Οι Γερμανοί δεν ήταν ποτέ ερωτευμένοι με το ευρώ...

The New York Times (via Καθημερινή)

Τoυ Βόλφγκανγκ Ίσινγκερ*

Οι αναλυτές και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού προσπαθούν τον τελευταίο καιρό να εξηγήσουν την προσέγγιση της Γερμανίας στην κρίση της Ευρωζώνης. Η εξήγηση θα μπορούσε να είναι πολύ απλή, ότι δηλαδή οι Γερμανοί πιστεύουν ακράδαντα στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, ωστόσο δεν έχουν καταφέρει ποτέ να αγκαλιάσουν ολόψυχα το ευρώ.

Η κατανόηση βοηθά στο να εξηγήσει τις πράξεις της καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ ή την έλλειψη πρωτοβουλιών από μέρους της κατά τη διάρκεια της κρίσης. Επίσης θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί οι Γερμανοί αρχικά άσκησαν δριμύτατη κριτική κατά του νέου ταμείου διάσωσης του ευρώ, για να αλλάξουν γνώμη αργότερα και να το εγκρίνουν με μεγάλη πλειοψηφία.


Ακόμα πιο σημαντικό, καθιστά σαφές ότι η κρίση δεν αποτελεί απλώς μία τεράστια πρόκληση, αλλά μία ιστορική ευκαιρία τόσο για την κ. Μέρκελ όσο και για την Ευρώπη.

Αν καταφέρει να πείσει τους Γερμανούς να στηρίξουν την προσπάθεια διάσωσης ως αναγκαιότητα για τη σωτηρία της Ε.Ε., τότε είναι πιθανό ότι η Ευρωζώνη όχι απλώς θα επιβιώσει, αλλά θα βγει και πολύ ισχυρότερη. Αλλά, αν το «πουλήσει» απλώς ως έναν τρόπο στήριξης του ευρώ, τότε οι Γερμανοί ενδεχομένως να κάνουν πίσω.

Οι Γερμανοί δεν είχαν ποτέ κάποια ερωτική σχέση με το ευρώ, και αυτό επειδή δεν το χρειάστηκαν ποτέ στην πραγματικότητα. Η χώρα είχε ένα πολύ σταθερό νόμισμα που συμβόλιζε τη μεταπολεμική επιτυχία της. Παρ' όλα αυτά οι Γερμανοί κατανοούσαν ότι η επανένωση είχε αλλάξει τις ισορροπίες και ότι η ηγεμονική θέση του μάρκου θα ήταν απαράδεκτη για τους γείτονες της ενωμένης Γερμανίας.

Με λίγα λόγια η απόσυρση του μάρκου ήταν το τίμημα που ήξεραν ότι θα έπρεπε να πληρώσουν για την επανένωση.

Γιατί όμως διστάζουν τώρα; Οι Γερμανοί ανησυχούν και για τον μακροπρόθεσμο ορίζοντα, ότι η ανάπτυξη σήμερα δεν λύνει τα προβλήματα ενός γηράσκοντος πληθυσμού, ενός υπερβολικά τεντωμένου συστήματος πρόνοιας και μιας δυσλειτουργικής πολιτικής για τη μετανάστευση και την κατάργηση της πυρηνικής ενέργειας. Επιπλέον υπάρχει και το ζήτημα της πολιτικής αδράνειας.

Κατά συνέπεια, όταν ξέσπασε η κρίση, η αρχική προσέγγιση της κ. Μέρκελ ήταν τεχνική και στόχευε στην επισκευή και βελτίωση του ελέγχου και επίβλεψης της Ευρωζώνης.

Όταν η κρίση άρχισε να απειλεί με μετάδοση από την Ελλάδα σε άλλες χώρες, κατέστη σαφής η ανάγκη για τη δημιουργία μιας ισχυρής γραμμής άμυνας, του EFSF. Όσο η συγκεκριμένη ιδέα όσο «πλασαριζόταν» ως απλώς ένα μέτρο για την επιβίωση του ευρώ, αποτύγχανε να κερδίσει τη στήριξη των Γερμανών.

Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, όμως, η κ. Μέρκελ κατάλαβε ότι η κρίση απαιτεί κάτι παραπάνω από απλές επισκευές. Τελευταία άρχισε να προειδοποιεί ότι η κρίση δεν είχε πλέον να κάνει μόνο με την Ελλάδα ή το ευρώ. «Εάν το ευρώ αποτύχει», ανέφερε χαρακτηριστικά, «θα αποτύχει και η Ευρώπη».

Η αλλαγή στάσης ήταν αρκετή για να κερδίσει την έγκριση για το EFSF. Ωστόσο το ταμείο θα σταματήσει απλώς την αιμορραγία. Το ζήτημα είναι πλέον αν θα καταφέρει να κερδίσει τη στήριξη και τον ενθουσιασμό των Γερμανών για μία μακροπρόθεσμη λύση, μία ακόμα σημαντική αλλαγή στη συνθήκη της Ε.Ε.

Αυτό ήταν που είχε πράξει ο καγκελάριος Χέλμουτ Κολ προς έκπληξη όλων όταν είχε στηρίξει την επανένωση. Ήταν ένα τολμηρό βήμα προς τα εμπρός, το οποίο πέτυχε.

* Ο κ. Ίσινγκερ έχει διατελέσει αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας