Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου
Την ελληνική παρουσία στην περιοχή τόνισε ο αν. ΥΠΕΞ Δημήτρης Δρούτσας επισκεπτόμενος Βελιγράδι και Πρίστινα αμέσως μετά την έκδοση της γνωμοδότησης του Διεθνούς Δικαστηρίου για την αποσχισθείσα σερβική επαρχία.
Η Αθήνα διατηρεί άριστες σχέσεις και με την Πρίστινα και με το Βελιγράδι. Βραχυπρόθεσμα, επιδιώκει να συμβάλει στη μη εκδήλωση περαιτέρω πολωτικών συμπεριφορών, που θα βάθαιναν το χάσμα. Η Σερβία ετοιμάζεται για τη μάχη της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Στο Κόσοβο τo μόνο που συζητάνε και που θεωρεί ρεαλιστικό ο δυτικός παράγων είναι η απόδοση κάποιου καθεστώτος αυτονομίας στη Μιτρόβιτσα. Μεσοπρόθεσμα η ελληνική στρατηγική είναι η ένταξη των δυτικών Βαλκανίων στην Ε.Ε. μέχρι το 2014. Η αρνητική εκδοχή του μηνύματος είναι: «Αν δεν κάνετε κάτι, δεν βλέπετε Ευρώπη».
Βεβαίως οι Αλβανοκοσοβάροι έχουν τη δική τους αντίληψη για τη... φιλία και τις καλές σχέσεις. Έτσι, προ ημερών, ο «υπουργός Περιβάλλοντος» του Κοσόβου δεν παρέλειψε να παρευρεθεί στα κατεχόμενα στους... εορτασμούς για την επέτειο της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο!
Κόσοβο και σερβική εθνική ιδεολογία
Το θέμα του Κοσόβου αγγίζει όμως τον πυρήνα της σερβικής εθνικής ιδεολογίας. Ένας Πρόεδρος που θα νομιμοποιούσε την απόσπασή του θα υπέγραφε πιθανώς τη θανατική του καταδίκη – πολιτικά, αν όχι και φυσικά. Οι πρωταγωνιστές της εικοσαετούς, ανηλεούς αντισερβικής εκστρατείας κέρδισαν, η συντριβή όμως του σερβικού έθνους παραδόξως τού αφαιρεί και οποιονδήποτε σοβαρό λόγο συμβιβασμού!
Ο βρεγμένος τη βροχή δεν τη φοβάται και για τους Σέρβους, που τα 'χασαν σχεδόν όλα, η διατήρηση της «ψυχής» τους, των ιστορικών τίτλων «ιδιοκτησίας» του Κοσόβου, είναι περίπου το μόνο που τους έχει απομείνει, αν θέλουν να υπάρχουν ως έθνος. Διατηρούν εξάλλου την υποστήριξη της Μόσχας (όσο δεν εντάσσονται στο ΝΑΤΟ), του Πεκίνου, μεγάλου μέρους του εκτός Δύσης κόσμου και πέντε κρατών της Ε.Ε.
Απομένει το δέλεαρ της ευρωπαϊκής προοπτικής. Η αξία της όμως μοιάζει ξεθωριασμένη λόγω των προβλημάτων της Ε.Ε., τόσο ορατών σε Λεττονία, Ουγγαρία, Ρουμανία και, προπάντων, Ελλάδα. Τα περισσότερα μέλη της Ε.Ε. άλλωστε δεν εκδηλώνουν κανέναν ενθουσιασμό για τη συνέχιση μιας διεύρυνσης που συνέβαλε στο να καταστήσει περίεργο, ακυβέρνητο «μωσαϊκό» την Ένωση εντείνοντας την κρίση της και διαψεύδοντας προσδοκίες που ενέπνευσε.
Τούτων δοθέντων, απομένει να δούμε αν η πληγή του Κοσόβου είναι το τελευταίο εμπόδιο προς την εμπέδωση μιας ευρωπαϊκής νέας τάξης ή, αντίθετα, ένα τραύμα έτοιμο να αναζωπυρώσει, σε δεδομένη στιγμή, τοπικές εθνοτικές συγκρούσεις και την προαιώνια σύγκρουση Ρώσων - Δυτικών στα Βαλκάνια.
Μετά απ' όσα έγιναν, η διχοτόμηση του Κοσόβου και η αναγνώριση στους Σέρβους του ίδιου δικαιώματος του οποίου κάνουν χρήση οι Αλβανοκοσοβάροι μοιάζει η μόνη λογική και σταθερή λύση, η μόνη που δεν θα συνιστούσε επικράτηση του ενός επί του άλλου. Αλλά δεν είναι επιθυμητή από τις ΗΠΑ. Ενδεχομένως, υποστηρίζουν οι πιο καχύποπτοι από τους διπλωμάτες μας, γιατί η Ουάσιγκτον επιδιώκει κάθε επιμέρους ρύθμιση να φέρει τον σπόρο μιας ελεγχόμενης αστάθειας, μιας δυνατότητας μελλοντικής κρίσης, που θα καθιστά αιωνίως αναγκαία την αμερικανική παρουσία στη ΝΑ Ευρώπη.
Τι πρέπει να κάνει η Αθήνα;
Ισχυρές πιέσεις αναμένεται να ασκήσουν στην Αθήνα οι ΗΠΑ για την αναγνώριση του Κοσόβου. Μεταξύ των Ελλήνων διπλωματών βρίσκει κανείς σήμερα εκπροσώπους τριών «σχολών σκέψης»:
● Πρώτον, όσοι θεωρούν ότι την Ελλάδα συμφέρει ότι συμφέρει και την Ουάσιγκτον σε αυτό και σε όλα τα θέματα. Υποστηρίζουν ότι η Αθήνα πρέπει να παραμερίσει ευαισθησίες και κληρονομιές του παρελθόντος και να ευθυγραμμίσει την πολιτική της με τους πλούσιους και ισχυρούς.
● Δεύτερον, όσοι πιστεύουν ότι πρέπει να γίνει, για λόγους ελληνικού εθνικού συμφέροντος, μια κίνηση εξισορρόπησης προς τη μεριά των Αλβανών, που να λαμβάνει υπ' όψιν τις εξελίξεις στη χερσόνησο και την αυξανόμενη ισχύ και επιρροή του αλβανικού στοιχείου, που τείνει να γίνει προνομιακός βραχίονας Αμερικανών και Τούρκων στη χερσόνησο του Αίμου.
● Τρίτον, όσους θεωρούν επικίνδυνο παραλογισμό την αναγνώριση του Κοσόβου από την Ελλάδα, τη στιγμή που η Αθήνα παραμένει δύναμη του στάτους κβο, αντιμέτωπη με κάποιας μορφής αναθεωρητικές απειλές στις μισές ελληνικές περιφέρειες και με ψευδοκράτος στην Κύπρο. Υποστηρίζουν ότι η Ελλάδα, και μετά την απόφαση του Δικαστηρίου, δεν μπορεί, πολιτικοδιπλωματικά, να σηκώσει το βάρος μιας τέτοιας αντίφασης, αφού βασίζει όλη την εξωτερική της πολιτική στο διεθνές δίκαιο.
Οι ίδιοι κύκλοι εκτιμούν ότι έχει επέλθει εδώ και πολύ καιρό και με το παραπάνω εξισορρόπηση της βαλκανικής πολιτικής της Αθήνας. Μια αναγνώριση του Κοσόβου δεν θα είχε σπουδαία αποτελέσματα στις ελληνοαλβανικές σχέσεις, γιατί θα γινόταν αντιληπτή από τους Αλβανούς ως κίνηση υπαγορευμένη από τις ΗΠΑ. Αντίθετα, θα τραυμάτιζε βαθιά, εις το διηνεκές, τις ελληνοσερβικές σχέσεις, γιατί οι Σέρβοι θα τη θεωρούσαν πισώπλατη μαχαιριά.
Το ζήτημα του Κοσόβου, τονίζουν, δεν είναι τρέχον ζήτημα διπλωματίας ή στρατηγικής. Αφορά την ιστορία και το μέλλον των Βαλκανίων, τη βαθύτερη ιστορική συνείδηση των λαών τους, σχέσεις μεταξύ των εθνών τους που πηγαίνουν αιώνες πίσω και θα πάνε αιώνες μπροστά, υπερβαίνοντας τρέχουσες διαχειρίσεις. Αν η Ελλάδα δεν μπορεί να ταυτιστεί με τη Σερβία ή τη Ρωσία, χρειάζεται απελπιστικά καλές σχέσεις μαζί τους και την παρουσία τους, επί ποινή στρατηγικής ασφυξίας.
(Δημοσιεύθηκε στον Κόσμο του Επενδυτή, 7.8.2010)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου