Όταν ο Τρίτος Δρόμος καταλήγει στον Τέταρτο

Από τον Ακτιβιστή

Του Δημήτρη Γιαννακόπουλου

Φαντάζομαι ότι τον πρώην πρωθυπουργό της Βρετανίας Τόνι Μπλερ δεν τον ξεχάσατε, και ας μην ευδοκίμησε στα κοινά της Ε.Ε., όπως διακαώς επιθυμούσε. Δεν φταίει αυτός που δεν έγινε πρόεδρος της Ένωσης, αλλά ο Τρίτος Δρόμος του (third way), που αποδείχθηκε ότι καταλήγει στον Τέταρτο: αυτόν που θέλει να πάρει ο Γιώργος Παπανδρέου για να πάει στον ΟΗΕ.

Είχε μείνει, δηλαδή, λίγο πίσω ο Τόνι και δεν είχε αναληφθεί ότι ένας είναι ο δρόμος που δίνει λύσεις σήμερα σε όλα τα προβλήματα: η υπέρβαση της πολιτικής, της ιδεολογίας, του εθνικού συμφέροντος, της Ιστορίας και εν τέλει της δημοκρατικής αμαρτίας, που οδηγεί στην αέναη θεσμική ρύθμιση (κοινωνική οργάνωση) των ανισοτήτων.

Μπερδεμένα πράγματα με αυτούς τους δρόμους της σοσιαλδημοκρατίας από το καταραμένο 1989 και εντεύθεν. Δρόμο παίρνουν και δρόμο αφήνουν οι ηγέτες του χώρου, αλλά στο τέλος βρίσκουν τον... Δρόμο τους. Να, η εταιρεία του Μπλερ «Tony Blair Associates» έχει ήδη λάβει την έγκριση της Αρχής Οικονομικών Υπηρεσιών για την ίδρυση επενδυτικής τράπεζας, στην οποία προσπαθούν να αποκτήσουν πρόσβαση για να (συν)εργασθούν και δύο Έλληνες σοσιαλιστές.

Η τράπεζα αυτή θα ακολουθήσει τον Τέταρτο Δρόμο παρέχοντας ολοκληρωμένο πακέτο υπηρεσιών αποκλειστικά σε πολύ πλούσιους πελάτες που ενδιαφέρονται να επενδύουν ευέλικτα και αποτελεσματικά τα κεφάλαια τους σε περιοχές που για άλλους φαντάζουν ζώνες ή αγορές υψηλού κινδύνου.

Στο «πακέτο-Τony» περιλαμβάνονται στρατηγικές συμβουλές για ζητήματα εμπορικά, πολιτικά και οικονομικά καθώς και για θέματα που συνδέονται με κυβερνητικές μεταρρυθμίσεις. Όνειρο του πρώην πρωθυπουργού της Βρετανίας είναι να τα φέρει η ζωή να προλάβει να ενώσει τον δρόμο του (Τρίτο) με τον δρόμο του Έλληνα πρωθυπουργού (Τέταρτο), ώστε να αυγατίσουν τα κέρδη των επενδυτών προς όφελος της ελληνικής κοινωνίας, μακροχρονίως ασφαλώς, αλλά και ολοκλήρου της παγκοσμίου κοινότητος!

Διότι στη διασταύρωση αυτών των οδών βρίσκεται η κοινωνία και άρα το ενδιαφέρον των επενδυτών δεν θα μπορούσε ποτέ να την παρακάμψει! Δεν ενδιαφέρει πλέον ο πλούτος των εθνών. Τώρα η στρατηγική των σοσιαλιστών επικεντρώνεται στο χρέος τον λαών, που είναι ο μοναδικός λαϊκός πλούτος που έχει λάβει παγκοσμιοποιημένη μορφή.

Αν ο Τρίτος Δρόμος του Μπλερ αντιπροσώπευε, σύμφωνα με τον ίδιο, «την εκσυγχρονισμένη σοσιαλδημοκρατία, αφοσιωμένη στη δέσμευσή της για κοινωνική δικαιοσύνη και στους στόχους της κεντροαριστεράς, [...] η οποία εμφανίζεται ευπροσάρμοστη, καινοτόμος και σχεδιάζουσα τα μέσα για την πραγματοποίηση των στόχων», ο Τέταρτος Δρόμος ξεκινά ακριβώς από τα «μέσα για την πραγματοποίηση των στόχων».

Τα μέσα είναι χρηματοπιστωτικά, ενώ ως «κοινωνική δικαιοσύνη» θεωρείται η ανάγκη οι πλούσιοι να απολαμβάνουν με ασφάλεια τον πλούτο τους και οι φτωχοποιημένοι μαζί με τους πένητες την ασφάλεια της πενίας τους. Διότι μελέτες δείχνουν ότι το χρήμα δημιουργεί ανασφάλεια σε αυτούς που δεν γνωρίζουν πώς να το ασφαλίσουν. Άσε που ποτέ δεν φέρνει ευτυχία, όπως μας πληροφορούν επικαιροποιημένες μελέτες, οι οποίες κατά πάσα πιθανότητα θα παρουσιαστούν στο «ενημερωτικό τμήμα» της Βουλής μαζί με το επικαιροποιημένο Μνημόνιο.

Το πράγμα, σ' ό,τι αφορά τους Δρόμους της σοσιαλδημοκρατίας, επιτέλους αρχίζει να ξεκαθαρίζει, ερήμην ασφαλώς αυτού του φουκαρά του Άντονι Γκίντενς, ο οποίος ήθελε και τα 'παθε να μπλέξει με την τυχοδιωκτική πολιτική. Τώρα, μεταξύ μας, φταίει κι αυτός, γιατί, στη μανία του να γίνει λόρδος, αντί να συνεχίσει τις αγαθές ακαδημαϊκές του αναζητήσεις, βάλθηκε να πείσει την άνευ λόγου ύπαρξης στη σημερινή εποχή σοσιαλδημοκρατία να συνεχίσει να ανανεώνει την προπαγάνδα της και να θεσμοθετεί πολιτικές που θα της επιτρέψουν να κερδίζει εκλογές πατώντας σε δύο βάρκες: στη σοσιαλιστική ρητορεία και στη νεοφιλελεύθερη κοινωνικο-οικονομική πολιτική.

Ο Τέταρτος Δρόμος δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια προσπάθεια εκσυγχρονισμού της παραδοσιακής σοσιαλδημοκρατικής ρητορείας, η οποία πλέον συγχέει διαλεκτικά τον διεθνισμό με τον οικονομικό ντετερμινισμό της παγκοσμιοποίησης. Είναι η οδός του μαρτυρίου για τα δύο τρίτα της κοινωνίας, στα οποία θα παρέχεται η ασφάλεια «της ζωής». Δηλαδή οι φτωχοποιούμενοι θα γνωρίζουν ότι θα υπάρχει γι’ αυτούς μια κάποια στέγη, μια κάποια τροφή και μια κάποια ελευθερία. Αγαθά τα οποία πρέπει να εκτιμήσουν ιδιαίτερα, διότι... υπάρχουν και χειρότερα!

Ασφαλώς στο σημείο όπου συναντώνται ο Τρίτος κι ο Τέταρτος Δρόμος μια μεγάλη μερίδα πολιτών, πάνω από το ένα τέταρτο σήμερα και περισσότεροι από τους μισούς αύριο, θα πεταχτούν κυριολεκτικά στον δρόμο. Θα χάσουν, δηλαδή, τη δουλειά τους και κάθε πιθανότητα να βρουν άλλη. Αλλά γι' αυτό υπάρχουν οι τεταρτοδρομικές σοσιαλδημοκρατίες, για να συμπονάνε τους ηττημένους της ζωής – ασχέτως αν οι περισσότεροι απ' αυτούς δεν πρόλαβαν να βγουν καν στη ζωή – και να τους παρέχουν τη διαβεβαίωση ότι όσο κυβερνούν αυτές οι άνθρωποι δεν θα πεθάνουν από την πείνα!

Ο Τέταρτος Δρόμος των σοσιαλδημοκρατών, με άλλα λόγια, έρχεται να απαντήσει στο ερώτημα με ποιο τρόπο η αγορά θα συμβάλει στην υπέρβαση του κράτους πρόνοιας, ώστε να πάψουν οι λαοί να ταλαιπωρούνται με τις έγνοιες του Τρίτου Δρόμου: ευημερία, κοινωνική αλληλεγγύη και τα ρέστα. Για να απαντηθεί το ερώτημα αυτό θα πρέπει να ξεκινήσουμε με δύο (προ)υποθέσεις: ότι το κράτος είναι επιχείρηση και ότι το κράτος δεν βασίζεται στην έννοια της λαϊκής κυριαρχίας.

Τι είναι το κράτος, τότε; Μα, ο κεντρικός μηχανισμός της παγκοσμιοποιημένης αγοράς. Άρα οι κοινωνίες σε τοπικό / εθνικό επίπεδο δεν είναι τίποτε άλλο από το αποτέλεσμα της λειτουργίας του κάθε τοπικού μηχανισμού στη συγκυρία. Όσο πιο προσαρμοσμένη είναι μια κοινωνία στη μορφή δημιουργίας του κέρδους τη μεταμοντέρνα εποχή της παγκοσμιοποίησης, τόσο πιο ανταγωνιστική θα εμφανίζεται και τόσο μεγαλύτερες πιθανότητες θα έχει οι πλούσιοι σε αυτήν να γίνονται πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι, όχι όμως κάτω από ένα επίπεδο φτώχειας που θα τους καθιστά επικίνδυνους για το καθεστώς.

Εδώ παίζεται πλέον το παιχνίδι, καθώς διαφορετικό επίπεδο φτώχειας θα ορίζεται στη Γερμανία, για παράδειγμα, και διαφορετικό στην Ελλάδα. Άρα θα υπάρχει κοινωνικό κίνητρο και στη φτώχεια!

Στην Ελλάδα βιώνουμε, αυτή την περίοδο, τη θεσμική ρύθμιση αυτής της προσαρμογής. Κατασκευάζουμε τον Τέταρτο Δρόμο... και μετά τα βάζουμε με τον Γιώργο που είναι μαρτυριάρης (Τέταρτος Δρόμος), όταν δεν αναλώνεται σε κορώνες του Τρίτου Δρόμου! Εδώ κατάλαβε ο Μπλερ πώς παίζεται τώρα το παιχνίδι της σοσιαλδημοκρατίας, δεν θα το καταλάβαινε ο Γιώργος, που είναι και πιο προσαρμοστικός! Η διαφορά του Τέταρτου Δρόμου από την καθαρή νεοφιλελεύθερη αντίληψη βρίσκεται αποκλειστικά στο lifestyle.

Οι σοσιαλδημοκράτες, τη σημερινή εποχή, θέλουν τον πλούσιο να έχει άλλο στυλ, διαφορετικό από εκείνο που έχουν σαν πρότυπο οι νεοφιλελεύθεροι. Τον θέλουν να δρα πολιτικά, αλλά να στοχάζεται επιχειρηματικά. Και τον φτωχό να δρα δουλικά, αλλά με πίστη στην ισότητα και ισοτιμία μεταξύ των δούλων. Αυτό συστήνει μια νέα μορφή αριστοκρατίας, ιεραρχημένης σε παγκόσμιο επίπεδο, που προκαλεί στον ιστορικό αναμνήσεις από τον Μεσαίωνα.

Έλα όμως που ο ιστορικός καταργείται μαζί με την Ιστορία! Άρα δεν υπάρχουν και αναμνήσεις, ούτε συγκρίσεις. Ο κόσμος βαδίζει στον Τέταρτο Δρόμο και πάει μπροστά δίχως να κοιτάζει πίσω και πλάγια... Η ζωή είναι μονόδρομος, οι λύσεις μονόδρομος, η οικονομία έγινε η μοναδική έκφραση της πολιτικής και η λαϊκή κυριαρχία το μοναδικό εμπόδιο του εκσυγχρονισμού.

Ο Τέταρτος Δρόμος, λοιπόν, επαγγέλλεται άρρητα και παραπλανητικά έναν νέο ολοκληρωτισμό. Και οι σοσιαλδημοκράτες ανέλαβαν το έργο που δεν μπόρεσαν να ολοκληρώσουν άλλα καθεστώτα, στα οποία άσκησε δριμεία κριτική αυτός ο χώρος από το 1930 και κυρίως μετά τον πόλεμο, για να μπορέσει να υπάρξει στην Ευρώπη και να ασκήσει εξουσία.

Μόνον που αυτό συνιστά το τέλος της σοσιαλδημοκρατίας στον κόσμο, παρά την προσπάθεια ο «Τέταρτος Δρόμος» να υπάρξει και να αποκτήσει ταυτότητα κάνοντας κριτική στον «Τρίτο». Αυτά παθαίνει κανείς όταν πολιτεύεται στη βάση του Τέλους της Ιστορίας... Επιταχύνει απλώς τον πολιτικό του θάνατο. Καλές δουλειές, λοιπόν, σύντροφοι, εκτός πολιτικής ασφαλώς!