Από το e-lawyer
Ελπίζω κάποτε οι κυβερνήσεις να παύσουν να νομοθετούν εν θερμώ και με εργαλειακή χρήση του νόμου (λ.χ. κουκούλες, δήλωση καρτοκινητών μετά τη δραπέτευση Παλαιοκώστα κ.λπ.). Αυτό δεν είναι νομοθέτηση, είναι φετιχοποίηση, τοτέμ και ταμπού.
Ο νόμος πρέπει να λειτουργεί ως εγγυητής των συνταγματικών ελευθεριών, εξειδικεύοντάς τις στους επιμέρους τομείς. Αν είχαμε δηλαδή πέρσι έναν ειδικό νόμο για τη διασφάλιση του απορρήτου στο Διαδίκτυο, δεν θα μπορούσε ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, ερμηνεύοντας το συνταγματικό άρθρο περί απορρήτου, να έρθει με γνωμοδότηση και να πει «δεν υπάρχει απόρρητο για τους συντάκτες διαδικτυακών δημοσιευμάτων». Ο νόμος θα ήταν φραγμός σε τέτοιες αυθαιρεσίες παρέχοντας ασφάλεια δικαίου.
Αυτό είναι που λείπει σήμερα στο Διαδίκτυο: Με τα δικαστήρια να ταλαντεύονται και να προσπαθούν να εφαρμόσουν τη γενική νομοθεσία ή την ειδική νομοθεσία περί Τύπου, κανείς δεν ξέρει τι πρόκειται να αντιμετωπίσει, είτε είναι ενάγων είτε είναι εναγόμενος. Είτε θεωρεί ότι θίγεται είτε θεωρεί ότι εκφράζεται σε θεμιτά πλαίσια.
Η ασφάλεια δικαίου είναι σημαντική συνιστώσα ενός δομικά δίκαιου συστήματος απονομής δικαιοσύνης που δεν αιφνιδιάζει τον πολίτη.
Από εκεί και πέρα, η μεγάλη πρόκληση είναι η τεχνολογική ουδετερότητα των ρυθμίσεων, ώστε το νομοθετικό προϊόν να μην κινδυνεύει από πρόωρη γήρανση, όπως συνέβη ακόμη και με την κοινοτική νομοθεσία. Όταν ακόμη και σήμερα ερίζεται ο ορισμός του μπλογκ και ήδη κινούμαστε σε πολύ πιο αποκεντρωμένες δομές ροής πληροφόρησης κι επικοινωνίας, όπως οι υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης, οι κανόνες πρέπει να είναι αφαιρετικοί και ανοικτοί στις εξελίξεις, μέσα στο συνταγματικό πλαίσιο της ελευθερίας της έκφρασης αλλά και της προστασίας της ιδιωτικότητας.
Αν και είναι ελάχιστα γνωστό, απ’ ό,τι διαβάζω σε απόψεις που διατυπώνονται χωρίς ιδιαίτερη έρευνα, το Σύνταγμα προβλέπει στο άρθρο 5Α το δικαίωμα συμμετοχής στην κοινωνία της πληροφορίας και κρατικής διευκόλυνσης στην παραγωγή, διάδοση και πρόσβαση των πληροφοριών που διακινούνται ηλεκτρονικά.
Οι μπλόγκερς έπρεπε να είχαν κάνει προ πολλού «σημαία» αυτή την πρωτοποριακή συνταγματική διάταξη, που πολύ απλά επιβάλλει στο κράτος να λάβει όλα τα μέτρα ώστε η χρήση του Διαδικτύου συνεχώς να αναπτύσσεται υποκείμενη μόνο στους φραγμούς που επιδέχεται ένα θεμελιώδες δικαίωμα κι όχι κατά το μέτρο που αποφασίσει ο συγκυριακός νομοθέτης.
Αξίζει τον κόπο να προσεγγίσουμε δημιουργικά το χτίσιμο ενός θεσμικού πλαισίου για την διασφάλιση της ελευθερίας της έκφρασης στο Διαδίκτυο, δεδομένου ότι η φύση των ρυθμίσεων (λ.χ. άρση απορρήτου) εκφεύγει των αρμοδιοτήτων της Ε.Ε. σε μεγάλο βαθμό. Οπότε ένα ολοκληρωμένο θεσμικό πλαίσιο που μπορεί να δημιουργηθεί σε επίπεδο μιας χώρας, αν είναι επιτυχημένο και σύμφωνο με τα διεθνή τεχνικά και νομικά πρότυπα, μπορεί να αποτελέσει ένα επίτευγμα που θα δώσει τον τόνο και στις άλλες χώρες και δικαιοδοσίες.
Αρκεί να χρησιμοποιήσουμε τον νόμο ως εγγυητή ελευθεριών κι όχι ως ευκαιριακό μέτρο καταστολής.
Ρυθμίσεις για τα blogs που δεν πρέπει να περάσουν
1. Δήλωση υπευθύνου διαχείρισης
Ο νόμος περί τύπου επιβάλλει στα ΜΜΕ να ορίζουν ως κατά νόμον υπεύθυνο ένα φυσικό πρόσωπο που κατοικεί στην Ελλάδα. Έχει υποστηριχθεί η άποψη ότι αυτό πρέπει να εφαρμοστεί και στις ιστοσελίδες, δηλαδή να δηλώνεται ένας υπεύθυνος διαχείρισης. Υποστηρίζω ότι αυτό δεν μπορεί να αφορά τις προσωπικές ιστοσελίδες, όπου ο διαχειριστής ταυτίζεται με τον συντάκτη. Διότι συνιστά παραβίαση της ελευθερίας της έκφρασης: δεν μπορείς να επιβάλλεις στον άλλο να εκφράζεται αποκλειστικά και μόνο με το ονοματεπώνυμό του.
Είναι σαν να υποχρέωνες τον Ελύτη να υπογράφει τα ποιήματά του ως Αλεπουδέλης. Επομένως: Όχι γενική ονομαστικοποίηση, που αντιμετωπίζει εξ αρχής όλους ως υπόπτους, αφού υπάρχει το ηπιότερο και πιο στοχευμένο μέτρο της άρσης του απορρήτου.
2. Ειδικές ρυθμίσεις για «ελληνόφωνα blogs»
Αυτό από μόνο του θα εισήγε αθέμιτη διάκριση με κριτήριο τη γλώσσα, πράγμα που είναι αντίθετο στο άρθρο 5 παρ. 2 του Συντάγματος και στα άρθρα 14 και 10 της ΕΣΔΑ. Αν ο σκοπός είναι ο ρεαλισμός ως προς το πεδίο εφαρμογής, δηλαδή να εστιάσει ο νομοθέτης στην «ελληνική μπλογκόσφαιρα», το κριτήριο της γλώσσας για τον προσδιορισμό της δικαιοδοσίας είναι εντελώς εσφαλμένο.
Τα άρθρα 5,6 και 7 του ποινικού κώδικα ορίζουν με σαφήνεια ότι κριτήριο εφαρμογής των ελληνικών ποινικών νόμων δεν είναι μόνο το ελληνικό έδαφος αλλά διώκεται ακόμα και ημεδαπός στην αλλοδαπή αλλά και αλλοδαπός στην αλλοδαπή. Οπότε η γλώσσα δεν παίζει απολύτως κανένα ρόλο.
3. Αρμοδιότητα του ΕΣΡ για έλεγχο περιεχομένου
Το ΕΣΡ είναι κατά το Σύνταγμα αρμόδιο για την ποιοτική στάθμη των ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών, στην έννοια των οποίων δεν εντάσσονται τα blogs. Άρα η επέκταση της αρμοδιότητάς του θα γνώριζε συνταγματικής φύσεως ενστάσεις.
4. Εξαίρεση των blogs από την αρμοδιότητα της δικαιοσύνης
Επειδή ακούστηκε κι αυτό, μην ξεχνάμε ότι ο δημόσιος λόγος, εκτός από ενάσκηση δικαιώματος, αφορά και μορφή εξουσιαστικής επιβολής. Όπως κάθε εξουσία, δημόσια ή ιδιωτική, δεν πρέπει να παραμένει ανεξέλεγκτη.
Άλλωστε το ίδιο το Σύνταγμα επιτρέπει στις δικαστικές αρχές την άρση του απορρήτου για τα ιδιαίτερα σοβαρά αδικήματα. Από εδώ κάπου πρέπει να ξεκινήσει ο δημόσιος διάλογος για το ποια από τα αδικήματα που τελούνται μέσω Διαδικτύου μπορούν να θεωρούνται ιδιαίτερα σοβαρά από τον νομοθέτη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου