Τσαρλατανισμοί και «μαργαριτάρια» στα αυγουστιάτικα ΜΜΕ

Από το active media

Γράφει Ένας Παλιός

Έχω μια κακή συνήθεια. Ακόμα και στις διακοπές μου διαβάζω – και μάλιστα επιμελέστερα λόγω άφθονου χρόνου – πολλές εφημερίδες και δεν χάνω με τίποτα τα κεντρικά δελτία των ειδήσεων (και των «παραθύρων») της τηλεόρασης.

Την Τετάρτη (11.8) έπεσε το μάτι μου σε μια είδηση, γραμμένη σε πρωινή εφημερίδα, για την εξέλιξη των εισαγωγών στην Ελλάδα και των εξαγωγών από τη χώρα μας (2009 - 2010), είδηση που προερχόταν κατά πως φαινόταν από ένα δελτίο Τύπου του Πανελληνίου Συνδέσμου Εξαγωγέων. Σωστά, μέρες οικονομικής αγωνίας για τον τόπο, οι εφημερίδες πρέπει να δημοσιεύουν τέτοια στοιχεία:

Οι εξαγωγές του εξαμήνου 2010 σε σχέση με το περσινό αυξήθηκαν κατά 2,2% σε αξία και οι εισαγωγές μειώθηκαν κατά 18,3%, πάλι σε αξία. Ενδιαφέρον αυτό, σκέφτηκα, και συνέχισα την ανάγνωση. Ώσπου έπεσα πάνω στο καταπληκτικό στοιχείο - συμπέρασμα (που δεν μπορούσα να διαπιστώσω αν ήταν του δελτίου Τύπου ή του συναδέλφου, οικονομικού συντάκτη), ότι:

«Παρά τη σημαντική μείωση των εισαγωγών συγκριτικά με τη, χαμηλή κατά τα άλλα, αύξηση (2,2%) των εξαγωγών, στο εξάμηνο Ιανουαρίου - Ιουνίου 2010 σε σχέση με το αντίστοιχο εξάμηνο του 2009 παρατηρείται αύξηση του εμπορικού ελλείμματος σε 12.808 εκ. ευρώ από 10.702 εκ. ευρώ».

Με τα λίγα που ξέρω από τις ψευτοσπουδές μου στα Οικονομικά, αυτό το συμπέρασμα είναι αδύνατον να ευσταθεί. Άρχισα λοιπόν να ψάχνω και στις άλλες 4 - 5 εφημερίδες να βρω την ίδια είδηση, να μελετάω τους σχετικούς πίνακες, να κάνω πράξεις με τους αριθμούς που διάβαζα. Αργόσχολος ήμουν, έπαιζα λοιπόν με την αριθμητική της πρώτης δημοτικού. Όμως με τίποτα δεν μπορούσαν οι αριθμοί να μου δείξουν ότι, όταν αυξάνονται οι εξαγωγές (έστω και λίγο) και μειώνονται οι εισαγωγές την ίδια περίοδο, το εμπορικό έλλειμμα της χώρας... μπορεί να μεγαλώνει.

Στις 8 το βραδάκι, την ίδια μέρα, είπα να δω τις ειδήσεις στα ιδιωτικά κανάλια. Αργόσχολος είμαι, στο κέντρο της Αθήνας βρίσκομαι και στο κάτω κάτω με ενδιαφέρει πού πάει αυτή η χώρα με την ύφεση να δείχνει τα δόντια της και τους συμπολίτες μου να ψάχνουν στα σκουπίδια για τίποτα φαγώσιμο ή ανταλλάξιμο. Εκεί, λοιπόν, άκουσα και είδα σε πίνακες καταπληκτικά πράγματα για την κλοπή των εισφορών προς τα ασφαλιστικά Ταμεία. Τα είχε πει σε συνέντευξη τύπου λίγες ώρες νωρίτερα ο ίδιος ο Λοβέρδος:

«Κάπου 800.000 επιχειρήσεις, ιδιωτικές και δημόσιες, χρωστούν στα Ταμεία περίπου 15 δισ. ευρώ».

Περίεργα μας τα λένε, σκέφτηκα. Σαν πολλές δεν είναι οι 800.000 επιχειρήσεις, αναρωτήθηκα. Λίγο μετά άρχισε η ακατάσχετη και αγχώδης πολυλογία των «παραθύρων», όπου ο καθένας κάνει τον έξυπνο στον άλλο και όπου πάντοτε υπάρχει ένας «Μ. Καψής υπηρεσίας» να λέει μπαρούφες, έτσι για να γίνεται χαβαλές...

Σε μια στιγμή η οθόνη μου έδωσε έναν πίνακα με την κατανομή των 800.000 επιχειρήσεων που έχουν κλέψει τις εισφορές στα Ταμεία. Εκεί κάπως τα πράγματα μπήκαν σε μια λογική διάσταση: 450.000 είναι ιδιωτικές επιχειρήσεις και ελεύθεροι επαγγελματίες, 250.000 είναι αυταπασχολούμενοι, αγρότες του ΟΓΑ. Αλλά στο τέλος του πίνακα διαπίστωσα ότι οι 100.000 οφειλέτες είναι «επιχειρήσεις του Δημοσίου», γεγονός που έδωσε την αφορμή (την περίμενα) να πάρει ανάποδες ο «Μ. Καψής υπηρεσίας» και να αρχίσει να κατατροπώνει το άθλιο Δημόσιο, που πρέπει να καταργηθεί κ.λπ. κ.λπ.

Την άλλη μέρα, δηλαδή την Πέμπτη, 12.8, επειδή όπως σας είπα είμαι σε άδεια, έκανα δυο πράγματα για να περνάει η ώρα, απολαμβάνοντας το καφεδάκι μου πρωί πρωί πριν αρχίσει το βασανιστήριο της ζέστης. Βρήκα το δελτίο Τύπου του Συνδέσμου Εξαγωγέων στο site του και διάβασα τις εφημερίδες για να διαπιστώσω ποια ακριβώς ήταν τα στοιχεία που έδωσε το «περιβάλλον» του Λοβέρδου για τους 800.000 οφειλέτες προς τα ασφαλιστικά Ταμεία.

Το δελτίο Τύπου ήταν εν μέρει ή και ολόκληρο αυτό που είχα διαβάσει σε 5 εφημερίδες την προηγουμένη. Το αριθμητικό παράδοξο που είχα διαπιστώσει το έλυσα με ένα τηλεφώνημα στον αριθμό του Συνδέσμου που υπήρχε στην ιστοσελίδα του. Ήταν απλώς ένα λάθος του ίδιου του Συνδέσμου, το οποίο και παραδέχτηκαν οι άνθρωποι, που ωστόσο το μετέφεραν αυτούσιο οι εφημερίδες!

Στις εφημερίδες (12.8) επίσης διαπίστωσα ότι αυτά που έβλεπα και άκουγα στις τηλεοπτικές ειδήσεις (και τα οποία εξόργισαν τον «Μ. Καψή υπηρεσίας») ήταν διαφορετικά: Πρώτον, οι 800.000 οφειλέτες δεν είναι επιχειρήσεις, ιδιωτικές και δημόσιες, και δεύτερον, οι περίφημοι 100.000 οφειλέτες του δημοσίου, είναι α) εργαζόμενοι, δηλαδή φυσικά πρόσωπα, που απασχολούνται σε δεύτερη ή και τρίτη δουλειά, και β) εργοδότες με περισσότερες της μιας επιχειρήσεις (...ό,τι καταλάβατε).

Την ίδια μέρα είπα να διαβάσω μια έκθεση του ΙΟΒΕ, του ιδρύματος του κ. Στουρνάρα περί των αγαθών που θα φέρει στην ανάπτυξη της Ελλάδας η «απελευθέρωση των κλειστών επαγγελμάτων». Δεν μπορεί, σκέφτηκα, όλοι οι μεγαλοαναλυτές των καναλιών και οι μεγαλοδημοσιογράφοι να την επικαλούνται καθημερινά ως Ευαγγέλιο και να μην την έχω δει με τα μάτια μου. Και τι να δω; Μια έκθεση ιδεών κάποιων τσαρλατάνων είναι, όπως περίφημα έγραψε στην «Αυγή», 8.8.2010, ο κ. Στάθης Στασινός. Ιδού το κείμενο του:

«Από τις αρχές του χρόνου βομβαρδιζόμαστε από τα ΜΜΕ για τις αναπτυξιακές προοπτικές που φέρνει το άνοιγμα των "κλειστών" επαγγελμάτων. Όλοι αναφέρουν μια μελέτη του ΙΟΒΕ (Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών), όπου ισχυρίζεται πως η εθνική οικονομία θα ωφεληθεί κατά 13% στην πενταετία (συγκεκριμένα αύξηση του ΑΕΠ κατά 13,2%). Τα ίδια προπαγανδίζει και η κυβέρνηση. Κι έτσι αναρωτήθηκα κι εγώ. Πώς διάολο υπολογίζουν αυτό το 13,2%;

Και τι πιο αυτονόητο από το να ψάξεις την πηγή. Έτσι ανακάλυψα πως σε δύο σελίδες του ΙΟΒΕ (http://www.iobe.gr/index.asp?a_id=87&news_id=930 και http://www.iobe.gr/index.asp?a_id=747) αναφέρονται οι συνθήκες της συγκεκριμένης έρευνας. Μέσα λοιπόν στο πρώτο pdf (σελ. 91 και μετά) διαβάζουμε πως πρόκειται για ένα μοντέλο "γενικής ισορροπίας" GIMF (Global Integrated Monetary and Fiscal Model), που καταρτίστηκε πρόσφατα στο ΔΝΤ και του οποίου την αποτελεσματικότητα δεν γνωρίζω.

Είναι καλό να πούμε εδώ πως τα διάφορα μοντέλα έχουν πάντα μια σχετική απόκλιση από την "πραγματικότητα", τόσο λόγω των εγγενών αδυναμιών τους να την εξηγήσουν, όσο και λόγω της ασάφειας των στατιστικών δεδομένων που τους εισάγουμε. Το παραδέχονται και οι ίδιοι οι συντάκτες (σημ. 42, σελ. 94): "Η διαμέτρηση των εθνικολογιστικών μεγεθών έγινε στους μέσους όρους της περιόδου 2000-2007 και σε ορισμένες περιπτώσεις έγιναν και αξιολογικές προσαρμογές". Στην καλύτερη περίπτωση, λοιπόν, τέτοια μοντέλα θα μας δώσουν κάποιες ενδείξεις.

Επ' ουδενί όμως δεν αποτελούν μπούσουλα ή ακριβή πρόβλεψη των μελλούμενων πιο αξιόπιστη από το διάβασμα του καφέ (με λίγα λόγια το κόμμα δύο τους μάρανε στο 13%).

Ειλικρινά όμως δεν έχουμε καμία πρόθεση να σας μπλέξουμε με οικονομομετρικές λεπτομέρειες, διότι η χοντράδα του ΙΟΒΕ είναι πολύ εμφανής ακόμα και στον απλό αναγνώστη. Μετά την εισαγωγή των στοιχείων, οι ερευνητές του ΙΟΒΕ διαπίστωσαν πως τα περιθώρια στην αγορά των μη εμπορεύσιμων αγαθών (που περιλαμβάνει και τις υπηρεσίες, στις οποίες ανήκουν τα περισσότερα "κλειστά" επαγγέλματα) είναι ανεβασμένα περίπου κατά 15% σε σχέση με την υπόλοιπη Ε.Ε.

Και μετά έκαναν τον εξής εντυπωσιακό ακροβατισμό. Έθεσαν πως, εάν απελευθερωθούν τα κλειστά επαγγέλματα, ο ανταγωνισμός θα οξυνθεί και τα περιθώρια θα πέσουν ως αποτέλεσμα αυτής της απελευθέρωσης και θα πλησιάσουν αυτά της Ε.Ε. Συγκεκριμένα έθεσαν ως αποτέλεσμα αυτής της απελευθέρωσης μια πτώση των περιθωρίων κατά 15% μέσα στην τετραετία και μετά "έτρεξαν" το μοντέλο με αυτά τα καινούργια δεδομένα, που οι ίδιοι έβγαλαν από το μυαλό τους.

Έτσι προέκυψε, σύμφωνα με το μοντέλο, πως, εάν τα περιθώρια υποχωρήσουν κατά 15%, το ΑΕΠ θα αυξηθεί κατά 13,2% (και η ιδιωτική κατανάλωση θα αυξηθεί κατα 15% και ο πραγματικός μισθός κατά 10% και η Μήδεια θα πάει για πικνίκ στην παραλία).

Όπως βλέπουμε, λοιπόν, δεν χρειάζεται καν να εκτιμήσουμε την αποτελεσματικότητα του μοντέλου, διότι ο τσαρλατανισμός έχει γίνει στην εισαγωγή δεδομένων. Ο ερευνητής έβγαλε το δάκτυλό του στον αέρα και έθεσε – με περίσσια θεολογική παρρησία – πως απελευθέρωση = πτώση περιθωρίων. Μετά είδε πόση διαφορά έχουν οι τιμές στην Ελλάδα και την Ε.Ε. και είπε: ΟΚ, 15% χρειάζεται να πέσουν. Και την ευχή του την ονόμασε δεδομένο. Και μετά όλο αυτό το ονόμασε επιστημονική έρευνα που αναμεταδίδεται κάθε τρεις και λίγο ως "αλήθεια" από τα ΜΜΕ.

Και για απόδειξη των παραπάνω θα αφήσω τους ίδιους τους συντάκτες να μιλήσουν, διότι δεν υπάρχει καλύτερη διαπόμπευση από τα ίδια τους τα λόγια. Σελ. 94:

"Με άλλα λόγια, το ερώτημα που τίθεται μπορεί να διατυπωθεί ως εξής: Αν στην ελληνική οικονομία εφαρμοστεί ένα πρόγραμμα διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και η αγορά των μη εμπορευσίμων αγαθών και υπηρεσιών γίνει περίπου τόσο εύκαμπτη όσο και οι αντίστοιχες αγορές της Ευρωζώνης, τότε ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στο προϊόν, την απασχόληση, τις τιμές κ.λπ.;".

Με άλλα λόγια, εάν η γιαγιά μου είχε καρούλια και ήταν πατίνι, τι τελική ταχύτητα θα επιτύγχανε;

Προσέξτε τώρα με ποιον τρόπο υπολογίζουν την τελική της γιαγιάς. Σελ. 94 πάλι και λίγο από 95:

"Στη συνέχεια προσομοιώνεται το υπόδειγμα, ενώ παράλληλα προσαρμόζονται ταυτόχρονα τα περιθώρια (mark - ups) της αγοράς των μη εμπορευσίμων αγαθών και υπηρεσιών, ώστε σταδιακά, σε διάστημα τεσσάρων ετών, να υποχωρήσουν κατά 15% από τις αρχικές τους τιμές, προσεγγίζοντας τις αντίστοιχες τιμές στη ζώνη του ευρώ... Ωστόσο θα πρέπει να σημειωθεί ότι η παρούσα εργασία δεν εξετάζει ποιες ακριβώς είναι εκείνες οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που μπορούν να οδηγήσουν σε αυτή τη συγκεκριμένη μείωση των περιθωρίων".

Ή, για να το θέσω πιο επιστημονικά, 2 + Χ = 5 , άρα Χ=3. Εάν όμως – με κάποιο μαγικό τρόπο που δεν εξετάζει η παρούσα εργασία – το Χ ήταν 8, πόσο θα ήταν το αποτέλεσμα; Αυτή ακριβώς την πράξη έκαναν θεωρώντας αυθαίρετα πως τα περιθώρια θα υποχωρήσουν κατά 15% από τις αρχικές τιμές τους. Κι έτσι η γιαγιά-πατίνι (ΑΕΠ) έπιασε την τελική του 13,2% στην τετραετία.

Όπως βλέπετε, δεν χρειάζεται να ψάξεις πολύ για να βρεις τις βρώμικες λεπτομέρειες, κι αυτό δείχνει επιπλέον τη ρηχότητα και την κενότητα όχι μόνο της "επιστημονικής" οικονομικής έρευνας (ποιος θα ξεχάσει τον κ. καθηγητή της ΑΣΟΕΕ κ. Αλογοσκούφη;), αλλά και του δημόσιου διαλόγου στην Ελλάδα. Πώς κανείς εδώ και 9 μήνες δεν αμφισβήτησε την εγκυρότητα αυτού του αριθμού που επαναλαμβάνουν συνεχώς τόσα και τόσα ΜΜΕ;

Όλοι ζούμε καθημερινά το τεράστιο πρόβλημα έλλειψης ανταγωνισμού στην ελληνική αγορά με τον διαρκή πληθωρισμό, τα δεκάδες καρτέλ που ανεβάζουν τις τιμές και τις διάφορες ομάδες μικρών και μεγάλων επιχειρηματιών που εισπράττουν από την κοινωνία μη παραγωγικά "ενοίκια". Οπότε δεν αμφισβητώ πως ένα γνήσιο και ειλικρινές άνοιγμα του επαγγέλματος των μεταφορών θα έριχνε τα περιθώρια και θα αύξανε το ΑΕΠ. Όχι φυσικά στο αστείο νούμερο που ο πρόεδρος του ΙΟΒΕ δήλωνε προ ημερών στο ελληνοαμερικανικό επιμελητήριο (10% του ΑΕΠ).

Αλλά το πρόβλημα ανταγωνισμού στην ελληνική αγορά δεν αφορά μόνο τις "κλειστές" μεταφορές. Αφορά την "απελευθερωμένη" ακτοπλοΐα και τις "απελευθερωμένες" (από τον ανταγωνισμό προφανώς) αερομεταφορές, αφορά τις θεωρητικά ανοιχτές αγορές της μπύρας και των γαλακτοκομικών και τα δεκάδες καρτέλ και ντε φάκτο μονοπώλια (ΕΛΠΕ κανείς;) που απομυζούν το εισόδημα των Ελλήνων.

Άρα, όταν μιλάμε για "απελευθέρωση", γνωρίζουμε εξ αρχής τι έχει στο μυαλό της η κυβέρνηση. Την αντικατάσταση του σημερινού καρτέλ των μεταφορών με ένα άλλο, που θα αποτελείται από 3-4 παίκτες, και την κυβέρνηση που θα σηκώνει τα χέρια της λέγοντας πως δεν μπορεί να "παρέμβει" στην "ελεύθερη" αγορά όταν θα δούμε τα περιθώρια να παίρνουν ξανά την ανηφόρα.

Πρόκειται για ένα παιχνίδι τόσο παλιό και γνώριμο, που κανείς δεν το πιστεύει πια. Ούτε με δεκανίκι τους τσαρλατανισμούς του ΙΟΒΕ».