλέσθηκαν σποράδην ακόμη και το κακό γονίδιο του Έλληνα: την ανυπακοή, την απειθαρχία, την ανομία, την εγγενή ροπή για ανταρσία και βία... Σταδιακά, ομάδες του πληθυσμού εστρέφοντο εναντίον άλλων ομάδων, θεωρώντας τες υπαίτιες του κακού: ανά διαστήματα κακοί ήσαν όλοι οι δημόσιοι υπάλληλοι, οι φορτηγατζήδες, οι φαρμακοποιοί, οι συμβολαιογράφοι, οι ΔΕΗτζήδες, οι γιατροί κ.ο.κ.

Μεγεθυμένες αυτές οι αιτιάσεις από την πλειονότητα του πολιτικού συστήματος, από «ουδέτερους» τεχνοκράτες και από μέγα μέρος των μήντια, εσωτερικεύθηκαν από τους πολίτες, με διπλή ζημιά: αφενός έχασαν την αυτοεκτίμηση και την αυτοπεποίθησή τους, μειώθηκε η ενεργητικότητα η τόσο αναγκαία για υπέρβαση της κρίσης· αφετέρου όλοι εστράφησαν εναντίον όλων. Πολύ περισσότερο, οι πολίτες καλούνται να πληρώσουν με το αίμα τους μια κρίση που δεν είναι δική τους, ή τουλάχιστον μόνο δική τους, χωρίς να βλέπουν εν εξελίξει ούτε δίκαιη κατανομή βαρών ούτε πειστικό σχέδιο ανάκαμψης.

Αντ' αυτών βλέπουν να επελαύνουν η ύφεση και η ανεργία, παγώνοντας αγορά, νοικοκυριά και ψυχές. Την ίδια στιγμή η κυβέρνηση προωθεί περαίωση και ατιμωρησία, ο αντιπρόεδρος κραυγάζει «μαζί τα φάγαμε», ο πρωθυπουργός βγάζει πιστόλια και απειλεί «με την πατρίδα του μνημονίου ή εναντίον της», κόμματα ιδρύονται, πολιτευτές μετεγγράφονται σαν ποδοσφαιριστές, εξεταστικές διαδέχονται η μία την άλλη χωρίς κανένα αποτέλεσμα, το πολιτικό σύστημα άδει ενώ η χώρα βουλιάζει.

Είναι προφανές ότι τέτοια αντιμετώπιση του κοινωνικού σώματος, με τρυκ εξαπάτησης, επικοινωνιακούς εκβιασμούς και προπαγάνδα, δεν μπορεί να διαρκέσει για πολύ. Το πολύ, έως την τέταρτη δόση... Άλλωστε, είπαμε: η κρίση δεν είναι ελληνική. Ούτε η πολιτική-κοινωνική.